หากเพื่อนๆ เคยดูรายการฝึกน้องหมาทางโทรทัศน์จะสังเกตเห็นว่า ในการฝึกน้องหมาจะมีเทคนิคการฝึกสุนัขที่ได้ประสิทธิภาพอยู่ 2 รูปแบบใหญ่ๆ ก็คือ การฝึกแบบเข้มงวดแสดงถึงความเป็นผู้นำ จ่าฝูง ช่วงชิงอำนาจมาจากน้องหมาให้ได้ กับอีกวิธีคือใช้ความรัก เน้นการสร้างคุณค่า ความประทับใจ ความรู้สึกดีให้แก่น้องหมา ซึ่งแต่ละรูปแบบมีวิธีการอย่างไร วิธีไหนได้ผลมากกว่ากัน สามารถผสมผสานทั้ง 2 วิธีได้หรือไม่ แล้วมีผู้ฝึกน้องหมาที่โด่งดังทางฝั่งยุโรป อเมริกา และเอเชียคนไหนใช้วิธีการใดบ้าง ต้องตามมาดูค่ะ

 

 

 

     ถ้าพูดถึงนักจิตวิทยาและผู้ฝึกสุนัขที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในขณะนี้คงหนีไม่พ้น ซีซาร์ มิลาน ผู้เชี่ยวชาญการฝึกและจัดการพฤติกรรมสุนัขสัญชาติแม็กซิกันที่มีความฝันอยากจะเป็นครูฝึกสุนัข จึงตัดสินใจข้ามแดนมายังสหรัฐอเมริกาทำงาน เรียนรู้การฝึกสุนัขด้วยตนเองจนเป็นที่รู้จักกว้างขวาง ได้จัดตั้งศูนย์จิตวิทยาสุนัข Dog Psychology Center ที่เมือง เซาธ์ ลอสแองเจลิส รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา จนกระทั่งในปีค.ศ. 2004 – 2012 มีการออกอากาศซีรีย์ "The Dog Whisperer" ทางโทรทัศน์ โด่งดังไปทั่วทั้งอเมริกาและอีกหลายประเทศทั่วโลก เกิดกระแสให้ผู้เลี้ยงหันกลับมามองดูตัวเองในฐานะ “จ่าฝูง” หรือ Pack leader นั่นเอง   

 

     สุดยอดเทคนิคการฝึกน้องหมาของซีซาร์ มิลาน 
 

     - การเป็นจ่าฝูง และมีพลังงานที่มั่นคง 
 

   หลายปีก่อนซีซาร์ ได้เผยชุดความคิดที่แปลกต่างจากการฝึกดั้งเดิมว่าด้วยเรื่องพฤติกรรมของน้องหมาเป็นดั่งกระจกสะท้อนพฤติกรรมของผู้เลี้ยง อีกทั้งน้องหมาเป็นสัตว์ที่อยู่รวมกันเป็นฝูง มีเชื้อสายมาจากหมาป่า จึงมีความคิดที่ว่าน้องหมาจะยอมสยบ เชื่อฟังคำสั่งให้กับผู้ที่พวกเขายอมรับว่าเป็นจ่าฝูงเท่านั้น  มิเช่นนั้นพวกเขาจะแสดงความเป็นจ่าฝูงขึ้นมาแทน อันเป็นสาเหตุของการเกิดพฤติกรรมก้าวร้าวตามมา
 

     ด้วยเหตุนี้เองพฤติกรรมน้องหมาจะดีหรือไม่ขึ้นอยู่กับพลังงาน ความมั่นคงของผู้เลี้ยง ซึ่งวิธีการจัดการกับทุกๆ ปัญหาจะย้อนกลับมาที่ผู้เลี้ยงว่า มีความเป็นผู้นำมากน้อยแค่ไหน แสดงพฤติกรรมอย่างไรเมื่อน้องหมามีปัญหา โดยวิธีการจัดการก็คือการฝึกตนเองให้มีความเป็นจ่าฝูง นิ่ง ใช้ความสุขุม เพิกเฉย อดทนต่อ พฤติกรรมเรียกร้องของน้องหมา แสดงให้น้องหมาเห็นว่าพวกเขามีตำแหน่งที่อยู่ต่ำที่สุดในบ้าน ไม่มีการใช้ความรุนแรงด้วยการตี ตะคอกใส่ หรือ ล่ามเป็นการทำโทษค่ะ นอกจากนี้ยังได้บอกถึงวิธีการช่วยให้น้องหมาเกิดความมั่นคงมากขึ้นไปอีกคือ การพาไปออกกำลังกาย และการฝึกวินัยให้รู้จักกฏระเบียบนั่นเองค่ะ  (อ่านเพิ่มเติมการเป็นจ่าฝูงได้ที่บทความ จิตวิทยาง่ายๆ ในการฝึกตนเองให้เป็น "จ่าฝูง" ของสุนัข ค่ะ)

 

 

 

     - ให้ความรักเมื่อสุนัขสงบ

 

     ผู้เลี้ยงมักแสดงความรักแก่น้องหมาเกินความพอดี ซีซาร์ได้ชูประเด็นความรักผิดที่ผิดเวลาซึ่งส่งผลให้น้องหมามีความไม่มั่นคงทางอารมณ์ เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดพฤติกรรมก้าวร้าวในน้อง เขาจึงแนะนำว่าให้ผู้เลี้ยงมอบความรักเมื่อน้องหมาอยู่ในอาการสงบเท่านั้น เช่น เวลากลับบ้านมา ถ้าน้องหมาดีใจตื่นเต้น ให้เพิกเฉยต่อเขา จนกว่าน้องหมาจะยอมอยู่นิ่งๆ อารมณ์สมดุล หรือสั่งให้น้องหมานั่งลงนิ่งๆ ก่อนแล้วจึงเอ่ยคำทักทาย แล้วจึงค่อยกอดหรือจุ๊บ  ซึ่งการมอบความรักขณะน้องหมาสงบจะช่วยให้พวกเขารู้สึกปลอดภัย มั่นคง รู้ว่าเมื่อตนเองประพฤติตนดี จะได้รับความรักเป็นรางวัลตอบแทน ในทางกลับกันการให้ความรักขณะที่น้องหมาตื่นเต้นจะยิ่งเป็นการสร้างความรู้สึกไม่ปลอดภัย หวาดกลัว อันเป็นสาเหตุให้เกิดปัญหาทางพฤติกรรมได้ค่ะ วิธีนี้ต้องใช้ความอดทนมากๆ สำหรับผู้เลี้ยงที่มักใจอ่อนค่ะ  (อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับการมอบความรักที่ถูกต้องได้ที่บทความ กฎเหล็ก 3 ข้อ ที่จะทำให้การฝึกน้องหมามีประสิทธิภาพ นะคะ)

 

     - การใช้วิธีฉก

 

     ท่าไม้ตายของซีซาร์ สำหรับน้องหมาที่ดื้อ ก้าวร้าวไม่ฟังใครก็คือวิธีการฉก ซึ่งเป็นการเลียนแบบพฤติกรรม "การกัดเตือน"  (Warning bite) เมื่อลูกฝูงที่อยู่ในตำแหน่งต่ำกว่าทำผิดกฏ แต่การกัดเตือนนั้นจะไม่ทำให้เกิดการบาดเจ็บ เพราะมีจุดประสงค์เพียงให้น้องหมาหยุดพฤติกรรมที่เป็นปัญหาในทันที เราจะเห็นวิธีการนี้เวลาที่แม่สุนัขตักเตือนลูกสุนัขค่ะ (อ่านเพิ่มเมวิธีการฉกได้ที่บทความ 4 สุดยอดเทคนิคง่ายๆ  ในการฝีกน้องหมาที่สามารถทำได้เอง!! ค่ะ)

 

 

 

 

     หากใครดูรายการโทรทัศน์ทางช่องเคเบิลทีวีคงจะเคยผ่านตากับรายการ It's Me or the Dog ของ  Animal Planet กันมาบ้างแล้ว โดยมีผู้ดำเนินรายการเป็นผู้ฝึกและแก้ปัญหาพฤติกรรมสุนัขสาวสวยที่มีชื่อเสียงโด่งดังกว่า 80 ประเทศทั่วโลก วิคตอเรีย สติวเวลล์ ชาวอังกฤษ ซึ่งรายการ It's Me or the Dog  ได้เริ่มออกอากาศเมื่อปี ค.ศ. 2005 จนกระทั่งปัจจุบันนี้รวมแล้วกว่า 110 ตอน โดยมีเคล็ดลับอยู่ที่การจัดการน้องหมาด้วยวิธีเสริมแรงทางบวก หรือการสร้างความรู้สึกดีให้แก่น้องหมาเวลาฝึกนั่นเองค่ะ

 

     สุดยอดเทคนิคการฝึกน้องหมาของวิคตอเรีย สติลเวลล์

 

     
     - กฏการเสริมแรงทางบวก (Positive Reinforcement) 
 

     วิคตอเรียมีความเชื่อเป็นปรัชญาการฝึกสุนัขว่าด้วยเรื่องการใช้วิธีการเสริมแรงทางบวกกับน้องหมา ปฏิเสธการใช้วิธีการทำร้าย ตี ตะโกนว่า หรือให้ฝึกวินัยอย่างเข้มงวด หรือ ใช้ความรุนแรงในทุกกรณี แต่จะเพิ่มพลังทางบวกคอยเสริมแรงจูงใจให้น้องหมาทำตามคำสั่ง ตามกฏระเบียบแทน นอกจากนี้วิคเตอเรียมีความคิดเห็นต่างจากซีซาร์ตรงที่ เธอมีความคิดที่ว่า สุนัขไม่ได้ต้องการหาผู้ที่มีขุมพลังที่เป็นหนึ่งเดียวในฝูง หรือต้องการเป็นที่หนึ่งของฝูง เพราะน้องหมาไม่ใช่หมาป่า หากเป็นสัตว์เลี้ยง เพียงแต่ปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นผลมาจากพวกเขารู้สึกไม่มั่นคง ไม่ปลอดภัย ไม่ได้รับสิ่งที่ตัวเองต้องการ ดังนั้นสิ่งที่ต้องทำก็คือการสร้างสมดุลทางกายใจให้แก่พวกเขา เสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีให้แก่น้องหมาและผู้เลี้ยง โดยการมอบความรัก มอบรางวัล ให้สิ่งที่พวกเขาต้องการแลกกับกฏระเบียบค่ะ 

 

     นอกจากนี้เธอยังกล่าวอีกว่า ถึงแม้วิธีนี้จะตรงกันข้ามกับการฝึกแบบอนุรักษ์นิยมที่เห็นว่าวิธีการเสริมแรงทางบวกเป็นการแสดงให้เห็นความอ่อนแอของการเป็นจ่าฝูง แต่ก็เป็นวิธีที่ ง่าย ได้ผลดี และ ผู้ที่มีพลังงานไม่เข้มแข็งนัก ก็สามารถนำไปใช้ได้ค่ะ 

 

 

 

     - การให้รางวัลเมื่อน้องหมาประพฤติตัวตามคำสั่ง
 

     กฏการเสริมแรงทางบวก นำมาซึ่งวิธีการให้ของรางวัลเพื่อเป็นเงื่อนไขให้น้องหมาทำตามคำสั่งนั่นเองค่ะ โดยการนำขนม ของเล่น สุดโปรดมาล่อให้น้องหมาทำตามคำสั่ง มอบคำชมให้น้องหมารู้สึกดี มีความมั่นคง รู้สึกมีคุณค่า  ในกรณีที่น้องหมาทำพฤติกรรมที่ไม่ดีก็ให้เพิกเฉย หรือเลิกทำกิจกรรมที่ทำอยู่ น้องหมาจะเลือกจดจำว่าการทำตามคำสั่งไม่ว่าจะนั่ง นอน หมอบ ยืน ให้รออาหาร ให้รอก่อนออกไปเล่น จะได้รับรางวัล เป็นความทรงจำที่ดี ไม่เป็นการบังคับ ช่วยสานความสัมพันธ์ที่ดีให้แก่น้องหมากับผู้เลี้ยงให้อยู่ร่วมกันอย่างสันติค่ะ 

 

 

 

     - มอบความรักความเมตตาให้น้องหมา 
 

     วิคตอเรียให้ความสำคัญกับความรัก ความเข้าใจน้องหมา หากใครเคยดูรายการ It's Me or the Dog  จะเห็นว่าวิคตอเรียจะไม่ค่อยแสดงพฤติกรรมแข็งกร้าว ดุดันหรือแสดงอำนาจเหนือกับน้องหมา แต่จะสัมผัส ให้รางวัลเมื่อทำตามคำสั่ง เพิกเฉยเมื่อน้องหมามีพฤติกรรมไม่เหมาะสม ไม่มีการข่มขู่ หรือใช้กำลัง  ดูฝึกง่ายๆ เหมือนใช้เวทมนต์เช่นเดียวกับซีซาร์ แต่เป็นพลังงานสบายๆ 

 

     อีกสิ่งหนึ่งที่วิคเตอเรียได้ให้ความสำคัญแก่น้องหมาก็คือ เธอเชื่อว่าน้องหมาก็เหมือนกับคนคือจะมีนิสัยเดิมของตัวเองอยู่ ถ้าไม่ได้รับการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอนิสัยเดิมก็จะกลับมา ดังนั้นความอดทน การให้อภัย และความรัก ความเมตตาของผู้เลี้ยงจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้การฝึกสัมฤทธิ์ผลมากที่สุดค่ะ แต่ที่ขาดไม่ได้ของทุกบทสรุปของแต่ละตอนก็คือ การพาไปออกกำลังกาย และการฝึกวินัยให้รู้จักกฏระเบียบที่เป็นสิ่งจำเป็นไม่มีขาด ถือได้ว่าเป็นกระบวนการที่สำคัญที่จะทำให้น้องหมารู้สึกมั่นคงมากขึ้นค่ะ  

 

 

 

 

 

     แวะมาฝั่งเอเชียกันสักนิด แม้จะไม่ใช่สุดยอดผู้ฝึกสุนัขของโลกก็ตาม แต่ก็มาดูกันค่ะว่าประเทศที่ระเบียบวินัยจัดอย่างญี่ปุ่นมีวิธีการฝึกแบบกันอย่างไร พริกจึงได้เลือกคุณลุงซาโตชิ ครูฝึกสุนัขที่มีประสบการณ์มากกว่า 10 ปี  ได้รับการรับรองจากสมาคมพัฒนาพันธุ์สุนัขของญี่ปุ่น ( JKC ) อีกทั้ยังได้เป็นตัวแทนประเทศญี่ปุ่นเข้าฝึกสุนัขให้แก่สมาคมสุนัขโลก (FCI) ในปี ค.ศ. 1994 – 1995 และได้ออกรายการทางสถานีโททัศน์ NHK ว่าด้วยเรื่องการแก้ปัญหาพฤติกรรมน้องหมา และการฝึกความสามารถพิเศษให้กับน้องหมาค่ะ

 

 

     สุดยอดเทคนิคการฝึกน้องหมาของซาโตชิ ฟูจิ

     

     สร้างวินัย และกฏระเบียบให้แก่น้องหมาในเชิงบวก  ซาโตชิให้ความสำคัญกับการสร้างวินัยมากที่สุด เรียกได้ว่าเป็นวิธีดั้งเดิมแท้สมกับเป็นชาวญี่ปุ่น วินัย ความถูกต้อง ความรับผิดชอบต้องมาก่อนเสมอ ยิ่งในยุคสมัยนี้ที่นิยมเลี้ยงน้องหมามาก ความรับผิดชอบที่จะผู้เลี้ยงต้องฝึกกฏระเบียบ วินัยให้น้องหมาจึงยิ่งเป็นสิ่งจำเป็น หากผู้เลี้ยงควบคุมน้องหมาให้อยู่ในวินัยไม่ได้ปัญหาต่างๆ ก็จะเกิดเป็นเงาตามตัวนั่นเองค่ะ อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ซาโตชิจะเน้นเรื่องวินัยเป็นสำคัญ แต่ก็เป็นวินัยที่เน้นความรู้สึกในทางบวกให้แก่น้องหมา เน้นวิธีการเล่น และ ให้ความรักไปพร้อมๆ กันค่ะ  (อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับปรับพฤติกรรมน้องหมาด้วยการสร้างวินัยได้ที่บทความ การฝึกน้องหมาให้รู้จักกฎระเบียบของบ้าน ค่ะ)

 

 

 

 

     จากญี่ปุ่นแวะต่อที่เมืองไทยสักนิด ถ้าใครเคยดูภาพยนตร์เรื่องมะมหา สี่ขา ละครโทรทัศน์ สุดรักสุดดวง และโฆษณาอีกหลายตัวคงจะคุ้นหน้ากันดีกับน้องหมาพันธุ์ทางลายด่างสีขาวน้ำตาล  ชื่อว่า ริชาร์ด น้องหมาหน้าตาบ้านๆ แต่ฉลาดเวอร์  ซึ่งอยู่ในสังกัดศูนย์ฝึกสุนัขไชยภักดิ์ ที่สร้างน้องหมาให้กลายเป็นดาวดังมาหลายต่อหลายตัว จากจุดเริ่มต้นของความรัก ความสนใจน้องหมา จึงเรียนรู้ธรรมชาติของพวกเขา ค่อยๆ ฝึกฝน จนกระทั่งกลายมาเป็นศูนย์ฝึกสุนัขที่มีชื่อเสียงมากที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองไทย สามารถฝึกน้องหมาให้มีความสามารถพิเศษก็ได้ หรือจะฝึกสุนัขที่มีปัญหาพฤติกรรมก็ได้อีกเช่นกัน  

     

     สุดยอดเทคนิคการฝึกน้องหมาของศูนย์ฝึกสุนัขไชยภักดิ์ 
 

 

     การฝึกน้องหมาของที่นี่จะเน้นไปที่สุขภาพจิตใจของน้องหมาเป็นสำคัญ ถึงแม้จะมีพื้นฐานการฝึกมาจากหน่วยงานราชการแต่ก็มีการพลิกแพลงให้ความเข้มงวดในการฝึกลดลง เน้นความรัก ใช้วิธีเสริมแรงทางบวก มีการแบ่งเวลาการทำกิจกรรมที่ชัดเจน รวมทั้งให้เวลาน้องหมาในการผ่อนคลายก่อนและหลังการเข้าเรียนกฏระเบียบ การเข้าสังคมในแต่ละครั้ง เล่นก็เล่นให้สนุก แต่เมื่อต้องทำตามกฏก็สามารถทำได้เป็นอย่างดี และที่สำคัญเจ้าของและผู้เลี้ยงต้องมีความรับผิดชอบด้วย ฝึกฝนตนเองด้วย เพราะเมื่อน้องหมาใกล้ชิดใคร พวกเขาก็จะมีพฤติกรรมใกล้เคียงกับคนที่เขารักค่ะ

 

 

 

 

     อีกศูนย์ฝึกสุนัขประเทศไทยอีกแห่งที่โด่งดังไม่แพ้กัน ถ้าใครเคยลองเข้าไปอ่านน้องหมา of the week ของเมล่อน สาวน้อยตาหวานสุดซ่าส์! จะรู้ว่าเมล่อนได้ไปเข้าเรียนฝึกฝนที่โจโจ้เฮาส์ โดยที่ศูนย์ฝึกแห่งนี้มีแนวคิดให้น้องหมาได้เรียนรู้การเข้าสังคม ฝึกให้อยู่ภายใต้กฏระเบียบวินัย รวมทั้งสามารถแสดงความสามารถพิเศษได้ค่ะ ซึ่งน้องหมาที่ฝึกมาจากที่นี่ต่างก็เป็นน้องหมาที่มีคุณภาพ น่ารัก เชื่อฟังคำสั่งทั้งนั้นเลยค่ะ 

 

 

     สุดยอดเทคนิคการฝึกน้องหมาของศูนย์ฝึกสุนัขมหัศจรรย์โจโจ้เฮาส์

     เทคนิคของศูนย์ฝึกแห่งนี้เน้นการออกกำลังกายเพื่อช่วยในการเผาผลาญพลังงาน สร้างความมั่นคงทางอารมณ์ และสมดุลให้กับจิตใจแก่น้องหมา จากนั้นจะเน้นไปที่การฝึกวินัยให้รู้กฏระเบียบ แล้วเมื่อน้องหมาสามารถทำตามคำสั่งได้แล้ว จึงถึงจะมอบความรักอย่างถูกวิธี ไม่ใช่ให้ความรักพร่ำเพรื่อจนน้องหมารู้สึกถึงความไม่มั่นคงทางอารมณ์ค่ะ  (อ่านเพิ่มเติมการออกกำลังกาย การฝึกวินัย และการมอบความรักที่บทความ กฎเหล็ก 3 ข้อ ที่จะทำให้การฝึกน้องหมามีประสิทธิภาพ ค่ะ)

 

 

 

     เทคนิคการฝึกสุนัขมีรายละเอียดยิบย่อยที่หลากหลายขึ้นอยู่กับว่าผู้สอนมีความชำนาญหรือมีความเชื่อในการใช้เทคนิคใดเป็นเครื่องมือ อย่างสตีฟ ออสติน (Steve Austin) ผู้ฝึกสุนัขประเทศออสเตรเลียก็ใช้วิธีการเสริมแรงทางบวกเช่นกันค่ะ อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าเราจะใช้ขนมหลอกล่อ หรือ ใช้พลังสุขุมเข้าข่มน้องหมาได้ดีขนาดไหน การพาน้องหมาไปออกกำลังกาย การสร้างระเบียบวินัยก็ยังคงเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยลดปัญหาพฤติกรรมของน้องหมาได้นะคะ....แม้จะมีครูฝึกยอดเยี่ยมระดับโลกมาฝึกให้ ก็ยังไม่เท่า วินัย และ ความรักที่ผู้เลี้ยงจำเป็นต้องมีให้แก่น้องหมาค่ะ 

 

 

 

บทความโดย : Dogilike.com

 

ข้อมูลอ้างอิง :

 

http://www.jojohouse.com/index.php?lay=show&ac=article&Ntype=2

http://www.jojohouse.com/index.php

http://shows.voicetv.co.th/voice-of-the-day/3221.html

http://www.win.ne.jp/fujii/pet1/dog081020011059430.html

http://redelf.hubpages.com/hub/Famous-Mexican-TV-Personality-Cesar-Milan-Dog-Whisperer

http://positively.com/

http://www.steveaustindogtrainer.com/

http://positively.com/positive-reinforcement/philosophy/

 

ภาพประกอบ :
 

www.theguardian.com

tvblogs.nationalgeographic.com

www.peoplepets.com

foro.putalocura.com

projects.ajcpets.com 

animal.discovery.com

https://www.youtube.com/watch?v=8nhAD8BICYo

http://shows.voicetv.co.th/voice-of-the-day/3221.html

www.jojohouse.com

www.vetsgetscanning.co.uk