ลิ้นเป็นอวัยวะที่มีความสำคัญกับสิ่งมีชีวิต จริง ๆ แล้วลิ้นไม้ได้มีหน้าที่แค่เพียงใช้รับรสและคลุกเคล้าอาหารเท่านั้น ในสัตว์เลื้อยคลานบางชนิด ลิ้นมีหน้าที่สำคัญในการรับสัมผัส และรับกลิ่นของเหยื่อ โดยทำงานร่วมกับอวัยวะพิเศษอย่างต่อมจาคอบสัน  (Jacobson’s organ) ในคนเราก็เช่นกัน ลิ้นมีส่วนช่วยในการออกเสียงสื่อสารและสะกดคำ หรืออย่างในน้องหมา ลิ้นก็มีหน้าที่สำคัญที่ใช้ในการระบายความร้อนของร่างกายด้วย 

 

     ทุกคนคงจะเคยเห็นเวลาน้องหมาแลบลิ้น เมื่อหอบ เหนื่อย และตื่นเต้น หรืออาจจะแลบลิ้นออกมาเวลาที่กินอาหารหรือเลียน้ำ ซึ่งหลังจากเสร็จสิ้นภารกิจดังกล่าวแล้ว ลิ้นก็จะถูกดึงกลับเข้าที่ตามเดิมได้อย่างไม่มีปัญหา แต่มีน้องหมากลุ่มหนึ่ง ที่ลิ้นไม่สามารถดึงลิ้นกลับเข้าช่องปากได้ทั้งหมด จึงพบลิ้นบางส่วนห้อยออกมาอยู่ภายนอกช่องปากตลอดเวลา ความผิดปกติของน้องหมาแบบนี้ เราเรียกว่า Hanging Tongue Syndrome ซึ่งจะมีสาเหตุมากจากอะไร รักษาได้หรือไม่ แล้วเราจะดูแลน้องหมาที่เป็นอย่างไร ติดตามได้ใน มุมหมอหมา วันนี้ครับ

 

 

     การที่ลิ้นห้อยออกมา ไม่สามารถดึงลิ้นกลับเข้าปากได้ทั้งหมดนั้น มีด้วยกันอยู่หลายสาเหตุ เช่น เป็นความผิดปกติมาแต่กำเนิด พบในน้องหมาพันธุ์บางพันธุ์ อย่างน้องหมาพันธุ์หน้าสั้น อาทิเช่น ชิสุ คาวาเรียน คิง ชาล์ล สเปเนียล ปั๊ก บูลด็อก และเฟรนช์ บลูด็อก รวมทั้งน้องหมาพันธุ์ใหญ่บางพันธุ์ อย่างอัลเซเชียนก็พบได้เช่นกัน หรืออาจเป็นน้องหมาที่มีขนาดของลิ้นยาวหรือใหญ่มากกว่าปกติ ซึ่งอาจมีความเกี่ยวข้องกับพันธุกรรม อย่างเช่นในกรณีของ เจ้าปั๊กกี้สุนัขพันธุ์ปักกิ่งที่มีลิ้นยาวที่สุดในโลก หรืออาจเป็นความผิดปกติของโครงสร้างช่องปากและกราม ที่เกิดขึ้นภายหลังจากกำเนิด ทั้งจากอุบัติเหตุก็ดี ผลจากโรคที่เป็นก็ดี หรือการขาดหายไปของฟันก็ดี ทำให้เกิดช่องว่างทำให้ลิ้นแลบออกมาได้ 

    
     นอกจากนี้อาจเป็นผลมาจากความผิดปกติทางระบบประสาท เช่น เส้นประสาท Hypoglossal nerve ได้รับความเสียหาย ทำให้การควบคุมการทำงานของลิ้นมีปัญหา ทำให้ไม่สามารถดึงลิ้นกลับได้ จึงพบลิ้นห้อยออกมาดังกล่าว ซึ่งสาเหตุทั้งหมดเป็นคนละกรณีกับการที่น้องหมามีลิ้นห้อยออกมาในขณะหลับ (มักพบในน้องหมาเด็กหรือน้องหมาพันธุ์หน้าสั้น) เพราะกรณีนั้นจะเกิดจากการคลายตัวของกล้ามเนื้อขณะหลับ ซึ่งส่วนมากจะพบการยื่นของลิ้นออกมาทางด้านหน้าช่องปาก

 

 

     ตามปกติแล้วลิ้นที่อยู่ในช่องปากจะได้รับความชุ่มชื้นจากน้ำลายอยู่ตลอดเวลา แต่เมื่อลิ้นส่วนนั้นห้อยออกมาจากช่องปาก จึงมีโอกาสที่จะทำให้ผิวของลิ้นเกิดการแห้งได้ ซึ่งหากเกิดการแห้งมาก ๆ เราจะพบว่าสีของลิ้นจะเปลี่ยนไป จากสีชมพูชุ่มชื้นกลายเป็นสีชมพูซีด ผิวของลิ้นจะแตก อาจเกิดแผล มีเลือดไหล และทำให้น้องหมาอาจเจ็บลิ้นได้ โดยเฉพาะหากอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีสภาพอากาศที่แห้ง หรืออยู่ในที่ที่มีความหนาวจัด นอกจากนี้เมื่อเวลาที่น้องหมากินอาหารและน้ำแล้ว อาจเกิดการเลอะเทอะ หรือมีน้ำลายไหลย้อย จนเกิดการเปียกชื้น แฉะ และหมักหมมบริเวณรอบปาก ใต้คางและลำคอ เป็นบ่อเกิดของโรคผิวหนังในบริเวณดังกล่าวตามมาได้ และหากเกิดจากความผิดปกติของระบบประสาท อาจทำให้ไม่สามารถตวัดลิ้นเลียกินอาหารและน้ำได้ด้วยครับ

 

 

     โดยภาพรวมแล้วน้องหมาจะสามารถปรับสภาพและใช้ชีวิตได้อย่างปกติ เพียงแต่เจ้าของอาจต้องเพิ่มการหมั่นสังเกตลิ้นของน้องหมาว่า มีสี ขนาด รูปร่าง และลักษณะเปลี่ยนแปลงไปจากปกติหรือไม่ เช่น ผิวลิ้นแห้งจนแตก มีการบวม หรือมีเลือดไหล ฯลฯ แบบนี้ควรพาไปพบสัตวแพทย์ แต่ในกรณีที่ลิ้นเริ่มแห้ง เราอาจกระตุ้นให้น้องหมาดื่มน้ำมากขึ้น หรือใช้การพ่นสเปรย์น้ำลงบนลิ้นน้องหมาเพื่อรักษาความชุ่มชื้น นอกจากนี้เจ้าของอาจนำน้ำมันมะกอก (olive oil) มาชโลมบาง ๆ ที่ลิ้นก็ได้ ที่สำคัญจะต้องรักษาความสะอาดบริเวณรอบปาก ใต้คาง และลำคอด้วย อย่าให้เกิดการหมักหมมและอับชื้นจากคราบน้ำลายไหลย้อย เพราะอาจทำให้เกิดโรคผิวหนังตามที่ได้กล่าวไป สำหรับรายที่เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาท ไม่สามารถตวัดลิ้นเลียกินอาหารและน้ำได้ เจ้าของจะต้องป้อนอาหารและน้ำให้ โดยควรใช้เป็นอาหารอ่อน ๆ ที่สามารถกลืนและผ่านทางเดินอาหารได้ง่ายครับ

 

 

     การจะรักษาได้หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับสาเหตุของแต่ละราย สำหรับน้องหมาที่เป็น Hanging Tongue Syndrome อันเนื่องมาจากความผิดปกติทางพันธุกรรม หรือความผิดปกติของโครงสร้างช่องปากและใบหน้า อาจไม่สามารถทำการรักษาให้หายขาดได้ ยกเว้นจะได้ทำการผ่าตัดแก้ไขโครงสร้างที่ผิดปกติดังกล่าว ส่วนในรายที่เกิดจากปัญหาเส้นประสาท Hypoglossal nerve ได้รับบาดเจ็บแบบชั่วคราว เมื่อได้ทำการรักษาแล้ว จะสามารถกลับมาควบคุมการทำงานของลิ้นได้ตามปกติครับ

 

     คงจะได้ความรู้ไปไม่น้อยสำหรับความผิดปกติอย่าง Hanging tongue syndrome เชื่อว่าต้องมีน้องหมาของเพื่อน ๆ บางคน อาจจะกำลังเป็นอยู่ ต่อไปนี้ก็จะได้รู้กันแล้วนะครับว่าสาเหตุเกิดจากอะไร และต้องดูแลน้องหมาอย่างไร อยากให้ทุกคนให้ความสำคัญกับอวัยวะอย่างลิ้นของน้องหมากันให้มาก ๆ ด้วยนะครับ

 

 

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

www.dogilike.com 

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

 

รูปภาพประกอบ:

www.theembiggensproject.wordpress.com

www.s7.postimg.org

www.dogbreedinfo.com

www.news.bbc.co.uk

www.dogforums.com

www.imgs.sfgate.com