... สำหรับเพื่อนๆ ที่เลี้ยงสุนัขเพศเมีย สิ่งที่สามารถบ่งบอกได้ว่า สุนัขของเพื่อนๆ โตเป็นสาว เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์แล้ว นั้นก็คือสุนัขจะมีภาวะ "เป็นสัด" (หรือที่หลายคนเรียกว่า "ฮีท") นั่นเอง

     ภาวะเป็นสัดในสุนัข ก็เหมือนกับผู้หญิงเป็นประจำเดือนนั่นล่ะค่ะ โดยสุนัขเพศเมียที่จะเริ่มเป็นสัดเมื่อมีอายุตั้งแต่ 6 เดือน ขึ้นไป ส่วนเรื่องระยะเวลาในการเป็นสัดนั้น ถ้าหากสุนัขมีสภาพร่างกายสมบูรณ์แข็งแรงแล้ว จะเป็นสัดปีละ 2 ครั้ง แต่ละครั้งจะเป็นอยู่ประมาณ 14-20 วัน ค่ะ
 

ภาวะ "เป็นสัด" ของสุนัขแบ่งออกเป็นช่วงๆ 

     เพื่อนๆ จะสังเกตได้ว่าระยะเวลาการเป็นสัดของสุนัขจะยาวมากๆ ถ้าหากเปรียบเทียบกับคนอย่างเรา ในรอบการเป็นสัดของสุนัขจะแบ่งออกได้ 4 ระยะ คือ

     1. ระยะก่อนการเป็นสัด หรือ Proestrus ระยะนี้กินเวลา 5-7 วัน อวัยวะเพศพบการเปลี่ยนแปลง โดยพบสิ่งคัดหลั่งใสๆ และต่อมาจะเหนียวข้นและขาวขุ่นขึ้น แต่สุนัขยังไม่ยอมรับการผสมจากตัวผู้ 

     2. ระยะเป็นสัดหรือ Estrus ระยะนี้กินเวลาประมาณ 8-10 วัน พบอวัยวะเพศมีการบวมขยายใหญ่ พบเลือดไหลออกจากช่องคลอด เซลล์เยื่อบุช่องคลอดเริ่มมีการเปลี่ยนแปลง จากเซลล์ที่มีรูปร่างเหลี่ยมมาเป็นรูปร่างกลมและนิวเคลียสตรงกลางเซลล์จะหายไป สุนัขตัวเมียเริ่มยอมรับตัวผู้มากขึ้น เมื่อเข้าสู่ระยะนี้ในวันที่ 4-6 จะพบว่าฮอร์โมนที่ทำให้เกิดการตกไข่เริ่มทำงาน และไข่จะเริ่มทะยอยตก ซึ่งเป็นระยะที่เหมาะสมในการผสมพันธุ์ และเป็นระยะที่ตัวเมียยอมรับการผสมพันธุ์สูงสุด (แต่จะไม่นิยมผสมพันธุ์ในการเป็นสัดครั้งแรก เพราะสุนัขยังมีความเป็นเด็กอยู่มาก ยังเป็นวัยรุ่น หากผสมแล้วลูกที่ได้จะไม่แข็งแรง ได้ลูกน้อย และอาจถึงขั้นไม่ดีต่อสุขภาพของแม่สุนัขเองด้วย)

     3. ระยะหลังการเป็นสัดหรือ Diestrus กินระยะเวลาสั้นๆเพียง 60-100 วัน ระยะนี้อวัยวะเพศบวมน้อยลงและไม่พบการไหลของเลือดออกจากช่องคลอด ไม่ยอมรับตัวผู้ 

     4. ระยะสัดเงียบหรือ Anestrus เป็นช่วงที่สุนัขไม่มีการเปลี่ยนแปลงใดๆ เกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์ทั้งลักษณะภายนอกและภายใน
 

เมื่อสุนัขเป็นสัด เราต้องดูแลเขาอย่างไร­

     ในช่วงที่สุนัขเป็นสัด สิ่งสำคัญที่เจ้าของสุนัขจะต้องดูแลก็คือเรื่องของความสะอาด โดยถ้าหากเป็นสุนัขตัวเล็ก การดูแลก็จะไม่วุ่นวายมาก ผู้เลี้ยงสามารถป้องกันเรื่องการเปื้อนเปรอะเลอะเทอะได้ด้วยการให้สุนัขใส่แพมเพิร์ส (ป้องกันไม่ให้สุนัขเลียอวัยวะเพศตัวเองด้วย) และหมั่นเปลี่ยนแพมเพิร์สให้สุนัขอย่างสม่ำเสมอ รวมไปถึงต้องคอยทำความสะอาดอวัยวะเพศของสุนัขด้วย เพราะในช่วงเป็นสัดนี้อาจจะมีคราบเลือดติดอยู่บริเวณใกล้ๆ อวัยวะเพศ อาจทำให้มีกลิ่นได้

     ส่วนผู้ที่เลี้ยงสุนัขตัวใหญ่ ถ้าเลี้ยงนอกบ้าน อาจไม่จำเป็นต้องใส่แพมเพิร์สให้เขา แต่ก็ต้องดูแลเรื่องความสะอาดเช่นเดียวกัน อาจต้องทำความสะอาดบริเวณที่สุนัขนอนเป็นประจำ เพราะอาจมีคราบเลือดเปรอะเปื้อนอยู่ 

     อีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญมากๆ ก็คือ เรื่องของการผสมพันธุ์ในช่วงที่สุนัขตัวเมียเป็นสัด ในช่วงนี้ ถ้าหากยังไม่อยากให้สุนัขผสมพันธุ์ เจ้าของควรกักบริเวณสุนัขเพศเมียให้ดี เพราะช่วงนี้สุนัขตัวผู้จะได้กลิ่นตัวเมียที่เป็นสัดและต้องการที่จะผสมพันธุ์ ซึ่งการผสมพันธุ์ในช่วงระยะเป็นสัดในวันที่ 8-10 นั้น มีโอกาสสูงมากที่สุนัขเพศเมียจะตั้งท้องได้

     เพื่อนๆ คนไหนที่เลี้ยงสุนัขทั้งเพศผู้และเพศเมียเอาไว้รวมกัน ช่วงที่สุนัขเพศเมียเป็นสัดก็อาจจะต้องแยกพื้นที่ เพื่อป้องกันการผสมพันธุ์ (ในกรณีที่ยังไม่อยากให้สุนัขตั้งท้องนะคะ) แต่ถ้าหากอยากให้สุนัขตั้งท้องล่ะก็ ช่วงเวลาที่เหมาะแก่การผสมพันธุ์มากที่สุดก็คือ ช่วงระยะเป็นสัดช่วงที่สอง ซึ่งจะกินเวลาประมาณ 8-10 วัน


     ... โดยรวมๆ แล้วในช่วงที่สุนัขเพศเมียเป็นสัดนั้น ไม่มีเรื่องอะไรที่น่ากังวล เพียงแต่ผู้เลี้ยงต้องดูแลสุนัขให้มากขึ้นเป็นพิเศษแค่นั้นเองค่ะ สุนัขของเพื่อนๆ คนไหนที่ยังไม่เป็นสัดล่ะก็ อ่านบทความนี้แล้วก็เตรียมตัวรับมือกับภาวะเป็นสัดของสุนัขให้ดีนะคะ พอถึงตอนที่เขาเป็นสัดจริงๆ จะได้ไม่วุ่นวาย
 

     และถ้าหากอยากให้น้องหมาตั้งท้อง ก็จะได้มีการวางแผนการตั้งท้องให้เขาล่วงหน้า ซึ่งก็จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยให้กับสุนัขและลูกสุนัขได้มากขึ้นค่ะ ^^
 

บทความโดย:  Dogilike.com

ข้อมูลอ้างอิงบางส่วน:
http://www.rtbcenter.com/

ภาพประกอบ:
http://www.ehow.com/facts_7325943_long-phase-last-dogs-heat_.html
http://www.sassypup.net/Pet-Diaper-Pretty-Flowers-Washable-Dog-Diaper-For-Females-Panties-p-16578.html
http://doggylogic.com/managing-female-dog-behavior-during-estrus/
http://www.healthypetu.com/medical/reproduction__breeding/reproduction_basics_dog_pregn.aspx
http://www.ehow.com/list_6668739_signs-phantom-pregnancy-dog.html
http://matings.webs.com/dogmating.htm