คุณหมอตั๋ง :

หัวเข่าของสุนัขกับของคนจะเหมือนกัน ก็คือจะพับ ยืด งอ ได้ตามปกติ และสิ่งสำคัญตรงหัวเข่าที่ สำคัญมากๆ มีอยู่ 2 อย่าง คือ ลูกสะบ้า กับ เอ็นหลังหัวเข่า ลูกสะบ้าก็คือที่เวลาเราจับบริเวณเข่า แล้วมันเคลื่อนไหวไปมาขึ้นลงได้ ทีนี้ถ้าเกิดว่ามันขยับซ้ายขวาได้แสดงว่าลูกสะบ้าเคลื่อนหลุด ออกนอกเบ้า ส่วนเอ็นหลังหัวเข่าก็คือเนื้อเยื่ออ่อนที่ยึดระหว่างขาท่อนบนกับขาท่อนล่างเพื่อทำให้ขา ท่อนล่างไม่สามารถเคลื่อนไปข้างหน้าเวลาที่มีการรับน้ำหนักมากๆ ได้

รูปภาพแสดงตำแหน่งของเอ็นหัวเข่าซึ่งในภาวะปกติจะทำหน้าที่ในการยึดกระดูกหน้าแข้ง
ไม่ให้เคลื่อนไปทางด้านหน้า แต่หากมีการฉีกขาดเกิดขึ้นกระดูกหน้าแข้งก็จะเคลื่อนไป
ทางด้านหน้าได้อย่างอิสระ ข้อเข่าจึงไม่มั่นคงเวลาน้องหมาเดิน

คุณหมอตั๋ง :

ต้องบอกก่อนนะครับว่าอาการนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับสุนัขทุกตัว โดยสาเหตุของการเกิด อาการเอ็นหัวเข่าฉีกขาดนั้นจะแบ่งได้เป็น 2 แบบด้วยกัน ก็คือ แบบเฉียบพลัน ที่มักจะเกิดจาก อุบัติเหตุที่เกิดจากการกระแทกแรงๆ เช่น สุนัขอาจวิ่งมาด้วยความเร็วแล้วเจอพื้นต่างระดับหรือหลุม ทำ ให้ขาบิดเข้าไปด้านในจนเอ็นหัวเข่าถูกดึงรั้งมากจนฉีกขาด ส่วนอีกแบบก็คือ แบบเรื้อรัง ที่เกิดจากสุนัข อาจมีอาการลูกสะบ้าเคลื่อนเป็นระยะเวลานานจนทำให้เกิดภาวะข้อเสื่อมซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาก็จะโน้มนำให้เกิดอาการเอ็นหัวเข่าขาดตามมา ซึ่งจากประสบการณ์ในการรักษาที่ผ่านมา ส่วนใหญ่ แล้วสุนัขที่มีอาการเอ็นหัวเข่าขาดก็จะมีสาเหตุมาจากอาการป่วยแบบเรื้อรังครับ

รูปภาพแสดงตำแหน่งของเอ็นหัวเข่าซึ่งในภาวะปกติจะทำหน้าที่ในการยึดกระดูกหน้าแข้ง
ไม่ให้เคลื่อนไปทางด้านหน้า แต่หากมีการฉีกขาดเกิดขึ้นกระดูกหน้าแข้งก็จะเคลื่อนไป
ทางด้านหน้าได้อย่างอิสระ ข้อเข่าจึงไม่มั่นคงเวลาน้องหมาเดิน

คุณหมอตั๋ง :

ในอดีตสิ่งที่เราทำจนถึงปัจจุบัน เราจะเรียกว่าการใช้เอ็นเทียม ก็คือเหมือนกับว่าเอาตัวเอ็น ซึ่ง เป็นเส้นเอ็นสังเคราะห์ หรือเส้นไนลอนเส้นใหญ่ๆ ไปเกี่ยวกับกระดูกอ่อนของขาท่อนบนซึ่งเป็น กระดูกเล็กๆ ชิ้นหนึ่ง แล้วก็ไปคล้องกับปลายขาท่อนล่างจากนั้นผูกไว้ เพื่อให้เกิดแรงดึงไม่ให้ขา ท่อนล่างเคลื่อนไปข้างหน้าได้ เวลาที่ตัวเขารับน้ำหนัก แต่ปัญหาของพวกการใช้เอ็นเทียมก็คือ จะ ทำให้เกิดการการกดทับและบีบระหว่างข้อกระดูกหรือเบ้ากระดูกเยอะมาก เป็นผลให้เกิดการเสื่อม ของข้อรุนแรงมากขึ้น นอกจากนี้ในเรื่องของการเดินของสุนัขเวลาเดินก็จะมีลักษณะขาที่เอียงออกนอก ตัวเพราะว่าโดนดึงรั้งไว้จากเอ็นอันนี้ ทีนี้เราก็จะไปรอให้ร่างกายสร้างคล้ายๆ กับเป็นผังผืดทำให้เยื่อหุ้ม หัวเข่า เยื่อหุ้มข้อ ให้มันหนาตัวขึ้น ซึ่งทำได้เพียงคาดหวังว่าจะมีการเคลื่อนไปข้างหน้าลดลง แต่ใน ปัจจุบันมีเทคนิคการรักษาที่เราเรียกว่า TTA (Tibial tuberosity advancement) ซึ่งเป็นเทคนิค การรักษาแบบใหม่ที่สามารถช่วยให้สุนัขสามารถเดินได้อย่างปกติขึ้นและการเสื่อมของข้อลดลง

คุณหมอตั๋ง :

TTA มีชื่อเต็มๆ ว่า Tibial tuberosity advancement เป็นเทคนิคการผ่าตัดแบบใหม่ที่ อาศัยหลักการทางฟิสิกส์ลดมุมของด้านหลังกระดูกหน้าแข้ง โดยตัดส่วนของกระดูกหน้าแข้ง ซึ่งเป็น จุดที่ยึดเกาะเส้นเอ็นของลูกสะบ้า ย้ายไปด้านหน้าให้เส้นเอ็นของลูกสะบ้าขนานแรงที่สัตว์ยืนที่เกิดกับ กระดูกหน้าแข้ง เทคนิคการรักษาด้วยวิธีนี้เป็นเทคนิคใหม่ซึ่งมีข้อดีในหลายๆ ด้านครับ อย่างใน เรื่องของอุปกรณ์ที่ใส่มีความคงทนแข็งแรง เหมาะสำหรับรองรับน้ำหนักของน้องหมาพันธุ์ใหญ่ได้ ดี และหลังการรักษาสุนัขจะฟื้นตัวได้เร็ว ลักษณะการเดินของเขาก็จะเป็นปกติไม่เหมือนการใช้วิธีการ รักษาด้วยเอ็นเทียม และที่สำคัญที่สุด การรักษาด้วยเทคนิคการทำ TTA จะไม่โน้มนำให้เกิดปัญหา การเสื่อมของข้อตามมาอย่างที่มีโอกาสเกิดขึ้นได้ในการรักษาด้วยการใช้เอ็นเทียมครับ

คุณหมอตั๋ง :

โรงพยาบาลสัตว์ตลิ่งชันเริ่มใช้เทคนิคการทำ TTA ในการรักษาสุนัขที่มีปัญหาเอ็นหัวเข่า ขาดมากว่า 5 ปี แล้วครับ โดยในประเทศไทยถือว่าเป็นที่แรกและที่เดียวที่ใช้การรักษาด้วยเทคนิค นี้ โดยเราสามารถใช้เทคนิคนี้รักษาสุนัขได้ตั้งแต่สุนัขที่มีขนาดเล็กอย่างสุนัขสายพันธุ์ทอย เช่น ชิวาวา ไป จนถึงสุนัขสายพันธุ์ใหญ่อย่างเช่น ไซบีเรียน หรือ อลาสก้า ซึ่งที่ผ่านมาเราทำ TTA ให้กับสุนัขที่มีอาการ ป่วยเกือบ 20 ราย ซึ่งผลของการรักษาก็เป็นที่น่าพอใจเพราะสุนัขมีโอกาสที่จะกลับมาเดินได้ใกล้ เคียงกับปกติถึง 90% ครับ ที่สำคัญคือการรักษาด้วยเทคนิคนี้เกิดผลข้างเคียงน้อยจึงถือว่าเป็น ทางเลือกที่ดีสำหรับสุนัขที่มีอาการเอ็นหัวเข่าขาดครับ

คุณหมอตั๋ง :

ข้อจำกัดแรกพบได้น้อยครับ คือข้อจำกัดเกี่ยวกับสายพันธุ์เพราะในสุนัขบางสายพันธุ์อย่าง สุนัขพันธุ์บาสเซ็ต ฮาวด์ หมอนรองกระดูกขาท่อนล่างของเขาค่อนข้างยาว ถ้ามันยาวเราก็จะทำ TTA ไม่ได้ เราก็ต้องมาดูที่ความชันของกระดูกขาท่อนล่างโดยการเอ็กซเรย์ ถ้ามันมีความชัน เยอะก็ทำไม่ได้ วิธีการก็จะต้องทำอีกวิธีหนึ่ง ส่วนเรื่องขนาดตัวของสุนัขไม่ถือเป็นข้อจำกัดในการรักษา เพราะไม่ว่าสุนัขพันธุ์เล็กหรือพันธุ์ใหญ่ก็สามารถรักษาด้วยเทคนิคนี้ได้ ส่วนข้อจำกัดข้อที่สองก็คือ ข้อจำกัดในเรื่องค่าใช้จ่ายในการรักษาด้วยเทคนิคการทำ TTA ในสุนัขพันธุ์เล็กจะอยู่ที่ประมาณ 25,000 บาท แต่ถ้าสุนัขตัวใหญ่ค่าดมยาแพงขึ้นก็จะอยู่ที่ประมาณ 35,000 บาท ครับ

คุณหมอตั๋ง :

ผู้เลี้ยงต้องให้ข้อมูลกับสัตวแพทย์ว่า เวลาสุนัขอยู่ที่บ้านการเดินของเขาเป็นยังไง มีอาการเจ็บตรง ไหน ถ้าหากสามารถถ่ายวิดีโอมาให้ดูด้วยได้ก็จะดีมากครับ เพราะว่าจะทำให้สัตวแพทย์เห็นว่าในชีวิต ประจำวันเขาเดินแบบไหน จากนั้นเมื่อพาสุนัขมาพบสัตวแพทย์ สัตวแพทย์จะเริ่มตรวจโดยใช้การคลำ ว่าขาของสุนัขมีการเคลื่อนไหม อาการเคลื่อนเป็นแบบไหน ถ้าลองคลำแล้วคิดว่ามีความผิดปกติ ก็จะทำการตรวจเพิ่มเติมเพื่อให้แน่ใจขึ้นโดยจะทำการเอ็กซเรย์ ซึ่งก็จะมีท่าพิเศษที่จะทำให้ สัตวแพทย์เห็นและบ่งชี้ได้ว่าเอ็นหัวเข่าของสุนัขมีการฉีกหรือขาดแบบไหน เมื่อทราบอาการที่แน่ ชัดแล้ว หากสุนัขจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัด สัตวแพทย์จะทำการนัดตรวจสุขภาพและวางแผน การผ่าตัดทันทีหากเจ้าของสุนัขยินยอมที่จะให้สุนัขเข้ารับการรักษาครับ ส่วนในเรื่องของขั้นตอน ในการผ่าตัดขาหนึ่งข้างจะใช้เวลาประมาณ 2-3 ชั่วโมงครับ เมื่อผ่าตัดเสร็จแล้วผู้เลี้ยงเพียงรอให้ สุนัขฟื้นจากยาสลบและสามารถพากลับไปดูแลต่อที่บ้านได้เลยครับ

คุณหมอตั๋ง :

การดูแลหลังการผ่าตัดก็คล้ายกับการผ่าตัดกระดูกทั่วๆ ไปครับ คือ น้องหมาต้องได้รับยาลดปวด ลดอักเสบในช่วงแรก ต้องจำกัดบริเวณเป็นเวลา 2-4 สัปดาห์หลังการผ่าตัดซึ่งเจ้าของอาจใช้วิธี การใส่สายจูงไว้ก็ได้ อีกอย่างที่สำคัญคือต้องควบคุมน้ำหนักไม่ให้สุนัขอ้วนเกินเกณฑ์เพราะจะมี ผลต่อการลงน้ำหนัก ส่วนน้องหมาที่ก่อนการผ่าตัดไม่ได้ใช้ขาเป็นเวลานานจนกล้ามเนื้อขาเกิด การฝ่อลีบ ช่วง 6 สัปดาห์หลังการผ่าตัด ผมก็จะแนะนำให้เริ่มโปรแกรมกายภาพบำบัดร่วมด้วย เพื่อให้สุนัขกลับมาลงน้ำหนักขาตามปกติได้เร็วขึ้นครับ

คุณหมอตั๋ง :

ตรงนี้ผมคิดว่ามันไม่ได้มีผลถึงกับจะทำให้สุนัขเสียชีวิต แต่ผมว่ามันมีผลต่อคุณภาพชีวิต ของตัวสุนัข เพราะถึงแม้ว่าอาการนี้จะเป็นในช่วงที่สุนัขมีอายุเยอะคือประมาณ 5-6 ปีขึ้นไป แต่เราก็ สามารถเจอได้ในบางตัวที่มีอุบัติเหตุหรืออายุน้อยๆ อย่างสุนัขบางตัวถ้าเป็นตัวใหญ่ๆ รับน้ำหนักไม่ค่อยได้ ก็จะอยู่ที่ 3 ขวบ ก็สามารถเจอได้แล้วเหมือนกัน และถ้าหากเจ้าของพบว่าสุนัขมีอาการผิดปกติแล้วไม่ ทำอะไรเลย สิ่งทีจะเกิดขึ้นก็คือ สุนัขจะมีอาการเจ็บและดำรงชีวิตอย่างยากลำบาก มีปัญหาเรื่อง การเดินซึ่งในระยะสั้นเจ้าของอาจจะใช้วิธีการทำกายภาพบำบัดช่วย แต่หากปล่อยไว้ในระยะยาวก็จะมี ปัญหากับขาอีกข้างหนึ่ง เพราะพอขาข้างหนึ่งเจ็บสุนัขก็จะไปลงน้ำหนักที่ขาอีกข้างหนึ่ง สิ่งที่จะ เกิดตามมาก็คือเอ็นอีกข้างหนึ่งก็จะขาด ดังนั้นถ้าหากพบว่าสุนัขเริ่มมีปัญหาการเดินก็ควรพาไปพบ สัตวแพทย์เพื่อตรวจให้ละเอียดทันทีครับ

คุณหมอตั๋ง :

ถ้าหากเริ่มพบว่าสุนัขของคุณมีลักษณะการเดินที่ผิดปกติ เดินแล้วไม่ยอมลงน้ำหนัก เดินแล้ว มีอาการเจ็บ หรือเดินได้ในระยะทางที่สั้นลง แนะนำว่าควรรีบพาไปพบสัตวแพทย์นะครับ เพื่อที่จะได้รู้ ว่าสุนัขมีความผิดปกติอะไร อาการเจ็บเกิดจากอะไร และหากพบว่ามีอาการเอ็นหัวเข่าขาด ทางเลือก ของคุณจะมีแค่ 2 ทางคือ ปล่อยเอาไว้เฉยๆ โดยที่ไม่ทำอะไร ในสุนัขพันธุ์เล็กอาจจะพอดำรงชีวิตต่อ ไปได้ในระยะเวลาสั้น ๆ อย่างไม่ทรมานมากนัก แต่ในสุนัขพันธุ์ใหญ่เขาจะทรมานมาก ซึ่งก็อยู่ที่เจ้าของ ว่าจะยอมให้เขาทรมานไปตลอดชีวิตหรือเปล่า ถ้าหากไม่ก็จะต้องให้สุนัขเข้าสู่ขั้นตอนการรักษา อย่างถูกต้องและควรเลือกวิธีการรักษาที่มีผลข้างเคียงน้อยที่สุด ซึ่งถ้าถามผม ผมก็จะแนะนำให้ รักษาด้วยการทำ TTA ครับ อาจจะมีค่าใช้จ่ายสูงกว่าการใช้เอ็นเทียม แต่สุนัขสามารถกลับมาเดิน ได้ใกล้เคียงกับปกติมากที่สุดครับ

รูปเอ็กซ์เรย์เอ็นหัวเข่า

รูปสะบ้าเคลื่อน
ก่อนการผ่าตัด

รูปสะบ้าหลังการ
ผ่าตัดแบบ TTA

รูปหลังการผ่าตัดเอ็น
หัวเข่าขาดแบบTTA