จะว่าไป เวลา 2 เดือนมันก็ผ่านไปไวเหมือนโกหกเหมือนกันนะคะ ... จากช่วงที่น้องหมาของเราเพิ่งเริ่มตั้งท้อง ผ่านไปประมาณ 60-63 วัน ตอนนี้น้องหมาก็อยู่ในช่วงใกล้คลอดแล้ว!!

     ตื่นเต้นๆๆๆ เราใกล้จะได้เห็นเจ้าลูกหมาตัวน้อยๆ แล้ว!! ... แต่เดี๋ยวก่อนค่ะ อย่ามัวแต่ตื่นเต้นดีใจกันอย่างเดียวค่ะ ในช่วงน้องหมาใกล้คลอดนี้เป็นช่วงสำคัญที่เจ้าของต้องดูแลอย่างใกล้ชิด รวมถึงเจ้าของต้องเตรียมตัวให้พร้อมรับมือกับสถานการณ์ไม่คาดฝันที่อาจจะเกิดขึ้น

     ก็อย่างที่บอกนั่นล่ะค่ะว่า ช่วงนี้เป็นช่วงที่น้องหมาใกล้คลอดแล้ว อยู่ดีๆ น้องหมาของเราอาจจะคลอดลูกเมื่อไหร่ก็ได้ หรืออาจจะแย่ไปกว่านั้นถ้าหากน้องหมาไม่สามารถคลอดลูกเองได้!!! ซึ่งบางทีอาจจะเป็น
เหตุการณ์ที่ฉุกเฉินมากจนเราไม่สามารถพาเขาไปส่งโรงพยาบาลได้ทัน ดังนั้น เราอาจจะต้องกลายเป็น "หมอตำแย" จำเป็นโดยหลีกเลี่ยงไม่ได้

     ดังนั้น การเตรียมตัว(เตรียมใจ)ให้พร้อม รับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉินดังกล่าวจึงเป็นเรื่องที่สำคัญค่ะ

 

ช่วงน้องหมาใกล้คลอด เจ้าของต้องเตรียมตัวยังไงบ้าง?

     ... ประมาณ 2 สัปดาห์สุดท้าย ที่น้องหมาใกล้จะคลอด เจ้าของจะต้องเตรียมพื้นไว้เพื่อเป็นที่นอนและเตรียมพร้อมสำหรับให้น้องหมาคลอด โดยพื้นที่จะต้องกว้างพอสมควร และควรปูด้วยผ้ากระสอบหรือผ้าสะอาดที่ไม่ใช้แล้ว เพราะโดยปกติน้องหมาที่อยู่ในช่วงใกล้คลอดมักจะชอบกัดแทะเครื่องปูนอนเพื่อปรับปรุงที่นอนของเขา ส่วนสาเหตุที่ต้องจัดสถานที่ไว้ล่วงหน้าก็เพื่อให้น้องหมาเกิดความคุ้นเคยกับที่นอนของเขา

     อีกสิ่งที่สำคัญที่ควรเตรียมไว้เผื่อน้องหมาจะคลอดฉุกเฉินก็คือ อุปกรณ์ต่างๆ ที่ใช้ในการช่วยน้องหมาทำคลอด โดยหลักๆ ก็จะมี

- เชือกเส้นเล็กๆ หรือด้ายเหนียวๆ
- กรรไกร ที่สะอาด
- แอลกอฮอล
- ทิงเจอร์
- ผ้าสะอาด
- ที่ดูดน้ำมูกสำหรับเด็กอ่อน

     นอกจากนี้เจ้าของยังจะต้องหมั่นสังเกตอาการผิดปกติต่างๆ และสัญญาณที่บ่งชี้ได้ว่าน้องหมากำลังจะคลอดลูก

 

สัญญาณอะไรบ้างที่บ่งบอกว่าน้องหมากำลังจะคลอด!!

     ให้เจ้าของลองสังเกตดูเลยค่ะว่า ถ้าหากน้องหมามีอาการอาการกะวนกะวาย คุ้ยเขี่ยพื้น วนไปวนมา สร้างรัง นั้นแสดงว่าใกล้ถึงเวลาที่ลูกหมาตัวน้อยจะออกมาดูโลกแล้ว

     อุณหภูมิร่างกายของน้องหมาก็เป็นอีกสัญญาณบ่งชี้ที่สามารถบอกได้ว่าเมื่อไหร่ที่น้องหมากำลังจะคลอดลูก โดยน้องหมาที่กำลังจะคลอดนั้นจะมีอุณหภูมิร่างกาย(วัดผ่านทางทวารหนัก)ลดต่ำลงจนถึงระดับที่ต่ำกว่า 99 องศาฟาเรนไฮท์ ก่อนที่จะมีการคลอดประมาณ 10-24 ชั่วโมง โดยการลดลงของอุณหภูมิร่างกายน้องหมานั้น มาจากการลดต่ำลงของระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนในกระแสเลือด เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนเป็นออร์โมนที่ทำหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิร่างกาย

 

อาการเจ็บท้องของน้องหมาในระยะต่างๆ

     สำหรับน้องหมาที่กำลังจะคลอดนั้นจะมีอาการเจ็บท้องคลอดเป็นระยะๆ โดยจะแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้ค่ะ

ระยะที่ 1 (กินเวลาประมาณ 12-24 ชั่วโมง)
     ในระยะนี้น้องหมาจะมีอาการใช้นิ้วเท้าตะกุยพื้น หรือ วัสดุรองพื้น อาจเป็นผ้า หรือ กระดาษหนังสือพิมพ์ ให้เป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อยเพื่อใช้เป็นที่นอน สำหรับรองคลอด น้องหมาจะเริ่มดื่มน้ำบ่อย ไม่กินอาหาร หัวนมขยายใหญ่ และ หากบีบหัวนม น้ำนมเหลืองจะไหลออกมา หากสังเกตุดูทางช่องคลอด จะพบว่ามีน้ำเมือกใสๆ ไหลมา

ระยะที่ 2 (กินเวลาประมาณ 30 นาที - 1 ชั่วโมง)
     ระยะนี้น้องหมาจะนอนตะแคง หรือ นั่งยองๆ และจะทำการเบ่งโดยจะมีของเหลวสีน้ำตาลไหลออกจากช่องคลอด (ของเหลวนั้นเกิดจากการแตกของถุงน้ำคร่ำที่ห้อหุ้มตัวน้องหมาอยู่นั่นเอง ไม่ต้องตกใจไปนะคะ ) จากนั้นหัวหรือเท้าน้องหมาจะค่อยๆ โผล่มาทางช่องคลอด และจะโผล่ออกมาหมดภายในเวลา 15 นาที

     หลังจากนั้น น้องหมาจะทำการกัดถุงน้ำคร่ำ และ สายสะดือให้ขาด พร้อมกับทำความสะอาดตัวลูกหมาด้วยการเลียตัวลูก นี่คือในกรณีที่น้องหมาคลอดลูกได้เองตามธรรมชาติ แต่ถ้าหากน้องหมาคลอดยาก เจ้าของอาจจะต้องช่วยทำคลอดให้น้องหมาโดยด่วนค่ะ

     - ถ้าหากถุงน้ำคร่ำไม่แตก หากน้องหมาเบ่งคลอดออกมาแล้ว ถุงน้ำคร่ำไม่แตก สิ่งแรกที่จะต้องทำคือ ฉีกถุงน้ำคร่ำให้แตก ค่อยๆ ดึงหัวลูกสุนัขออกมาก่อน จากนั้นจึงลอกถุงน้ำคร่ำออกจากตัวลูกหมา  แล้วจึง
ล้วงเอาเยื่อเมือกออกจากปากและจมูกของลูกหมาออกให้หมด

     - การใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำอุ่น เช็ดน้ำเมือกตามหน้า หัว หน้าอก และส่วนต่างๆ ของร่างกายให้สะอาด เพื่อเป็นการกระตุ้น ให้ลูกหมาหายใจ การร้อง คือ สัญญาณบ่งว่าลูกหมาหายใจแล้ว หากลูกหมาไม่ร้อง เจ้าของจะต้องจับลูกสุนัขห้อยหัวลง สะบัดเบาๆ ซ้าย ขวา เพื่อให้น้ำคร่ำ และ ของเหลวต่างๆ ไหลออกจาก ปาก และ จมูกจนหมด ลูกหมาจะได้เริ่มต้นหายใจโดยสะดวก หากของเหลวออกไม่หมด อาจใช้ที่ดูด
น้ำมูกสำหรับเด็กอ่อนดูดออก

     - ขั้นตอนของการตัดสายสะดือ ใช้ไหม หรือ ด้าย ที่ได้รับการฆ่าเชื้อผูกสายสะดือ จากนั้นจึงตัดสายสะดือให้ห่างจากหน้าท้องประมาณ 1 นิ้ว ทายาทิงเจอร์ไอโอดีน หรือ เบตาดีนที่แผล สายสะดือจะหลุดออกภายในเวลาไม่กี่วันค่ะ

ระยะที่ 3 (กินเวลาประมาณ 10 - 30 นาที)
     ระยะนี้จะเริ่มหลังจากที่น้องหมาคลอดลูกออกมาและสิ้นสุดเมื่อมีการขับรกออกมา หรืออาจะเรียกได้ว่าเป็นช่วงที่น้องหมาจะพักมดลูก คือ เป็นระยะระหว่างที่น้องหมาคลอดลูกตัวแรกออกมาและกำลังจะคลอดตัวต่อไป เมื่อลูกหมาคลอดออกมาแล้ว แม่หมาจะทำการกัดกินรก โดยลูกหมาหนึ่งตัวจะมีรกหนึ่งอัน (รกจะถูกขับออกมาหลังจากตัวลูกหมาคลอดได้ประมาณ 5-15 นาที) ทำให้ในน้องหมาที่มีลูกหลายตัวระยะการ
คลอดระยะที่ 2 และ 3 จะเกิดขึ้นซ้ำๆ กันในการคลอดลูกแต่ละตัว
 

     สิ่งที่สำคัญที่สุดที่ผู้เลี้ยงจะลืมไม่ได้เลยก็คือ เมื่อลูกหมาคลอดออกมาแล้ว เจ้าของจะต้องนำลูกหมาไปกินนมน้ำเหลืองจากเต้าของแม่โดยเร็วที่สุด ภายใน 24 ชั่วโมงนะคะ ที่ต้องทำแบบนี้เพราะ ในน้ำนมเหลืองจะอุดมไปด้วยสารอาหารต่างๆ ที่ลูกหมาต้องการครบถ้วนค่ะ

 

แล้วกรณีไหนถึงจะเรียกว่าคลอดยาก?

     ในช่วงการคลอดในระยะที่ 2 ไปจนสิ้นสุดระยะนี้ในน้องหมาแต่ละตัวจะมีความแตกต่างกัน แต่โดยเฉลี่ยจะกินเวลาประมาณ 10-30 นาที ในกรณที่มีการเบ่งอย่างรุนแรงเกิน 1 ชั่วโมง แต่ไม่มีการคลอดจะถือว่าเป็นการคลอดยาก นอกจากนี้เรื่องของระยะห่างในการคลอดลูกแต่ละตัวก็จะใช้เวลาไม่เท่ากัน ในกรณีที่ระยะห่างระหว่างคลอดลูกแต่ละตัวนานกว่า 4-6 ชั่วโมง ถือว่าเป็นภาวะคลอดยาก
 

     ... พอจะทราบวิธีจัดการเมื่อเกิดเหตุน้องหมาคลอดฉุกเฉินกันไปแล้วนะคะ เทคนิคการเลี้ยงและการดูแลในตอนต่อไป มะเหมี่ยวก็จะมีวิธีการดูแลแม่หมาและลูกหมาหลังคลอดมาฝากเพื่อนๆ กันค่ะ ยังไงก็อย่าลืม
ติดตามกันด้วยนะคะ ^^
 

บทความโดย : Dogilike

ข้อมูลอ้างอิงบางส่วน:
เอกสารคำสอนรายวิชา วิทยาการสืบพันธุ์1
อ. สพ.ญ. ดร. สุกัญญา มณีอินทร์
กลุ่มวิชาเวชศาสตร์คลินิกและการสาธารณสุข คณะสัตวแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ภาพประกอบ:
http://www.bullblogging.com/archives/date/2009/01
http://www.ehow.com/list_7224754_pregnancy-signs-labor-old-dog.html
http://www.asiahomes.com/singaporetpvet/rabbit/rabbit.htm
http://dogs.lovetoknow.com/wiki/Dog_Pregnancy
http://article.wn.com/view/2012/06/20/What_to_expect_when_your_dog_is_expecting_Part_1/
http://article.wn.com/view/2011/08/25/One_Maam_and_her_dogs_Or_how_the_Queen_can_control_her_belov/
http://www.dogblogpedia.com/dogs-during-labor