การถ่ายรูปน้องหมาเก็บไว้ดูเล่นเป็นเรื่องที่ปกติมากในปัจจุบัน เพียงแค่เราหยิบโทรศัพท์มือถือขึ้นมา เราก็สามารถถ่ายภาพน้องหมาของเราในอิริยาบทต่าง ๆ เก็บไว้ได้แล้ว ย้อนกลับไปเมื่อหลายพันปีก่อน การบันทึกเรื่องราวของคนและสิ่งรอบตัวเราอาจยังมีไม่มาก และถึงจะมีก็อาจเลือนหายไปตามกาลเวลาหาดูได้ยากในปัจจุบัน คำถามที่พวกเราต่างก็สงสัยกันมานาน ว่าแท้จริงแล้วคนเอาสุนัขมาเลี้ยงตั้งแต่เมื่อไหร่ และเริ่มต้นจากที่ไหน ทุกวันนี้ยังไม่มีคำตอบที่แน่ชัดนัก เพราะมีการค้นพบข้อมูลใหม่ ๆ ขึ้นมาเรื่อย ๆ จากรูปปั้น สิ่งก่อสร้าง ภาพแกะสลักบนฝาผนัง ตั้งแต่มนุษย์ได้ตั้งชุมชนขึ้น ก็จะพบว่าได้มีการเลี้ยงสัตว์อย่างสุนัขไว้ด้วย ไม่ว่าจะเลี้ยงไว้ช่วยล่าสัตว์ เลี้ยงไว้เป็นอาหาร หรืออาจจะเลี้ยงไว้บูชาเทพเจ้าหลังจากที่คนตายแล้วก็ตาม 

     ก่อนหน้านี่นักโบราณคดีเคยค้นพบกระดูกของสุนัขถูกฝังอยู่ร่วมกับมนุษย์มีอายุเก่าแก่กว่า 14,000 ปี ที่ประเทศเยอรมัน แต่ไม่ได้บอกถึงความสัมพันธ์ระหว่างคนกับสุนัขดังกล่าวในแง่ของสัตว์เลี้ยง จากนั้นก็ไ้ดค้นพบภาพวาดฝาผนังเก่าแก่ในประเทศอียิปต์มีอายุราว 5,500 ปี ที่แสดงให้เห็นว่าสุนัขเข้ามามีบทบาทในสังคมร่วมกับมนุษย์มานานตั้งแต่ในยุคนั้น แต่เมื่อนักโบราณคดีได้เข้ามาทำการสำรวจทางตะวักตกเฉียงเหนือของประเทศซาอุดิอาระเบีย ในบริเวณที่เรียกว่า Jabbah และ Shuwaymis กลับพบว่า มนุษย์มีการเลี้ยงสุนัขไว้ใช้งานมานานมากกว่านั้น โดยย้อนไปราว 8,000 - 9,000 ปีก่อนเลยทีเดียว ในทั้งสองบริเวณมีการค้นพบภาพของสุนัขจำนวนมาก อย่างที่ Jabbah พบสุนัข 193 ภาพ และที่ Shuwaymis อีก 156 ภาพ แต่ไม่ใช่ทุกภาพที่จะเห็นภาพสายจูงบนตัวสุนัข ที่แสดงให้เห็นว่าสุนัขพวกนี้นั้นมีเจ้าของ มีเพียงบางภาพที่แสดงให้ว่าสุนัขบางตัวมีสายจูงผูกไว้กับตัว และเชื่อมโยงมายังเอวของเจ้าของ ขณะที่เขากำลังออกทำการล่าสัตว์ ภาพนี้ตรงกับยุคก่อนหินใหม่ ซึ่งยุคนี้มนุษย์กำลังจะเริ่มเปลี่ยนวิถีชีวิตจากการล่าสัตว์มาทำความรู้จักกับการเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์
 

(Guagnin et al., J. Anthropol. Archaeol, 2017)

     ในรูปนี้แสดงให้เห็นว่า มนุษย์ออกล่าสัตว์ด้วยธนู มาพร้อมกับฝูงสุนัขจำนวน 13 ตัว มีสุนัข 2 ตัวมีสายจูงผูกไว้กับเอวของมนุษย์ เพื่อให้สามารถใช้มือจับธนูได้อย่างอิสระ และมีสุนัข 3 ตัวกำลังไล่งับคอของเหยื่อ หากดูลักษณะของสุนัขในภาพแล้ว ก็จะพบว่าสุนัขพวกนี้มีขนาดตัวกลาง ๆ ไม่ใหญ่นัก มีหางโค้งเป็นวง มีใบหูตั้ง มีอกลึก เมื่อลองนำลักษณะดังกล่าวมาเปรียบเทียบดูก็พบว่า คล้ายกับสุนัขพันธุ์คานาอันในปัจจุบัน ซึ่งเป็นสุนัขประจำถิ่นในแถบนี้ และอาจเป็นไปได้ว่าสุนัขพันธุ์นี้อาจคงอาศัยอยู่ในแถบตะวันออกกลางมานานนับพันปีแล้วก็เป็นได้ ถึงแม้ว่าเรายังไม่รู้ที่มาที่แน่ชัดมากนักก็ตาม แต่ก็มีบางภาพที่เราจะเห็นว่าสุนัขมีลายพบตัวด้วย โดยจะเป็นหย่อมของขนสีขาวที่พบได้บริเวณหัวและหน้าอกของสุนัข บางตัวเห็นอวัยวะเพศทำให้เราทราบได้ว่าสุนัขตัวนี้นั้นเป็นเพศผู้ด้วย อย่างไรก็ดีภาพของสุนัขแต่ละตัวนั้น ก็แทบไม่ต่างกันกันมากทั้งในแง่ลักษณะ ขนาด และลวดลายบนตัว
    
     นี่อาจเป็นหลักฐานเก่าแก่ที่ยืนยันได้ว่า มนุษย์มีการนำสุนัขเป็นสัตว์เลี้ยงมานานแค่ไหน นอกจากจะแสดงให้เห็นภาพสุนัขที่กำลังช่วยมนุษย์ล่าสัตว์แล้ว ยังแสดงถึงยุทธวิธีในการล่าที่สอดคล้องกับภูมิประเทศในบริเวณดังกล่าวด้วย และนับว่าได้มันเป็นการบันทึกภาพของสุนัขภาพแรกของโลก เพราะจากการประเมินอายุว่าเก่าแก่กว่า 8,000 ปี ก็นับเป็นภาพสุนัขที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่ค้นพบได้ในปัจจุบันเลยครับ

 

ขอขอบคุณ Science Magazine