โดย: พริกขี้หนู

พฤติกรรมหมาป่าที่ยังมีอยู่ในตัวน้องหมาไทยบางแก้ว

สายเลือดหมาป่าไม่หายไปไหนยังมีอยู่ในบางแก้วมากว่า 100 ปี

26 กันยายน 2556 · · อ่าน (38,395)

Dogilike.com :: พฤติกรรมหมาป่าที่ยังมีอยู่ในตัวน้องหมาไทยบางแก้ว

เชื่อว่ามีหลายคนตกหลุมรักน้องหมาที่มีเชื้อสายหมาป่าหน้าตาเฉี่ยวคมทั้งตัวผู้และตัวเมีย อย่างน้องหมาไซบีเรียน ฮัสกี้ หรือน้องหมาไทยบางแก้วเช่นเดียวกับพริก ซึ่งแต่ก่อนพริกเคยคิดว่าทั้ง 2 พันธุ์นี้มีบรรพบุรุษเป็นหมาป่าเหมือนกัน ดูคล้ายๆ กัน นิสัยก็น่าจะเหมือนกัน แต่ความจริงคือ ลักษณะนิสัยของพวกเขาแทบจะแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ...

ใครที่เคยติดใจกับการเลี้ยงไซบีเรียน สุดติ๊งต๊อง จอมป่วน ติดเจ้าของ แล้วคิดว่าจะลองหันมาเลี้ยงไซบีเรียนเมืองไทยอย่างบางแก้วแทนอาจจะต้องปรับความคิด ทำความเข้าใจกันใหม่ ... เพราะสำหรับบางแก้วแล้ว ความดิบโหดของหมาป่ายังมีอยู่ในสายเลือดอย่างเข้มข้น อีกทั้งยังมีความก้าวร้าวแฝงที่พร้อมจะปะทุเมื่อเจอกับผู้เลี้ยงที่ไม่มีความเป็นผู้นำพอ ... ดังนั้นใครที่กำลังคิดจะเลี้ยง หรือเลี้ยงพวกเขาอยู่ อาจจะต้องมาทำความเข้าใจกันค่ะว่า น้องหมาบางแก้วนั้นมีพฤติกรรมของหมาป่า หรือหมาจิ้งจอกอะไรหลงเหลืออยู่ที่ผู้เลี้ยงจำเป็นต้องเตรียมรับมือ

พฤติกรรม ... ชอบแสดงอำนาจเหนือ ต้องการเป็นจ่าฝูง

การแย่งชิงความเป็นจ่าฝูง จัดลำดับชั้นในฝูงถือเป็นวิถีชีวิตปกติของสัตว์ป่า ไม่เว้นแม้แต่หมาป่า และสุนัขจิ้งจอกซึ่งเป็นบรรพบุรุษของน้องหมาบางแก้ว ซึ่งการแย่งชิงอำนาจสูงสุดนี้เองที่นำมาซึ่งพฤติกรรมก้าวร้าว หาเรื่องขู่ กัด ทะเลาะเบาะแว้ง ไม่เว้นวัน โดยเฉพาะในเพศเดียวกัน เมื่อพวกเขากัดกันก็จะไม่มีใครยอมใคร ตราบใดที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งไม่ขอยอมยกธงขาวยอมแพ้ โดยผู้ที่จะทำให้ศึกแห่งศักดิ์ศรียุติลงได้ก็คือ การที่ผู้เลี้ยงได้แสดงให้พวกเขาเห็นว่าตนเองคือผู้นำ เป็นจ่าฝูงที่แท้จริงนั่นเองค่ะ (อ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความ จิตวิทยาง่ายๆ ในการฝึกตนเองให้เป็น "จ่าฝูง" ของสุนัข ค่ะ)

ในกรณีที่เลี้ยงน้องหมาบางแก้วหลายตัว ถึงแม้พวกเขาจะยอมรับเราเป็นเจ้าของแต่ก็ยังอาจจะเกิดการทะเลาะเบาะแว้งกันได้เพราะความอิจฉากันเอง ต้องการเรียกร้องความสนใจจากเจ้าของ ขู่ไม่ยอมให้ตัวอื่นๆ เข้าใกล้ ด้วยเหตุนี้เองเจ้าของจะต้องดูแลเอาใจใส่ ให้ความรักต่อน้องหมาทุกตัวอย่างเท่าเทียมกันค่ะ ไม่ควรแสดงความรักกับตัวใดตัวหนึ่งออกนอกหน้าเป็นพิเศษ เพราะอาจส่งผลให้เกิดการแย่งชิงอำนาจ หรือการเรียกร้องความสนใจแบบแปลกๆ ซึ่งจะนำไปสู่พฤติกรรมก้าวร้าวได้ในเวลาต่อมา (อ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความ พฤติกรรมเรียกร้องความสนใจของน้องหมาแบบแปลกๆ ค่ะ)

พฤติกรรม...หวงถิ่น หวงของ

ในป่ามีสัตว์ต่างๆ มากมายหลายชนิดทั้งที่เป็นมิตรและศัตรู หากพลาดพลั้งถูกบุกรุกจนเสียท่า อาจหมายถึงการเสียถิ่นที่อยู่อาศัย เสียอธิปไตย เสียศักดิ์ศรี ถ้าไม่ยอมอยู่ใต้อาณัติของอีกฝ่าย ก็จำเป็นต้องย้ายถิ่นที่อยู่ ย้ายฝูง ด้วยเหตุนี้เองน้องหมาบางแก้วจึงต้องปกป้องรักษาอาณาเขตของตัว อาหาร และทรัพย์สมบัติที่ตนมีอยู่ ยอมต่อสู้จนตัวตาย ซึ่งพฤติกรรมดังกล่าวนี้ได้ตกทอดมายังน้องหมาบ้างแก้วจนกลายเป็นเอกลักษณ์ อันขึ้นชื่อลือชาถึงพฤติกรรมหวงถิ่น หวงของที่แม้แต่คนเลี้ยงยังต้องขยาดกลัวเลยล่ะค่ะ (อ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความ ทำอย่างไร!? กับนิสัยขี้หวงของน้องหมาบางแก้ว ค่ะ )

พฤติกรรม...ช่างสงสัย ช่างสำรวจ

โดยธรรมชาติของหมาป่าถึงพวกเขาจะมีถิ่นฐานเป็นของตัวเอง แต่จะมีสมาชิกในฝูงออกเดินทางไปสำรวจพื้นที่ใหม่ๆ เพื่อหาแหล่งที่อยู่อาศัยที่เหมาะสม ขยายอาณาเขต รวมไปถึงการออกหาอาหาร การผสมพันธุ์ และเมื่อมีอะไรแปลกปลอมเข้ามาในถิ่น พวกเขาจะขุดคุ้ยเพื่อสำรวจว่ามันคืออะไร เรามักจะสังเกตเห็นน้องหมาบางแก้วชอบจ้องจะสำรวจตามตู้รองเท้าตามดมกลิ่นรองเท้าหนังใหม่ๆ เอามาแทะๆ กัดๆ เพื่อทำการพิสูจน์ บางตัวเดินหาทางลับรอบๆ รั้วบ้านเพื่อได้ออกไปสำรวจโลก ผู้เลี้ยงบางแก้วควรเปิดใจให้กว้าง เข้าใจ และยอมรับกับธรรมชาติของพฤติกรรมเหล่านี้ จะได้ไม่ทำโทษเขาจนเจ็บปวดทั้งทางร่างกายและความรู้สึก สร้างความไม่ไว้เนื้อเชื้อใจให้เกิดขึ้นนั่นเองค่ะ

พฤติกรรม...ไม่ไว้ใจคนแปลกหน้า

เวลาเราดูหมาป่าในภาพยนตร์ หรือ การ์ตูนจะเห็นว่าพวกเขาหางตกอยู่ตลอดเวลา เวลามีใครแปลกหน้าเข้ามาจะรีบซ่อนหลบอยู่ตามพุ่มไม้ คอยลอบมองอย่างไม่ไว้ใจ พวกเขาจะตัดสินใจต่อสู้ก็เมื่อจนตรอก หรือถูกคุมคาม โดยไม่มีการเห่าเตือน ซึ่งน้องหมาบางแก้วก็ได้ลักษณะพฤติกรรมนี้มาแบบจัดเต็ม หลายคนกล่าวกันว่า พวกเขาเป็นหมาที่เหมือนจะเดินผ่านเฉยๆ แต่แล้วก็งับเข้าที่ขาแบบไม่มีปี่ไม่มีขลุ่ย หรือเวลามีคนแปลกหน้าเข้ามาบ้าน พวกเขาจะหาที่หลบ บางตัวก็แสดงอาการขนหลังตั้งและเห่ากรรโชก บ้างก็หางตก มองตาขวางไม่ยอมให้ใครเข้ามาใกล้ง่ายๆ แต่ถ้าถูกต้อนจนจนมุมเมื่อไหร่ กระโจนกัดไม่ปล่อยทันที......เพราะฉะนั้น....ถ้าเพื่อนๆ คนไหนยังไม่รู้จักพวกเขาดี อย่าเขาไปใกล้ทำตัวสนิทสนมโดยเด็ดขาดค่ะ

พฤติกรรม...ของสัญชาตญาณนักล่า

พฤติกรรมการล่าสัตว์ของหมาป่าเป็นสัญชาตญาณของการเอาตัวรอด การหาอาหาร และ การเล่นแก้เหงาของเหล่าลูกหมาป่าทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นจิ้งเหลน กิ้งก่า งู แมงป่อง หรือ แมลงที่เป็นพิษก็ตาม หากใครเลี้ยงน้องหมาบางแก้วก็จะเห็นพฤติกรรมเหล่านี้จนชินตา ไม่ว่าจะวิ่งไล่หนู ตะครุบจิ้งจก ตะปบสู้กับงูเห่า บางวันกลับบ้านไปเจอน้องหมาหน้าบวมตุ่ย ก็รู้ทันทีเลยว่าวันนี้คงไปทำศึกสงครามกับผึ้ง ต่อ แตน มาแน่ๆ หรือแม้แต่นกก็ยังไปคว้ามาได้...เรื่องล่าสัตว์นี้ต้องยอมพวกเขาค่ะ หากเพื่อนๆ คนไหนที่เลี้ยงน้องหมาบางแก้วอยู่ อาจจะต้องคอยสังเกตพฤติกรรมการล่าสัตว์ของพวกเขานะคะ เช่น เมื่อได้ยินเสียงเห่า หรือขู่ ก็ควรเดินออกไปดู หากเป็นงู หรือสัตว์มีพิษจะได้กันพวกเขาออกมาจากตรงนั้นป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ค่ะ

พฤติกรรม...การชอบขุดดิน นอนในหลุม

สัตว์อาศัยอยู่ในป่า ไม่มีสิ่งก่อสร้างใดๆ มากำบังแดด ฝน ศัตรูภัยต่างๆ ถ้ำ ต้นไม้ โพรงดิน จึงเปรียบเสมือนเป็นบ้านสำหรับสัตว์ทั้งหลาย รวมไปถึงหมาป่า พวกเขาจะขุดหลุมนอนเพื่อสร้างความอบอุ่นให้แก่ร่างกาย ปกป้องลมหนาว และป้องกันภัยในยามวิกาล ซึ่งนิสัยนี้ติดอยู่ในน้องหมาบางแก้ว พวกเขาจะรักการขุดมากๆ ขุดทุกที่ ไม่ว่าจะเป็นสนามหญ้า แปลงปลูกผัก หรือแม้แต่กระถางต้นไม้ใหญ่ๆ ก็ยังขุด บางตัวมีนิสัยชอบเอาอาหารไปฝังดิน เป็นการกักตุนอาหารไว้กินเมื่อยามหิว ส่วนตัวเมียก็จะขุดเมื่อจะคลอดลูก แต่ถ้าบ้านไหนไม่มีดินน้องหมาบางแก้วก็จะมุดนอนอยู่ใต้ท้องรถ ใต้ตู้ ใต้โต๊ะแทนค่ะ

อย่างไรก็ตามพฤติกรรมซุกซนชอบขุดโน่น กัดนี่จะค่อยๆ หายไปเมื่ออายุประมาณ 2 ปี หากฝึกวินัยพวกเขาตั้งแต่เด็กพฤติกรรมดังกล่าวก็จะลดน้องลงได้ค่ะ ดังนั้นการเข้าใจธรรมชาติและพฤติกรรมของน้องหมาบางแก้วจึงเป็นเรื่องที่ผู้เลี้ยงต้องเข้าใจ ไม่ควรตี หรือทำโทษ พวกเขาโดยเด็ดขาด ควรใช้วิธีการฝึกวินัยแทนค่ะ (อ่านเพิ่มเติมบทความ เคล็ด (ไม่) ลับ! การฝึกให้น้องหมารู้จักควบคุมตัวเอง ค่ะ)

พฤติกรรม...กล้าได้กล้าเสียของเลือดนักสู้

พฤติกรรมกล้าได้กล้าเสีย หรือที่เรียกให้ฟังดูดีหน่อยก็คือกล้าหาญนั้น ในทางสัญชาตญาณของสัตว์ป่าถือว่าเป็นการเอาตัวรอดรูปแบบหนึ่ง หมาป่าต้องต่อสู้กับผู้ที่เข้ามารุกราน ต่อสู้กับหมาป่าฝูงอื่น หรือสัตว์ตัวอื่นเพื่อแย่งชิงอาหาร แย่งชิงอาณาเขตพื้นที่ ใครยอมแพ้ ล่าถอย ไม่อด ก็อาจจะต้องตาย ในผืนป่ามีทางเลือกไม่มากสำหรับพวกเขาให้ดำรงชีวิตอยู่ ซึ่งน้องหมาบางแก้วก็ได้รับพันธุกรรมความเป็นนักสู้ ถ้าใกล้จะจนมุม ก็ยอมต่อสู้ไม่กลัวตัวตาย หรือ ถ้ามีใครมาหยาม เดินมาฉี่ใส่ที่หน้าบ้าน ก็ต้องมีสังเวียนต่อสู้กันแบบไม่ไว้หน้า.....เพราะการหยามถึงถิ่นเป็นสิ่งที่พวกเขายอมกันไม่ได้เลยล่ะค่ะ

อย่างไรก็ตาม ถึงแม้พฤติกรรมกล้าได้กล้าเสียนี้ค่อนข้างยากที่จะห้ามปราบไม่ให้เกิดขึ้น แต่เราก็สามารถฝึกให้น้องหมามีอารมณ์ที่มั่นคงแทนได้ ด้วยการฝึกวินัย พาไปออกกำลังกาย พบปะน้องหมาตัวอื่น เป็นต้นค่ะ

พฤติกรรม...ตื่นตัวเวลากลางคืน

หมาป่า หมาจิ้งจอกจะนอนพักผ่อนเก็บแรงในโพรงดินตอนกลางวัน แต่จะออกหากินในตอนเช้าตรู่ และช่วงใกล้พลบค่ำ ส่วนในเวลากลางคืนพวกเขาก็จะคอยอยู่เฝ้าระวังอันตรายให้แก่ฝูง ซึ่งบางแก้วเป็นสายพันธุ์ที่เกิดขึ้นมาได้เพียง 100 ปี สายเลือดหมาป่ายังเข้มข้นอยู่ไม่น้อย พฤติกรรมเหล่านี้จึงยังคงดำรงอยู่ ถ้าใครเลี้ยงน้องหมาบางแก้วไว้นอกบ้านจะรู้เลยว่า พวกเขาทำหน้าที่เฝ้าระวังภัยตลอดทั้งคืน คอยเฝ้าฟังเสียงแปลกปลอม วิ่งไล่หนู เห่าคนแปลกหน้านอกบ้าน หอนรับส่งสาร แทบไม่ได้หยุดนิ่ง ถ้าเพื่อนๆ คนไหนต้องการให้น้องหมาบางแก้วนอนตอนกลางคืน จะได้ไม่สร้างเรื่องวุ่นวายตอนเรานอน อาจจะต้องให้นอนในกรง หรือ คอก ล้อมรั้วจำกัดพื้นที่ให้แก่เขา เพราะเมื่อเขาไม่มีอะไรให้สำรวจก็จะนอนไปเองโดยปริยายค่ะ

พฤติกรรม....ฉลาดแกมโกง

หมาป่าและสุนัขจิ้งจอกเป็นสัตว์ที่ขึ้นชื่อเรื่องความเจ้าเล่ห์ มีเล่ห์เหลี่ยมแพรวพราว ฉลาดแกมโกง เพราะในป่าที่เต็มไปด้วยอันตรายรอบด้าน พวกเขาจำเป็นต้องหาทางหนีทีไล่เพื่อเอาตัวรอด นอกจากนี้ยังเป็นลักษณะนิสัย บุคลิกของพวกเขาที่อยู่ในสายเลือดมาตั้งแต่เกิด ซึ่งความฉลาดลักษณะนี้ก็ถ่ายทอดไปสู่น้องหมาบางแก้วที่เจ้าเล่ห์ไม่มีใครเกิน เจ้าคิดเจ้าแค้น หาทางเอาคืนคนที่แกล้งหรือทุบตีพวกเขา ต่อหน้าทำเจ้าของก็เหมือนจะสงบเสงี่ยมกับคนแปลกหน้าที่มา เขาให้ขนมก็กิน แต่พอลับหลังเจ้าก็แยกเขี้ยวใส่ เวลาหนีออกนอกบ้านก็สรรหาทางออกใหม่ๆ รู้ทางหนีทีไล่ รู้ว่าจะเอาใจเจ้าของเวลาไหน อย่างไร.......ฉลาดน่าหยิกอย่างนี้จะไม่ให้ตกหลุมรักได้อย่างไร >///<

พฤติกรรม...ชอบปลีกวิเวก รักอิสระ

ที่อยู่ของหมาป่ากว้างใหญ่ไพศาลพวกเขามีถิ่นฐาน มีอาณาเขตก็จริง แต่ก็สามารถเคลื่อนย้ายถิ่ฐานได้ตลอดเวลา บางตัวปลีกวิเวก ออกมาใช้ชีวิตนอกฝูงเพียงลำพัง ใช้ชีวิตตามใจตัวเอง ดังนั้นการที่น้องหมาบางแก้วที่มีลักษณะนิสัยรักอิสระต้องมาอาศัยอยู่ร่วมกับคน จึงบีบธรรมชาติของพวกเขาให้ต้องอาศัยภายใต้รั้วรอบขอบชิดกฏระเบียบ จึงก่อให้เกิดนิสัยดื้อรั้น ต่อต้าน บางตัวใช้วิธีเบลอใส่ เพิกเฉยต่อคำสั่ง ปลีกตัวนอนอยู่ในหลุม หนักหน่อยก็หนีออกนอกบ้าน ยิ่งบอกให้กลับมา ยิ่งกลายเป็นยุให้วิ่งหนี เมื่อเขากลับก็เลยถูกตี ถูกทำโทษ กลายเป็นปัญหาบานปลาย เกิดเป็นพฤติกรรมก้าวร้าวตามมาได้อีกเช่นกัน จึงควรฝึกวินัยพวกเขาตั้งแต่ยังเล็ก พาไปออกกำลังกายเป็นประจำทุกวัน (อ่านเพิ่มเติม บทความ จัดการปัญหา น้องหมาหนีเที่ยว!! ค่ะ)

พฤติกรรม...ชอบอาหารกลิ่นแรง

อย่างที่ทราบกันดีว่าหมาป่ามักกินอาหารสด น้องหมาบางแก้วก็ชอบอาหารสดๆ กลิ่นคาวๆ บ้านใครเลี้ยงลูกไก่อาจจะต้องระวังเป็นพิเศษเพราะเป็นทั้งของเล่น และอาหารสุดโปรดของพวกเขาเลยล่ะค่ะ น้องหมาบางแก้วบางตัวไม่ค่อยชอบกินอาหารเม็ดเพราะไม่ค่อยมีกลิ่นคาว ต้องหาไก่สับ ตับ หรืออาหารเปียกมาคลุกถึงจะยอมกิน ซึ่งนอกจากจะทำให้พวกเขาเสียนิสัยแล้ว ยังเป็นการสิ้นเปลืองค่าอาหาร และมีผลเสียต่อสุขภาพพวกเขาในระยะยาวอีกด้วยค่ะ ทางที่ดีควรฝึกให้พวกเขากินอาหารเม็ดตั้งแต่ยังเล็ก และสอนให้เรียนรู้อยู่กับสัตว์อื่นภายในบ้านไปพร้อมๆ กันด้วยนะคะ (อ่านเพิ่มเติมบทความ รู้ไหม?? ทำไมน้องหมาถึงไม่ควรกินอาหารคน บทความ มาฝึกลูกหมาให้กินอาหารเม็ดกันดีกว่า และบทความ ฝึกลูกหมาตัวน้อยให้เข้าสังคมแบบมืออาชีพ ได้นะคะ )

พฤติกรรม...ชอบว่ายน้ำ

หมาป่าสามารถว่ายน้ำได้เป็นระยะทางถึง 13 กิโลเมตรในหนึ่งวัน เพราะพวกเขามีแผ่นหนังระหว่างนิ้วเท้าที่กว้าง ช่วยพยุงน้ำหนักให้อยู่ในน้ำได้นาน น้องหมาบางแก้วก็เช่นเดียวกัน พวกเขามีแผ่นหนังระหว่างนิ้วเท้าที่กว้างกว่าน้องหมาพันธุ์อื่น ประกอบกับมีถิ่นกำเนิดติดกับลำน้ำจึงทำให้พวกเขามีทักษะว่ายน้ำได้ดี ชอบกระโดดลงคลอง ลงอ่างบัวสร้างความเสียหายให้แก่บ้านเรือน ต้องเก็บกวาดเก็บล่างอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน ถ้าใครคิดจะเลี้ยงน้องหมาบางแก้ว นอกจากจะทำใจแล้ว ควรจะมองปัญหาของพวกเขาให้เป็นเรื่องน่ารัก น่าขบขันก็จะช่วยให้หนักใจน้อยลงมาได้ค่ะ (อ่านเพิ่มเติมบทความ ความจริงของน้องหมาบางแก้วที่คนไทยควรรู้ ค่ะ)

พฤติกรรมหมาป่าหรือหมาจิ้งจอกของน้องหมาบางแก้วที่มีติดมากับพันธุกรรมเป็นได้ทั้งข้อดีและข้อเสีย ขึ้นอยู่กับว่าผู้เลี้ยงจะสร้างสมดุลปรับความพอดีของพฤติกรรมหมาป่าของพวกเขาให้กลายเป็นประโยชน์ในการเฝ้าดูแลบ้าน สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับครอบครัวได้อย่างไร แน่นอนค่ะว่าวิธีที่จะช่วยได้ก็คือการฝึกให้พวกเขาอยู่ในระเบียบวินัย การสร้างภาวะผู้นำของตัวเราเองเพื่อให้พวกยอมรับและเชื่อถือเรา ถึงแม้อาจจะต้องใช้เวลาและความอดทน แต่เชื่อเถอะค่ะว่า....ไทยบางแก้วเลี้ยงไม่เสียข้าวสุก หรืออาหารเม็ดแน่นอนค่ะ ^__^

บทความโดย : Dogilike.com

ข้อมูลอ้างอิง :

http://www.whitewolfpack.com/2011/08/interesting-facts-about-wolves.html

http://www.trangzone.com/webboard_show.php?ID=40052

http://www.nupet.org/

http://npbangkaew.com/librarysub.php?pid=6

http://www.bangkaew.com/elearning3/mod/forum/discuss.php?d=1780

http://www.pantown.com/board.php?id=144&name=board1&topic=23&action=view

http://student.nu.ac.th/bangkaew/

ภาพประกอบ :

http://sammokdoghouse.blogspot.com/2011_10_01_archive.html

http://webboard.sanook.com/forum/?topic=3581249

http://www.bangkaew.com/elearning/mod/forum/discuss.php?d=1087

http://topicstock.pantip.com/jatujak/topicstock/2011/12/J11462034/J11462034.html

http://teen.mthai.com/variety/19316.html

http://bangkaew.com/elearning/mod/forum/discuss.php?d=340

http://www.bangkaew.com/elearning3/mod/forum/discuss.php?d=747

http://www.bangkaew.com/elearning/mod/forum/discuss.php?d=406

http://bangkaew.com/elearning/mod/forum/discuss.php?d=1737

http://www.bangkaew.com/elearning3/mod/forum/discuss.php?d=173

https://www.youtube.com/watch?v=EWaJaT6gWuQ

http://www.bangkaew.com/elearning2/mod/forum/discuss.php?d=4422

ส่งต่อให้เพื่อน:
Categories : การฝึก การสื่อสาร ·

สังคมอบอุ่นของน้องหมาสุดรัก