บ่อยครั้งที่เราพบสุนัขพลัดหลงมา แต่ไม่ทราบว่าอายุเท่าไร หรือเวลาที่เราจะไปรับลูกสุนัขมาเลี้ยงก็ไม่มั่นใจว่า จะถูกคนขายเอาเปรียบโดยการเอาลูกสุนัขที่ยังไม่หย่านมมาหลอกขายหรือเปล่า การตรวจฟันของสุนัขสามารถช่วยให้เราประมาณช่วงอายุของสุนัขคร่าว ๆ ได้ ยิ่งหากเป็นลูกสุนัข ก็จะยิ่งสามารถประเมินช่วงอายุด้วยการตรวจฟันได้อย่างแม่นยำกว่า เพราะสุนัขเมื่อโตขึ้นแล้ว แต่ละตัวนั้นก็มีการใช้งานของฟันแตกต่างกันไป บางตัวฟันสึกกร่อนเร็วกว่ากำหนด บางตัวมีหินปูนมากทั้ง ๆ ที่อายุจริงๆ อาจยังไม่มากนัก ทำให้การประเมินอายุในสุนัขที่โตแล้วผ่านการตรวจฟันนั้น จะไม่ค่อยแม่นยำเท่ากับในลูกสุนัข ซึ่งการตรวจฟันเพื่อประเมินอายุสุนัขนั้น มีข้อที่ต้องสังเกตมากมาย แต่ก่อนอื่นเราควรมาทำความรู้จักกับฟันของสุนัขกันก่อนครับ

 

 

 

 

 

 

 

     ฟันของสุนัขมีจำนวนไม่เท่ากับฟันของมนุษย์ แต่โดยพื้นฐานแล้ว ฟันก็ประกอบไปด้วยชนิดของฟันคล้าย ๆ กัน คือ มีฟันตัด (ฟันหน้า) ฟันเขี้ยว ฟันกรามน้อย และฟันกราม (ไล่เรียงจากด้านนอกไปด้านใน)  ขนาดของฟันแต่ละชนิดก็มีขนาดไม่เท่ากัน โดยฟันด้านบนที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ ฟันกรามน้อยที่ 4 ส่วนฟันด้านล่างที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ ฟันกรามที่ 1 ตำแหน่งฟันของสุนัขนั้นอาจไม่ได้เรียงชิดกันไปแบบของคน ซึ่งระหว่างฟันตัดกับฟันเขี้ยวนั้น จะมีช่องว่างเล็ก ๆ ไว้สอดรับฟันเขี้ยวด้านบน-ล่าง ส่วนฟันกรามน้อยแต่ละซี่นั้น ก็จะมีการกระจายตัวห่างกันเล็กน้อยเช่นกัน โดยจะวางตัวสับหว่างเพื่อให้สอดรับกับการเรียงตัวของฟันบนและฟันล่าง ซึ่งก็จะทำให้ฟันนั้นสบกันพอดี แต่สำหรับสุนัขพันธุ์หน้าสั้นนั้น อาจมีปัญหาฟันไม่สบกัน ซึ่งฟันตัดและฟันเขี้ยวด้านล่างจะยื่นออกมา เห็นได้ชัดในสุนัขพันธุ์ bulldog ครับ

 

 

 

     หลายคนอาจจะไม่ทราบว่า สุนัขนั้นก็มีฟัน 2 ชุดเช่นเดียวกับในคนเรา คือ มีฟันน้ำนมและฟันแท้ โดยลูกสุนัขนั้นจะมีฟันน้ำนม 28 ซี่ เริ่มขึ้นโผล่พ้นเหงือกเมื่ออายุ 3-4 สัปดาห์ และจะขึ้นครบทุกซี่เมื่ออายุประมาณ 8 สัปดาห์ ส่วนสุนัขที่โตขึ้นแล้วจะมีฟันแท้จำนวน 42 ซี่ เริ่มขึ้นโผล่พ้นเหงือกเมื่ออายุ 4-5 เดือน และจะขึ้นครบทุกซี่เมื่ออายุ 6-8 เดือน โดยมีความแตกต่างกัน ดังนี้

 

 

 

 

 

     ฟันน้ำนม (temporary หรือ deciduous teeth) ประกอบไปด้วย ฟันตัดหรือฟันหน้าด้านบนและด้านล่าง จำนวนด้านละ 6 ซี่ ฟันเขี้ยวด้านบนและด้านล่าง จำนวนด้านละ 2 ซี่ และฟันกรามน้อยด้านบนและด้านล่าง จำนวนด้านละ 6 ซี่ โดยจะยังไม่มีฟันกรามและฟันกรามน้อยที่ 1 ขึ้นในชุดของฟันน้ำนม เมื่อรวมจำนวนฟันทั้งหมด ทั้งด้านบนและด้านล่าง ก็จะได้จำนวน 28 ซี่ (รวมทั้งด้านซ้ายและด้านขวาด้วยแล้ว) ตามรูปด้านล่างนี้ ซึ่งจะขึ้นครบก็อายุประมาณ  8 สัปดาห์ครับ

 

 

 

 

 

     ฟันแท้ (permanent teeth) ประกอบไปด้วย ฟันตัดหรือฟันหน้าด้านบนและด้านล่าง จำนวนด้านละ 6 ซี่ ฟันเขี้ยวด้านบนและด้านล่าง จำนวนด้านละ 2 ซี่  ฟันกรามน้อยด้านบนและด้านล่าง จำนวนด้านละ 8 ซี่ และฟันกรามด้านบนจำนวน 4 ซี่ ส่วนฟันกรามด้านล่างจะมีจำนวน 6 ซี่ เมื่อรวมจำนวนฟันทั้งหมด ทั้งด้านบนและด้านล่าง และด้านซ้ายและขวาแล้ว ก็จะได้จำนวนทั้งสิ้น 42 ซี่ ตามรูปด้านล่างนี้ ซึ่งจะขึ้นครบก็อายุประมาณ 8 เดือนแล้วครับ

 

 

 

 

 

 

 

     การตรวจฟันสุนัขสามารถประเมินช่วงอายุของสุนัขได้อย่างคร่าว ๆ โดยจะแม่นยำในลูกสุนัขที่อายุยังไม่เกิน 6-8 เดือน หากเป็นสุนัขที่โตแล้วจะค่อนข้างคลาดเคลื่อนไม่แม่นยำ เนื่องจากสุนัขแต่ละตัวมีการใช้งานของฟันที่ไม่เหมือนกัน ในการเปิดปากเมื่อตรวจฟันนั้นเราจะต้องใช้ความระมัดระวังอย่างมาก เนื่องจากสุนัขไม่ชอบที่จะให้เราเปิดปาก อาจหันมากัดเราได้ เพื่อความปลอดภัยควรสวมถุงมือทุกครั้งที่ตรวจฟัน เพื่อป้องกันเชื้อโรคส่งผ่านไปมาระหว่างมือเราและช่องปากสุนัขได้

 

 

 

     ในขั้นตอนการตรวจฟันเพื่อประเมินอายุนั้น เราจะต้องแยกก่อนว่าเป็นฟันแท้หรือฟันน้ำนม โดยดูสีของฟันตามธรรมชาติ เพื่อใช้แยกชุดของฟัน ปกติฟันน้ำนมจะมีสีค่อนข้างขาว สีฟันแท้จะไม่ค่อยขาวเท่ากับสีฟันน้ำนม ต่อมาเราก็ดูที่ชนิดของฟัน โดยหากเราไล่ตำแหน่งจากด้านนอกไปด้านใน จะแยกฟันออกได้เป็น ฟันตัด (ฟันหน้า) ฟันเขี้ยว ฟันกรามน้อย และฟันกราม ตามลำดับ แล้วให้ทำการนับจำนวนฟันของแต่ละชนิดว่ามีจำนวนเท่าไร สุดท้ายก็จะต้องดูให้ดี ๆ เลยว่า ฟันซี่นั้นเพิ่งงอกโผล่พ้นเหงือกมา หรือว่าขึ้นมาเต็มซี่แล้ว (full erupt) เพราะจะบอกอายุแตกต่างกันเล็กน้อยครับ  ทีนี้เรามาไล่ดูตามนี้กันเลยครับ

 

 

 

     สุนัขอายุ 0 - 3 สัปดาห์ จะยังไม่มีฟันซี่ใดขึ้นเลย

 

     สุนัขอายุ 3 - 4 สัปดาห์ จะมีฟันเขี้ยวน้ำนม โผล่พ้นเหงือกขึ้นมา

 

     สุนัขอายุ 4 - 6 สัปดาห์ จะมีฟันตัดน้ำนม (ฟันหน้า) และกรามน้อยน้ำนมโผล่พ้นเหงือกขึ้นมา

 

     สุนัขอายุ 8 สัปดาห์ จะมีฟันน้ำนมขึ้นมาเต็มซี่ครบทุกซี่ จำนวน 28 ซี่แล้ว

 

     สุนัขอายุ 4 - 5 เดือน จะเริ่มมีฟันตัดแท้ ฟันกรามน้อยแท้ และฟันกรามแท้บางซี่ เริ่มโผล่พ้นเหงือกขึ้นมา ในขณะที่ฟันน้ำนมเริ่มหลุด

 

     สุนัขอายุ 6 - 8 เดือน จะมีฟันแท้ขึ้นมาเต็มซี่ครบทุกซี่ จำนวน 42 ซี่แล้ว

 

 

     สำหรับอายุหลังจากนี้ฟันสุนัขจะเริ่มมีคราบหินปูนขึ้นมาเกาะ  สีฟันอาจเปลี่ยนไปเป็นสีเหลืองหรือสีน้ำตาล ฟันอาจสึกกร่อนลง บางรายอาจมีฟันแตก ฟันหลุด ทำให้มีฟันแท้จำนวนไม่ครบ 42 ซี่ ซึ่งแต่ละตัวก็อาจเกิดขึ้นในระยะเวลาแตกต่างกันไป ช้าเร็วขึ้นกับรูปแบบการใช้งานของฟันของสุนัขแต่ละตัว ซึ่งโดยเฉลี่ยสุนัขจะเริ่มมีปัญหาโรคช่องปากเมื่อมีอายุ  2 ปีขึ้นไป เช่น มีกลิ่นปาก เหงือกอักเสบ หรือมีหินปูนมาเกาะ
 

 

 

 

 

 

     ปัญหาของฟันที่อาจพบได้ในสุนัขบางตัว เช่น อาจมีจำนวนฟันงอกเกินมา (supranummary teeth) มากกว่าปกติ  โดยอาจจะพบจำนวนฟันตัดมีจำนวนมากขึ้น จากที่มีด้านบนจำนวน 6 ซี กลายเป็นมีถึง 8 ซี่ หรืออาจจะมีจำนวนฟันไม่ครบ (missing teeth) ซึ่งเกิดจากฟันได้หลุดไปหรือฟันไม่ยอมงอกขึ้นมา (ฟันคุด) เนื่องจากมีพื้นที่ไม่เพียงพอ มีสิ่งมาขัดขวางการขึ้นของฟันซี่นั้น หรือบางครั้งก็เกิดฟันงอกขึ้นซ้อนกัน ในรายที่เกิดปัญหาฟันน้ำนมคงค้าง (retained deciduous teeth) ไม่ยอมหลุดออกไป ทำให้ฟันแท้ขึ้นแทรกมา หรือถูกเบียดจนขึ้นผิดที่ ทำให้เกิดปัญหาการสบฟันตามมา ส่วนมากพบได้บ่อยในฟันเขี้ยวและฟันตัด ซึ่งหากสุนัขมีอายุเกิน 1 ปีแล้ว และยังไม่มีทีท่าว่าฟันน้ำนมนั้นจะล่วงหลุดออก จำเป็นต้องให้สัตวแพทย์เป็นผู้ทำการถอนฟันน้ำนมนั้นออกไป ไม่เช่นนั้นจะเกิดโรคปริทันต์ตามมาได้ครับ

 

 

     และทั้งหมดนี้ก็เป็นวิธีการประเมินอายุน้องหมาคร่าว ๆ จากการตรวจดูฟันนะครับ ผมนำมาฝากเพื่อเป็นประโยชน์ให้เพื่อน ๆ ได้เอาไว้ใช้กัน ซึ่งอย่างที่บอกว่าจะค่อนข้างแม่นยำมากในสุนัขที่อายุไม่เกิน 8 เดือนเท่านั้น แต่การตรวจฟันนั้นนอกจากเราจะได้ทราบอายุแล้ว เรายังสามารถใช้สำหรับการตรวจสุขภาพช่องปากในเบื้องต้นได้ด้วย ซึ่งหากตรวจพบความผิดปกติใด ๆ เกิดขึ้น เราก็จะได้พาน้องหมาไปพบสัตวแพทย์ต่อไปได้ครับ

 

 

 

 

บทความโดย Dogilike

www.dogilike.com

 

 

รูปภาพประกอบ :

https://animalwellnessmagazine.com/wp-content/uploads/ThinkstockPhotos-160494375.jpg

http://www.kingwestvets.com/wp-content/uploads/2013/01/clean-teeth.jpg

http://www.petwave.com/~/media/Images/Center/Health/Dog/Oral/Teeth3/Dog-Mouth-Inspection.ashx

http://www.fantastikrott.com/wp-content/uploads/2014/06/puppy-teeth-diagram.jpg

http://www.metamorphicpapillons.com/resources/Dog%20Teeth%20Chart.jpg

http://www.cavaliersa.com/Canine%20Dentition.jpg

https://www.avdc.org/deciduouscanineteeth.jpg