คงจะปฏิเสธไม่ได้ว่า ในตอนนี้ประเทศไทยกำลังจะก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ (Aging Society) เนื่องจากมีอัตราการเกิดน้อย และผู้สูงอายุก็มีอายุยืนมากขึ้น เพราะผู้สูงอายุหันมาใส่ใจดูแลสุขภาพของตัวเอง บวกกับมีการพัฒนาทางการแพทย์และสาธารณสุขอย่างต่อเนื่อง ...

     และเมื่อผู้สูงอายุมีอายุยืนมากขึ้น “น้องหมา” ก็กลายมาเป็นตัวเลือกอันดับต้น ๆ ที่สมาชิกในครอบครัวและผู้สูงอายุเลือกให้มาอยู่เป็นเพื่อนในช่วงเวลาที่ลูกหลานไม่อยู่บ้าน เพื่อช่วยผ่อนคลายความเหงา และทำให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพจิตดีมากยิ่งขึ้น

     เทคนิคการเลี้ยงการดูแล วันนี้ ปังปอนด์ก็เลยจะชวนเพื่อน ๆ ที่มีผู้สูงอายุในครอบครัวที่คิดอยากจะเลี้ยงน้องหมาให้เป็นเพื่อนคลายเหงา หรือผู้สูงอายุที่มีน้องหมาในบ้าน มาเรียนรู้วิธีการอยู่ร่วมกันกับน้องหมา และข้อระวังในการเลี้ยงน้องหมาให้อยู่กับผู้สูงอายุอย่างปลอดภัยกันค่ะ ว่าแต่จะมีอะไรบ้าง เราไปดูกันเลย ...
 

รู้หรือไม่! สุนัขช่วยให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพจิตดีขึ้น
 

 
     ผู้สูงอายุ เป็นวัยที่มักจะมีปัญหาด้านสุขภาพจิตมากกว่าช่วงวัยอื่น ๆ เพราะผู้สูงวัยเป็นวัยแห่งการสูญเสีย และหมดสิ้นพลัง จึงมักเกิดอาการซึมเศร้า กลัว เหงา ขาดความรัก ไม่เป็นที่ต้องการ และขาดความมีศักดิ์ศรี ... แต่เชื่อไหมคะว่า น้องหมา สัตว์เลี้ยงแสนน่ารักของเรานั้น สามารถทำให้ผู้สูงวัยกลับมาสดใส มีชีวิตชีวา และมีกำลังใจที่จะใช้ชีวิตอยู่ต่อไปอย่างมีความสุขได้

    โดยยืนยันได้จากผลการศึกษาเกี่ยวกับสุนัขและผู้สูงอายุ ที่ถูกตีพิมพ์ในวารสาร Anthr0zoos ฉบับเดือนมีนาคม 2549 ซึ่งเป็นวารสารที่เน้นเนื้อหาความรู้เรื่องเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของคนและสัตว์ โดยมี แมเรี่ยน แบงค์ และวิลเลี่ยม แบงค์ เป็นผู้ทำการศึกษาในบ้านพักคนชรา 3 แห่ง ในเมืองเซนต์หลุยส์ มลรัฐมิสซูรี่ สหรัฐอเมริกา โดยได้คัดเลือกผู้สูงอายุจำนวน 37 คน ที่มีอายุ 75-90 ปี ที่มีระดับคะแนนความเหงาสูงถึงขั้นซึมลึกมาทดลองกับ “สปาร์กี้” สุนัขซึ่งมีนิสัยเป็นมิตร โดยแบ่งผู้สูงอายุทั้ง 37 คน ออกเป็น 2 กลุ่ม จากนั้นก็จะนำสุนัขไปเยี่ยม และปล่อยให้อยู่กับผู้สูงอายุในกลุ่มแรกแบบตัวต่อตัว คนละครึ่งชั่วโมงทุกสัปดาห์ ส่วนผู้สูงอายุในกลุ่มที่สอง สุนัขจะเข้าไปเยี่ยมผู้สูงอายุในกลุ่มนี้ทุกสัปดาห์เช่นกัน แต่จะปล่อยให้ผู้สูงอายุอยู่กับสุนัขเป็นกลุ่ม โดยให้ผู้สูงวัยนั่งล้อมกันเป็นวงกลม จากนั้นใครอยากจะเล่น จะพูดกับสุนัขก็ได้ หรืออยากจะพูดคุยกันเองก็ได้ตามสบาย
 

      ซึ่งผลจากการทดลองพบว่า ผู้สูงอายุในบ้านพักคนชราที่มีโอกาสได้อยู่กับสุนัขตามลำพังจะรู้สึกสดชื่น มีชีวิตชีวาขึ้น และรู้สึกเหงาน้อยลงมากกว่ากลุ่มที่สองที่นั่งล้อมสุนัข เพราะผู้สูงอายุในกลุ่มแรก มักจะพูดคุยเรื่องต่าง ๆ ที่ผ่านมาในอดีต และสิ่งที่ไม่เคยเล่าให้ใครฟังให้สุนัขฟัง ซึ่งเป็นการระบายสิ่งต่าง ๆ ในใจออกมา ส่งผลให้ผู้สูงวัยในกลุ่มแรกมีความสุข คลายเหงา ซึ่งส่งผลให้มีสุขภาพจิตที่ดีขึ้นนั่นเองค่ะ

     สำหรับสายพันธุ์น้องหมาที่เหมาะกับผู้สูงวัยนั้นควรเป็นน้องหมาพันธุ์เล็ก เช่น ปั๊ก พูเดิ้ล ชิวาวา มอลทีส ปอมเมอเรเนียน ชิสุ ยอร์คเชียร์เทอร์เรีย ฯลฯ มากกว่าน้องหมาพันธุ์ใหญ่ เพราะน้องหมาพันธุ์ใหญ่ส่วนมากมักจะมีพลังงานสูง และชอบเล่นแรง ๆ ซึ่งมีความเสี่ยงสูงที่อาจจะทำให้เกิดอุบัติเหตุต่าง ๆ กับผู้สูงวัยได้ค่ะ ( อ่านเพิ่มเติมบทความ รู้หรือไม่?! น้องหมาสายพันธุ์ไหนที่เหมาะกับผู้สูงอายุ)

      การที่ผู้สูงอายุมีน้องหมาอยู่ในบ้าน หรือได้เลี้ยงน้องหมาสักตัวหนึ่ง ถือเป็นสิ่งดีที่จะช่วยทำให้ผู้สูงอายุมีความสุข คลายเหงา มีชีวิตชีวา ซึ่งจะช่วยส่งผลให้มีสุขภาพจิตที่ดี แต่ทั้งนี้ ตัวผู้เลี้ยงเองก็ควรต้องบริหารจัดการและคอยระวังการเกิดอุบัติเหตุต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุในครอบครัวเกี่ยวกับการเลี้ยงน้องหมากันด้วยนะคะ โดยมีข้อหลัก ๆ ที่เราต้องดูแลใส่ใจดังนี้ค่ะ  


ลดอุบัติเหตุด้วยการจำกัดพื้นที่

 

     การจำกัดพื้นที่ให้น้องหมาอยู่เป็นสัดส่วน ถือเป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องลงมือทำเป็นอันดับแรกสำหรับบ้านที่มีผู้สูงอายุเลยค่ะ เพราะผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีความเปลี่ยนแปลง เสื่อมถอยของระบบต่าง ๆ ภายในร่างกาย ที่เห็นได้ชัดคือ ระบบกล้ามเนื้อที่ส่งผลให้มีการเคลื่อนไหวที่ช้าลง ระบบกระดูกที่เปราะบางลงและมักจะทรงตัวไม่ค่อยดีนัก หากเกิดอุบัติเหตุลื่นหกล้มก็อาจจะส่งผลทำให้กระดูกหัก หรือเป็นอัมพาตได้ง่าย ...

     ฉะนั้น เพื่อเป็นการลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ ผู้เลี้ยงก็ควรจำกัดพื้นที่ให้น้องหมาอยู่เป็นสัดส่วนอย่างชัดเจน โดยผู้เลี้ยงควรจัดแบ่งพื้นที่และเลือกตำแหน่งที่คิดว่าเหมาะสมที่สุดให้น้องหมา ควรเป็นพื้นที่ที่เงียบสงบ อากาศถ่ายเทได้สะดวก มีร่มเงาที่เพียงพอ เป็นพื้นที่ที่ง่ายต่อการดูแลทำความสะอาด หรืออาจจะใช้ กรง ที่กั้นคอก จำกัดพื้นที่ไม่ให้น้องหมาเดินได้อย่างอิสระ รวมถึงจัดวางชามน้ำ ชามอาหารไม่ให้เกะกะขวางทางเดินเพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้น เช่น น้องอาจเดินมาพันขาผู้สูงอายุสะดุดล้ม  ผู้สูงอายุอาจเหยียบชามน้ำของน้องหมาลื่นล้มได้ ฯ
 
      นอกจากนี้แล้วผู้เลี้ยงยังต้องคอยระมัดระวังไม่ให้น้องหมาไปคลุกคลี เล่นกับสุนัขหรือสัตว์อื่น ๆ ที่อาศัยอยู่นอกบ้านเพราะน้องหมาอาจะติดเชื้อโรคต่าง ๆ มา เมื่อผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัว หรือมีร่างกายที่ไม่แข็งแรงสัมผัสน้องหมาก็อาจจะได้รับเชื้อโรคเหล่านั้นได้ค่ะ


ระมัดระวังในการเล่นกับสุนัข
 

 
     เป็นข้อสำคัญที่ผู้สูงอายุต้องระมัดระวังเป็นอย่างมากเลยค่ะ สำหรับการเล่น หรือทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกันกับน้องหมา เพราะอย่างที่บอกไปแล้วว่า ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงของระบบร่างกายต่าง ๆ มีการเคลื่อนไหวที่ช้าลง เดินไม่สะดวกและคล่องตัวเหมือนก่อน จึงมีโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดอุบัติเหตุต่าง ๆ ในขณะที่เล่นกับน้องหมาได้ง่าย  ...

     สมาชิกในครอบครัวจึงต้องคอยดูแลผู้สูงอายุในขณะเล่นกับน้องหมาอย่าใกล้ชิด ส่วนผู้สูงอายุที่เลี้ยงน้องหมาก็ควรประเมินความเสี่ยง ระมัดระวังตัวไม่ให้บาดเจ็บ และหลีกเลี่ยงการเล่นแรง ๆ กับน้องหมา โดยเฉพาะบ้านที่เลี้ยงน้องหมาสายพันธุ์ใหญ่อยู่ก่อนแล้ว เพราะน้องหมาพันธุ์ใหญ่มักจะชอบแสดงความรัก ความดีใจด้วยการกระโดดใส่เจ้าของ ซึ่งพฤติกรรมแบบนี้เป็นอันตรายต่อผู้สูงอายุ ที่มีการทรงตัวและการเคลื่อนไหวที่ช้ากว่าคนวัยอื่น ๆ  หากน้องหมากระโจนเข้าใส่ เพราะอยากเล่นด้วย ก็อาจทำให้เกิดอุบัติเหตุหกล้ม ซึ่งถือเป็นอุบัติเหตุที่อันตรายต่อผู้สูงอายุได้ค่ะ
 

      ฉะนั้น ทางที่ดีหากผู้เลี้ยงเป็นผู้สูงวัย ก็ควรหลีกเลี่ยงการทำให้น้องหมาตื่นเต้น โดยหลีกเลี่ยงการใช้เสียงแหลมสูงที่ชวนให้น้องหมาตื่นตัว หรือเล่นแรง ๆ กับน้องหมา และต้องคอยห้ามทุกครั้งที่น้องหมาพยายามที่จะวิ่งเข้าหาหรือพยายามกระโจนใส่ ด้วยการใช้คำสั่ง “อย่า” “หยุด” ด้วยเสียงโทนต่ำเพื่อบอกกับน้องหมาว่า การวิ่งเข้าหาหรือการจะกระโจนใส่เป็นสิ่งผิดที่ห้ามกระทำ แต่ถ้าหากน้องหมายังมีอาการตื่นเต้นอยู่ ก็ให้ผู้เลี้ยงเดินหลบ ทำเป็นไม่สนใจ ไม่มอง ไม่พูด ไม่สบตา และรอจนกว่าน้องหมาจะสงบหรือนั่งเรียบร้อย แล้วจึงค่อยเข้าไปหา ทักทายน้องหมาแบบเงียบ ๆ ซึ่งวิธีที่ดีที่สุดคือ ลูบตัวลูบหัวน้องหมาพอประมาณ พร้อมกับพูดชื่นชมน้องหมาว่า “ทำดีแล้ว” “เก่งมาก” การทำแบบนี้จะทำให้น้องหมาเข้าใจว่า การสงบนิ่ง หรือนั่งเรียบร้อยเท่านั้น ที่จะสามารถเรียกร้องความสนใจจากเราได้นั่นเองค่ะ ...


ออกนอกบ้านทุกครั้ง สุนัขต้องใส่สายจูง
 

 
     ทุกครั้งที่ผู้สูงอายุต้องการพาน้องหมาออกไปออกกำลังกายที่สวนสาธารณะ หรือทำกิจกรรมต่าง ๆ นอกบ้าน แนะนำว่า ให้นำสายจูงมาใส่ให้น้องหมาทุกครั้งเพื่อจะได้สามารถควบคุมทิศทางการเดินของน้องหมา และเพื่อป้องกันอันตราย ปัญหาต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น ป้องกันปัญหาน้องหมากัดกัน ป้องกันน้องหมาตกใจกลัวสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ เช่น เสียงแตรรถ เสียงฟ้าร้อง และเหตุการณ์ที่ไม่คาดฝันจนวิ่งหนีไปได้ หรืออาจจะให้น้องหมานั่งรถเข็น หรือให้น้องหมาอยู่ในกระเป๋าสำหรับใส่สัตว์เลี้ยงก็ได้ค่ะ

     นอกจากนี้แล้วสมาชิกในครอบครัวยังต้องช่วยฝึกให้ผู้สูงอายุหัดอุ้มน้องหมาในท่าที่ถูกต้องเพื่อจะได้ช่วยป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นให้น้อยลง โดยขั้นตอนแรกคือ ให้อุ้มน้องหมาแนบกับหน้าอกของตัวเรา และให้รวบขาหลังทั้งสองข้างเอาไว้ แล้วหันหน้าของน้องหมาออกด้านนอก มือหนึ่งรองรับด้านก้นของน้องหมา ส่วนอีกมือหนึ่งกอดรัดแบบเบา ๆ แต่ต้องมีความกระชับไว้ที่หน้าอกของน้องหมา การอุ้มแบบนี้ เหมือนกับการอุ้มเด็กทารก แต่ถ้าหากเราอุ้มน้องหมาไปสักพักหนึ่งแล้ว รู้สึกเมื่อยแขน เราก็สามารถวางลำตัวของน้องหมาไว้บนแขนข้างใดข้างหนึ่งและกอดรัดลำตัวของเขาให้กระชับกับหน้าอกของเรา เพื่อป้องกันอุบัติเหตุไม่ให้น้องหมาตกลงมาได้รับอันตรายค่ะ

 

     การที่อุ้มน้องหมาในลักษณะที่หันหน้าออกมาด้านนอกนั้น ก็เพื่อที่น้องหมาจะได้รู้สึกผ่อนคลาย ไม่อึดอัด เพราะน้องหมาจะสามารถสำรวจสิ่งแวดล้อมรอบตัวต่าง ๆ ได้ วิธีนี้จะตอบสนองความความอยากรู้อยากเห็นของน้องหมา และน้องหมาจะรู้สึกสบายค่ะ ... รับรองว่า ทั้งผู้สูงอายุ และน้องหมาต่างก็จะได้มีความสุขในวันหยุดพักผ่อนอย่างแน่นอนค่ะ ^^” (อ่านเพิ่มเติมบทความ อุ้มน้องหมาพันธุ์เล็กยังไงให้ถูกวิธี)


หมั่นดูแลความสะอาดเพื่อสุขภาพที่ดี

      การดูแลสิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัยให้สะอาดและมีความน่าอยู่อย่างสม่ำเสมอ ถือเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยส่งผลให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพร่างกายและจิตใจที่ดี ... โดยเฉพาะในบ้านที่มีผู้สูงอายุและเลี้ยงน้องหมาก็ยิ่งต้องดูแลทำความสะอาดบ้านและทำความสะอาดน้องหมาเป็นประจำ

     สมาชิกในครอบครัวควรช่วยกันดูแลทำความสะอาดบ้านอย่างสม่ำเสมอเพื่อกำจัดเศษขนน้องหมาที่หลุดร่วงออกมา ที่อาจทำให้ผู้สูงอายุเกิดอาการแพ้ ผื่นคันขึ้นตามตัวได้ โดยหมั่นกวาดบ้าน ถูบ้านด้วยน้ำยาที่มีส่วนผสมของยาฆ่าเชื้อทุกวันเพื่อป้องกันไรฝุ่น และฆ่าเชื้อโรคต่าง ๆ ที่อยู่ตามพื้น ส่วนสำหรับบ้านที่เลี้ยงน้องหมาไว้ภายในบ้านก็อย่าลืมที่จะกำจัดเห็บภายในบ้านเป็นประจำ และเน้นดูดฝุ่นตามซอกมุมต่าง ๆ ภายในบ้าน  เช่น บนพื้น รอยต่อของไม้ ซอกประตู หน้าต่าง ทำความสะอาดที่นอน โซฟา โต๊ะ ตู้ ฯลฯ หรือในที่ที่คิดว่า ตัวอ่อนของเห็บจะสามารถซุกซ่อนอยู่ได้ แนะนำให้ใช้ยาพ่นกำจัดเห็บที่มีส่วนผสมของ Pyrethrin หรือ Permethrin ที่มีฤทธิ์ฆ่าเห็บมาฉีดพ่นตามฝาผนัง ซอกต่าง ๆ เพราะเห็บมักจะเข้าไปหลบและฝังอยู่ตามผนังที่มีช่องว่างค่ะ

     ก่อนพ่นยากำจัดเห็บ แนะนำว่า ควรใส่หน้ากากป้องกันการสูดดมยาให้มิดชิด และควรป้องกันสมาชิกในบ้านที่เสี่ยงได้รับสารเคมี เช่น ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ ลูกหลาน และสัตว์เลี้ยงต่าง ๆ ให้ออกจากพื้นที่ในขณะฉีดพ่นก่อน และรอจนกว่าสารเคมีจะแห้งจึงค่อยปล่อยให้สมาชิกในบ้านเข้าบ้านนะคะ ... (อ่านเพิ่มเติมบทความ เห็บ!! ศัตรูตัวร้ายของน้องหมาที่ต้องกำจัด)
 

     รวมถึงสมาชิกในครอบครัวควรช่วยกันหมั่นดูแลทำความสะอาดน้องหมาเป็นประจำ โดยอาบน้ำให้น้องหมาอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง แปรงขนน้องหมาเพื่อสางขนชุดเก่ารวมถึงสิ่งสกปรกต่าง ๆ ที่ติดอยู่ตามตัวน้องหมาออก ซึ่งการแปรงขนจะช่วยลดการหลุดร่วงของขนไม่ให้หล่น ฟุ้งกระจายภายในบ้านได้เป็นอย่างดี และยังทำให้น้องหมามีขนที่นุ่มน่ากอดอีกด้วย รวมถึงควรหมั่นแปรงฟันให้น้องหมาทุกวันเพื่อช่วยให้น้องหมามีสุขภาพช่องปากที่ดี ลดเชื้อแบคทีเรียที่อาจเกิดการสะสม ซึ่งจะเป็นการช่วยดูแลสุขภาพผู้สูงวัยในบ้านแบบทางอ้อม หากสัมผัสโดนน้ำลายของน้องหมา   

     ทั้งนี้ ไม่แนะนำให้ผู้สูงอายุอาบน้ำให้น้องหมาเองเพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุ เช่น สะดุด ลื่นล้ม น้องหมาเลียหน้า ฯ  ที่อาจเกิดขึ้นได้ค่ะ ... ยังไงป้องกันไว้ก็จะดีกว่าการมาแก้ปัญหาที่หลังนะคะ ^^”

 
     เรียกได้ว่า น้องหมานั้นเป็นเพื่อนแท้ของมนุษย์ในทุกช่วงอายุเลยจริง ๆ นะคะ ทั้งคอยเป็นพี่เลี้ยงให้กับเด็ก ๆ เป็นเพื่อนคนท้อง หรือแม้กระทั้งเป็นเพื่อนที่ช่วยคลายเหงาให้กับผู้สูงอายุให้มีสุขภาพจิตดีขึ้นและมีกำลังใจในการมีชีวิตต่อไปอีกด้วย ... ยังไงเพื่อน ๆ ที่มีผู้สูงอายุอยู่ในครอบครัวก็อย่าลืมที่จะดูแลผู้สูงอายุและเลี้ยงน้องหมาให้อยู่ในสายตา คอยระมัดระวังและป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นกันด้วยนะคะ รับรองว่า ครอบครัวของเพื่อน ๆ จะต้องมีแต่ความสุขและรอยยิ้มกันอย่างแน่นอนค่ะ ^^”
 

บทความโดย : dogilike.com

ข้อมูลอ้างอิงบางส่วน :
http://www.carefor.org/

ภาพประกอบ :
http://www.sfgate.com/style/article/HOT-SPOT-Marin-Humane-Society-dog-park-2324942.php
http://perezhilton.com/teddyhilton/2010-12-23-pre-veterinary-students-at-colorado-state-university-help-the-elderly-care-for-their-pets
http://www.theage.com.au/victoria/rational-suicide-why-beverley-broadbent-chose-to-die-20130401-2h348.html
http://www.thejournal.co.uk/news/north-east-news/newcastle-university-research-shows-how-6153572
http://www.theguardian.com/society/2012/sep/04/charity-volunteers-older-people-independent
http://www.extraordinarydogs.org/2013/06/dogs-and-older-people.html
http://www.bbc.co.uk/news/magazine-22458083