เจ้าของเป็นยังไง หมาก็เป็นอย่างนั้น...จริงดิ??

หมากับเจ้าของนิสัยเหมือนกันจริงรึป่าว??

4 กุมภาพันธ์ 2564 · · อ่าน (14,486)

สุนัขมีนิสัยเหมือนเจ้าของก็เพราะความสามารถในการเรียนรู้ของสัตว์ที่จะตอบสนองต่อสิ่งเร้ารอบตัว เหมือนกับการตอบสนองของมนุษย์เพื่อความอยู่รอด แต่สำหรับสุนัขพวกมันมีความสามารถในการรับรู้อารมณ์และความรู้สึกในสภาพแวดล้อมขณะนั้น ถ่ายทอดออกมาเป็นพฤติกรรมที่มีลักษณะเหมือนเจ้าของทั้งความรู้สึกด้านลบหรือด้านบวก

หลายงานวิจัยได้ทำการทดลองและยืนยันแล้วว่าสุนัขก็เป็นเหมือนกระจกเงาที่สะท้อนบุคลิกภาพของผู้เลี้ยง ไม่ว่าเราจะมีท่าทียังไงกับสุนัข มันก็จะเรียนรู้และจดจำแล้วตอบสนองกลับมาเหมือนเป็นภาพสะท้อนเงาตัวเราเอง

"เจ้าของมันเป็นยังไง หมามันก็เป็นอย่างนั้นแหละ" เพื่อน ๆ คงเคยได้ยินประโยคนี้กันใช่มั้ยคะ ประมาณว่าถ้าเจ้าของขี้เกียจ หมาก็ขี้เกียจตามไปด้วย หรือถ้าเจ้าของกินจุ หมาก็กินทุกอย่างจนเกลี้ยงเลยเหมือนกัน...วันนี้เราจะมาลองไขข้อข้องใจนี้กันว่า จริง ๆ แล้วน้องหมาสามารถเลียนแบบนิสัยเจ้าของตัวเองได้จริงรึป่าว

เคยมีงานวิจัยชิ้นหนึ่งของนักวิทยาศาสตร์ชาวออสเตรียทำการศึกษาพฤติกรรมของสุนัจกับเจ้าของ บ่งชี้ไว้ว่า "สุนัขเปรียบเสมือนกระจกเงาที่สะท้อนบุคลิกภาพของผู้เป็นเจ้าของ" ซึ่งงานนี้ถูกตีพิมพ์ในวารสารพลอสวัน (PLOS ONE) โดยศึกษาพฤติกรรมของสุนัขจากทั้งหมด 100 ตัวพร้อมเจ้าของ นักวิจัยประเมินผลจากการวัดอัตราการเต้นของหัวใจและตัวอย่างน้ำลายไปวดปริมาณสารคอร์ติซอล (ฮอร์โมนที่บ่งบอกถึงระดับความเครียด) และวิธีรับมือกับภัยคุกคามของทั้งสุนัขและเจ้าของ นอกจากนี้ก็ยังมีการทดสอบผู้เลี้ยงให้ทำแบบทดสอบบุคลิกภาพ 5 มิติ คือ บุคลิกภาพแบบหวั่นไหว บุคลิกภาพแสดงตัว บุคลิกเปิดรับประสบการณ์ บุคลิกภาพแบบประนีประนอม และบุคลิกภาพแบบมีจิตสำนึก ส่วนการวัดบุคลิกภาพของสุนัขก็จะให้เจ้าของเป็นคนตอบ

ผลการวิจัยพบว่า ทั้งเจ้าของและสุนัขต่างก็มีอิทธิพลซึ่งกันและกัน มนุษย์จะมีอิทธิพลต่อสุนัขมากกว่า ในขณะที่สุนัขเป็นสัตว์ที่มีประสาทความรู้สึกไวต่อสภาพอารมณ์ความรู้สึกของเจ้าของก็จะสะท้อนอารมณ์ พฤติกรรมและบุคลิกภาพของเจ้าของออกมา ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์ด้านบวก หากเจ้าของเป็นคนผ่อนคลาย ไม่ตึงเครียด สุนัขก็จะมีอารมณ์ร่าเริง ขี้เล่น สนุกสนาน แต่ถ้าหากเจ้าของเป็นคนที่มีความวิตกกังวลมาก เครียดง่าย เข้ากับคนอื่นไม่เก่งก็จะทำให้สุนัขได้รับอิทธิพลของอารมณ์ด้านลบนั้นมา เป็นสุนัขที่มีความเครียด หวาดกลัวต่อคนแปลกหน้า ไม่กล้าเข้าสังคมกับสุนัขตัวอื่นและอาจดุร้ายได้ในที่สุด

ซึ่งจริง ๆ แล้วพฤติกรรม (Behavior) คือการกระทำหรือการแสดงออกของสัตว์เพื่อตอบสนองต่อสิ่งเร้า หรือสิ่งที่มากระตุ้น (Stimulas) ไม่ต่างจากมนุษย์เมื่อได้รับสิ่งเร้าหรืออยู่ในสภาพแวดล้อมหนึ่งจะเกิดการตอบสนองต่อสิ่งเหล่านั้น แต่เดิมการแสดงพฤติกรรมเหล่านั้นเป็นการตอบสนองทางร่างกายโดยเกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบประสาท กล้ามเนื้อและฮอร์โมน เป็นการตอบสนองเพื่อความอยู่รอด ในภายหลังการศึกษาค้นคว้าและการทำวิจัยทำให้เราพบว่าการแสดงออกของพฤติกรรมไม่ว่าจะมนุษย์หรือสัตว์นั้นล้วนมีปัจจัยอื่นเสริมเข้ามา ทั้งการตอบสนองต่ออารมณ์ ร่างกาย ถูกจัดเป็น 2 ประเภท

1.พฤติกรรมที่มีมาแต่กำเนิด (Innate behavior)

พฤติกรรมที่ได้มาจากกรรมพันธุ์ สามารถแสดงออกได้โดยไม่ต้องเรียนรู้มาก่อน มีแบบแผนเดียวกัน (Stereotyped) ไม่ค่อยมีการปรับเปลี่ยนโดยการเรียนรู้ เช่น เดิน บิน คลาน

2.พฤติกรรมการเรียนรู้ (Learning behavior)

สามารถปรับเลี่ยนได้เป้นผลมาจากประสบการณ์ ซึ่งพฤติกรรมการเรียนรู้นั้นจะได้รับอิทธิพลจากทั้งยนและสิ่งแวดล้อม จำแนกเป็น 6 ประเภท คือ

1.) พฤติกรรมความเคยชิน (Habituation)

พฤติกรรมที่สัตว์หยุดตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่ซ้ำ ๆ กัน เนื่องจากไม่ได้รับการตอบแทนที่เหมาะสม หรือเปลี่ยนพฤติกรรมไปจากความคุ้นชิน ตัวอย่างเราเคยให้ขนมน้องหมาเวลาที่เดินเข้ามาใกล้ พอนานเข้าเราไม่ได้ให้ขนมแล้วน้องหมาก็จะเรียนรู้ว่าการที่ฉันเดินเข้าไปแล้วไม่ได้ขนมก็จะไม่ทำอีก อาจจะเปลี่ยนเป็นกระโดดใส่ หรือนั่งรออย่างใจจดใจจ่อเพื่อรอเราให้ขนม

2.) พฤติกรรมการฝังใจ (Imprinting)

พฤติกรรมที่ถูกกำหนดมาแล้วโดยยีน เกิดขึ้นเฉพาะในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิต หรืออาจเป็นช่วงแรกของชีวิตด้วยการจดจำสิ่งเร้าต่าง ๆ ตัวอย่างเช่นลูกสัตว์จะเดินตามแม่ของมัน จดจำว่าสิ่งนั้นคือแม่ของตัวเองเพราะเป็นอย่างแรกที่มองเห็น

3.) พฤติกรรมการเรียนรู้แบบมีเงื่อนไข (Classical conditioning)

สัตว์เรียนรู้ที่จะนำสิ่งเร้าใหม่เข้าไปทดแทนสิ่งเร้าเดิมในการกระตุ้นให้สัตว์เกิดการตอบสนองตามธรรมชาติ (Unconditioned rsponse) สิ่งเร้าเดิมซึ่งปรกติกระตุ้นให้สัตว์เกิดการตอบสนอง เรียกว่า สิ่งเร้าที่ไม่เป็นเงื่อนไข (Unconditionined stimulas) ส่วนสิ่งเร้าใหม่ที่ปรกติไม่ได้กระตุ้นการตอบสนองจะเรียกว่า สิ่งเร้าที่เป็นเงื่อนไข (Conditioned stimulas) ตัวอย่างเราฝึกให้น้องหมารู้เวลาอาหารของตัวเองด้วยการเคาะชามข้าว เมื่อได้ยินเสียงครั้งแรกน้องหมาจะยังไม่เข้าใจในทันทีว่าการเคาะชามข้าวจะทำให้เขาได้อาหาร แต่ถ้าเราฝึกเขาไปเรื่อย ๆ ให้รู้ว่าทุกครั้งที่ได้ยินเสียงเคาะจะตาม้วยการให้อาหารทันที น้องหมาจะเมมโมรี่ว่าเมื่อไรที่ได้ยินเสียงเคาะ ตอนนั้นคือเวลากินข้าว ซึ่งเสียงเคาะชามข้าวเนี่ยแหละที่เป็นสิ่งเร้าที่เป็นเงื่อนไขของพฤติกรรมการตอบสนองของสัตว์

ตัวอย่างภาพประกอบการทดลองของ Ivan Pavlov

4.) พฤติกรรมการลองผิดลองถูก (Operant conditioning หรือ Trial and error)

สัตว์เรียนรู้ที่จะเชื่อมโยงพฤติกรรมหนึ่งกับการได้รับรางวัล หรือถูกลงโทษ เมื่อได้รับรางวัลก็จะแสงดพฤติกรรมนั้นซ้ำ ๆ แต่ถ้าถูกลงโทษก็จะหลีกเลี่ยงพฤติกรรมนั้น เช่นกรณีที่้น้องหมาเลือกขับถ่ายไม่เป็นที่ หากโดนตีแรง ๆ ก็จะจดจำว่าที่ตรงนี้เราขับถ่ายไม่ได้ ไม่อย่างนั้นจะโดนตีอีก น้องหมาก็จะเลี่ยงขับถ่ายตรงนั้น

5.) พฤติกรรมการลอกเลียนแบบ (Observational learning)

พฤติกรรมที่เกิดจากสัตว์ดูพฤติกรรมของสัตว์อื่นและเรียนรู้ข้อมูลสำคัญบางอย่างแล้วทำตาม เมื่อลูกหมาเริ่มขับถ่ายเป็น หากมีแม่ของมันทำเป็นตัวอย่างว่าต้องกลบอุจจาระทุกครั้งมันก็จะทำตาม

6.) พฤติกรรมการรู้จักใช้เหตุผล (Insight learning หรือ reasoning)

สัตว์สามารถแสดงพฤติกรรมได้ถูกต้องตั้งแต่ครั้งแรก ถึงแม้ว่าจะไม่เคยมีประสบการณ์มาก่อน ในกลุ่มประเภทนี้มีการทดลองกับลิงชิมแปนซีเพื่อศึกษาพฤติกรรมของสัตว์โดยใช้สติปัญญาหรือประสบการณ์ในอดีตของสัตว์มาใช้ในการแก้ปัญหา พบว่าชิมแปนซีสามารถเก็บอาหารที่อยู่สูงหรืออยู่ไกลได้โดยใช้วัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ รอบตัวมาช่วยเก็บอาหาร

เห็นแบบนี้แล้วเราก็มั่นใจได้แล้วล่ะค่ะว่าน้องหมามีนิสัยเหมือนเจ้าของจริง ๆ เพราะโดยสัญชาตญาณของสุนัขแล้วเป็นสัตว์ที่สามารถเรียนรู้พฤติกรรมของมนุษย์ได้ อีกทั้งยังมีความสามารถในการรับรู้อารมณ์จากสภาพแวดล้อมในขณะนั้น ไม่แปลกที่น้องหมาจะถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึกและพฤติกรรมออกมาเหมือนกับเจ้าของเปี๊ยบ! ไม่ว่าเราจะแสดงท่าทางหรือถ่ายทอดอารมณ์ออกมาในรูปแบบไหนก็เหมือนกำลังส่องกระจก เพราะมีน้องหมาเป็นคนสะท้อนบุคลิกภาพเหล่านั้นกลับมาเสมอ ถ้าเพื่อน ๆ อยากให้น้องหมาเป็นเด็กน้อยน่ารัก ไม่ขี้โมโหไล่งับคนอื่น หรือแสดงท่าทางไม่น่ารัก เราก็ต้องเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับน้องหมาทั้งอารมณ์ ความรู้สึก ความคิดและพฤติกรรมด้วยนะคะ

บทความโดย: Dogilike.com
http://www.dogilike.com/

ข้อมูลอ้างอิงและภาพประกอบ :
www.bbc.com/thai/features-38948917
www.scimath.org/lesson-biology/item/7042-animal-behavior