ช่วงปีที่ผ่านมาเรื่องของการระบาดของโรคเรบีส์ หรือโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทยทำให้ผู้คนหันมาสนใจปัญหานี้มากขึ้น เพราะเป็นโรคที่สามารถแพร่จากสัตว์มาสู่คนได้และเป็นอันตรายได้ถึงชีวิต หนึ่งในประเด็นที่ถูกตั้งคำถามมากที่สุดก็คือ "หมาจรที่ไม่มีเจ้าของดูแลคือตัวการที่ทำให้โรคนี้ระบาดใช่หรือไม่" ...

 

จริงหรือเขาว่า "หมาจรคือต้นตอการระบาดของโรคพิษสุนัขบ้า"

     โดยข้อเท็จจริงแล้ว ถึงแม้ว่าโรคพิษสุนัขบ้าจะไม่ใช้โรคที่เกิดขึ้นเฉพาะในน้องหมาแต่สามารถเกิดขึ้นกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่น ๆ เช่น แมว , หนู , กระต่าย , ค้างคาว ฯลฯ แต่จากข้อมูลที่ตรวจพบโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ของกรมปศุสัตว์ในปี 2560 พบว่า ตรวจพบน้องหมาที่มีเชื้อไวรัสเรบีส์มากถึงร้อยละ 88 (รองลงมาเป็น วัว ควาย ร้อยละ 6 และแมวร้อยละ 5) สำหรับสถานะของน้องหมาที่เป็นสาเหตุของการเกิดโรคพิษสุนัขบ้าในคนก็พบว่า เป็นน้องหมาจรจัดร้อยละ 46 น้องหมามีเจ้าของร้อยละ 36 และไม่ทราบสถานะการมีเจ้าของร้อยละ 18 (อาจจัดไว้ในกลุ่มกึ่งมีเจ้าของหรือกึ่งไม่มีเจ้าของ หมายถึง เป็นน้องหมาที่มีผู้ให้อาหารแต่ไม่สามารถระบุได้แน่ชัดว่าใครเป็นผู้เลี้ยงหรือมีการฉีดวัคซีนป้องกันโรคให้หรือไม่)

     ในกลุ่มน้องหมาที่มีเจ้าของนั้นเป็นไปได้ว่าผู้เลี้ยงอาจไม่ได้พาน้องหมาไปฉีดวัคซีนป้องกันเพราะคิดว่าเลี้ยงให้อยู่เฉพาะในบ้านไม่น่ามีความเสี่ยงอะไร หรืออาจจะเคยได้รับการฉีดวัคซีนแต่ไม่ทราบช่วงเวลาที่แน่ชัดว่าได้รับวัคซีนตั้งแต่เมื่อไหร่ ส่วนในกลุ่มน้องหมาที่ไม่มีเจ้าของและไม่ทราบสถานะการมีเจ้าของนั้น แน่นอนว่าเมื่อพวกเขาไม่ได้มีเจ้าของคอยดูแลทั้งในเรื่องของสุขภาพ และความเป็นอยู่ มีความเป็นไปได้สูงมากที่พวกเขาไม่ได้รับการฉีดวัคซีนป้องกัน และที่น่ากลัวกว่านั้นคือพวกเขาสามารถขยายพันธุ์ต่อไปได้เรื่อย ๆ เพราะไม่ได้มีการควบคุมจำนวนประชากร หรือเรียกง่าย ๆ ว่าได้คุมกำเนิดนั่นเอง ...

     ตามธรรมชาติแล้วลูกหมาอายุ 6 เดือนก็สามารถที่จะผสมพันธุ์ได้แล้ว โดยน้องหมาตัวเมียเป็นสัดปีละ 2 ครั้ง ตั้งท้องประมาณ 2 เดือน  ถ้าปล่อยตามธรรมชาติจำนวนประชากรน้องหมาจรจัดจะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจนน่าตกใจ อย่างในภาพด้านล่าง ถ้าไม่มีการคุมกำเนิดน้องหมาอย่างถูกต้อง เริ่มจากน้องหมาตัวผู้ตัวเมียที่ไม่ได้คุมกำเนิดเพียง 1 คู่ หลังจากผ่านไป 6 ปี จะมีน้องหมาที่เป็นสายเลือดของน้องหมาคู่นี้ถึง 6 หมื่นกว่าตัว ถือว่าเป็นตัวเลขที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาการแพร่ระบาดของโรคในน้องหมาและปัญหาน้องหมาจรจัดได้ชัดสุด ๆ ไปเลยทีเดียว!!
 

ควบคุมประชากรน้องหมาลดปัญหาโรคระบาด - ลดปัญหาน้องหมาจร

     วิธีเดียวที่จะแก้ปัญหาสังคมที่คนมองว่าเกิดจากน้องหมา (จริง ๆ แล้วต้องบอกว่าปัญหาหมาจรไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่เป็นผลของการขาดความรับผิดชอบของเจ้าที่เมื่อไม่ต้องการรับภาระแล้วก็นำน้องหมามาปล่อยไว้ให้เป็นภาระสังคม) ที่ดีที่สุดก็คือ "การควบคุมประชากรน้องหมา" โดยวิธีที่ถูกต้อง ปลอดภัย และดีต่อสุขภาพของน้องหมามากที่สุดก็คือ "การทำหมัน" นั่นเองค่ะ

     การทำหมันนั้นคือว่าเป็นการควบคุมประชากรน้องหมาแบบถาวร ... มีหลายคนที่ยังมีความเชื่อที่ว่า "การทำหมันน้องหมาเป็นการทำบาป" แต่จริง ๆ ถ้าหากมองในด้านของสุขภาพของน้องหมาเป็นหลัก การทำหมันจะช่วยให้น้องหมามีอายุยืนขึ้นเพราะไม่ต้องเสี่ยงกับความทุกข์ทรมานจากโรคร้ายต่าง ๆ เช่น โรคเนื้องอกเต้านม , โรคมดลูกอักเสบเป็นหนอง , โรคต่อมลูกหมากโต เป็นต้น และยังช่วยลดพฤติกรรมก้าวร้าวต่าง ๆ ลงได้ด้วย นอกจากนี้ยังเป็นการควบคุมจำนวนนองหมาจรดจัด เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคระบาดต่าง ๆ อีกด้วยค่ะ

     ... สำหรับผู้ที่ต้องการพาน้องหมาไปทำหมันนั้น สามารถพาไปทำได้ตั้งแต่น้องหมามีอายุ 6 เดือนถึง 6 ปี อาจมากหรือน้อยกว่านี้ขึ้นกับสุขภาพของน้องหมา ซึ่งก่อนการทำหมันน้องหมาจะต้องได้รับการตรวจสุขภาพประเมินความพร้อมจากสัตวแพทย์ก่อนผ่าตัดทำหมัน พร้อมกับแนะนำวิธีการเตรียมตัวก่อนผ่าตัดด้วยค่ะว่าต้องเตรียมความพร้อมร่างกายน้องหมาอย่างไรบ้าง จริง ๆ แล้วการทำหมันในน้องหมามีอยู่หลายวิธีด้วยกัน โดยทั่วไปแล้วการทำหมันในน้องหมาตัวเมียจะซับซ้อนกว่าการทำหมันในน้องหมาตัวผู้ สัตวแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาเลือกวิธีที่เหมาะสมสำหรับน้องหมาแต่ละตัว ซึ่งหลังจากผ่าตัดแล้วเจ้าของก็จะต้องดูแลแผลให้น้องหมาไปอีก 7-10 วัน
 

อ่าน อันตรายที่จะเกิดขึ้นเมื่อไม่ทำหมันให้น้องหมา ที่นี่ : www.dogilike.com/content/vettalk/6794/
อ่าน วิธีการเตรียมตัวน้องหมาก่อนทำหมันและการดูแลน้องหมาหลังทำหมัน ที่นี่ : www.dogilike.com/content/vettalk/1359/

ลดความกังวลเรื่องค่าใช้จ่ายในการทำหมันน้องหมาได้ด้วยโครงการทำหมันฟรี!

     โดยปกติแล้วค่าใช้จ่ายในการทำหมันน้องหมานั้น จะคิดตามเพศของน้องหมา (ตัวผู้จะค่าผ่าตัดถูกกว่าตัวเมีย) และโรงพยาบาลหรือคลีนิกที่ทำการผ่าตัด ซึ่งในบางที่ถือว่ามีค่าใช้จ่ายที่ค่อนข้างสูง เรื่องความกังวลในเรื่องค่าใช้จ่ายจึงเป็นอีกปัจจัยที่ทำให้ผู้เลี้ยงหลายคนยังไม่พาน้องหมาไปทำหมัน ... แต่ในปัจจุบันทาง กทม. ก็ได้มีทางเลือกเพิ่มให้กับผู้เลี้ยงน้องหมาแล้วค่ะ โดยได้เปิดศูนย์บริการทำหมันและฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าฟรี (ในวันและเวลาราชการ) ขึ้น 8 ศูนย์ ดังนี้

1. ฝ่ายควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ดินแดง โทร.02 245-3311 (เฉพาะที่ศูนย์ใหญ่ - ไปนัดได้ทุกวันเวลาราชการ)
2. ศูนย์บริการสาธารณสุข (วัดธาตุทอง) โทร.02 391 6082 / 02 381 6659
3. ศูนย์บริการสาธารณสุข 23 (สี่พระยา) โทร.02 236-4055 ต่อ 213
4. ศูนย์บริการสาธารณสุข 24 (บางเขน) โทร.02 579-1342
5. ศูนย์บริการสาธารณสุข 29 (ช่วงนุช-เนตร)โทร.02 476 6493 / 02 468-2570
6. ศูนย์บริการสาธารณสุข 33 (วัดหงส์รัตนาราม)โทร. 02 472 5895-6 ต่อ 109
7. ศูนย์บริการสาธารณสุข 43 (มีนบุรี)โทร. 02 914 5822 / 02 543-7334
8. กองระบาดวิทยา บางกอกน้อย โทร. 02 411 2432

     โดยผู้เลี้ยงที่ต้องการพาน้องหมาไปทำหมันฟรีจะต้องไปจองคิวก่อนค่ะ สามารถเข้าไปทำการจองคิวได้ทุกวันและเวลาราชการ ในการนัด 1 ครั้ง สามารถนัดได้ครั้งละ 3 คิว เฉพาะที่ฝ่ายควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ดินแดง ส่วนศูนย์อื่น ๆ ในการนัด 1 ครั้ง สามารถนัดได้ครั้งละ 2 คิวค่ะ

 
     เห็นไหมคะว่า การทำหมันน้องหมาไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด แถมนอกจากจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคต่าง ๆ ของน้องหมาแล้ว ยังเป็นการช่วยลดปัญหาการเพิ่มจำนวนของน้องหมาในสังคมอีกด้วยล่ะค่ะ เพื่อน ๆ คนไหนที่เลี้ยงน้องหมาแล้วยังไม่ได้ทำหมันก็แนะนำว่าให้วางแผนพาน้องหมาไปทำได้แล้วนะคะ ส่วนใครที่อยากช่วยควบคุมจำนวนประชากรน้องหมาจรและลดการแพร่โรคพิษสุนัขบ้าในชุมชนก็แนะนำว่าให้พาน้องหมาไปทำหมันกับทาง กทม. ได้เลยค่ะ ...


 

บทความโดย: Dogilike.com
http://www.dogilike.com/

ข้อมูลบางส่วน :
เอกสาร "บทสรุปทางระบาดวิทยาในการเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า" สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข

ภาพประกอบ :
tchealth.org/pets/index.html
leaderpost.com/news/local-news/rabies-confirmed-in-regina-dog
wagwalking.com/condition/small-sized-testes
www.enca.com/south-africa/explainer-whats-behind-the-rabies-outbreak