ก่อนจะมาเป็นอาหารสุนัขอย่างที่เห็นในปัจจุบัน มนุษย์เราให้สุนัขกินอะไรมาก่อนเมื่อหลายพันปีที่แล้ว คงเป็นคำถามที่หลายคนสงสัย ของเริ่มกล่าวถึงความสัมพันธ์ในช่วงแรกเริ่ม ระหว่างคนเรากับสุนัขกันก่อนก็แล้วกัน เดิมที่เราต่างฝ่าย ต่างใช้ชีวิตไปตามวิถีของตัวเอง ยังไม่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดสนิทสนมกันแบบทุกวันนี้ อาจจะผลัดกันเป็นทั้งผู้ล่าและผู้ถูกล่าซึ่งกันและกันบ้าง บางทีบรรพบุรษของเราก็อาจตกอยู่ในสถานะอาหารของสุนัขในยุคแรก ๆ ด้วยก็ได้ 



     จนเมื่อมนุษย์ได้เปลี่ยนวิถีชีวิตจากการดำรงชีวิตด้วยการล่าสัตว์และเก็บของป่า เริ่มอาศัยตั้งชุมชนเป็นหลักแหล่ง สุนัขจึงเริ่มเข้ามาใกล้ชิดกับมนุษย์มากขึ้น จนกระทั้งเข้าสู่ยุคที่มนุษย์ก็เริ่มเรียนรู้วิธีการทำการเกษตร มีการไถนาและการเลี้ยงสัตว์ จึงมีการนำสุนัขมาเลี้ยงเพื่อใช้งานในรูปแบบต่าง ๆ และตอบแทนด้วยอาหารอันโอชะ อย่างไรก็ดีรูปแบบการเลี้ยงสุนัขนั้นได้รับการพัฒนามาเรื่อย ๆ จากที่เลี้ยงไว้ใช้งาน จนมาสู่การเลี้ยงเป็นเพื่อน และเป็นสมาชิกของครอบครัว แน่นอนว่าเรื่องของอาหารก็มีการปรับตัวมาโดยตลอดเช่นกัน เรามาไล่เรียงเรื่องราวของของอาหารสุนัขในยุคต่าง ๆ กันเลยครับ


 

อาหารสุนัขในยุคแรก 

     

     
     รูปแบบอาหารของสุนัขในยุคแรกนั้น อาจไม่แตกต่างจากอาหารที่มนุษย์เรากินมากนัก เรียกได้ว่าเรากินอะไรก็ให้สุนัขกินอย่างนั้น ช่วงแรกอาจเป็นอาหารในส่วนเหลือจากที่มนุษย์เราไม่กิน เช่น กระดูกสัตว์ เครื่องในสัตว์ เศษขนมปัง ฯลฯ มีบันทึกของนักปราชญ์ชาวโรมันนามว่า Marcus Terentius Varro เขียนถึงคู่มือเกี่ยวกับการทำฟาร์ม ได้กล่าวถึงอาหารที่ให้กับสุนัขว่าคือ กระดูกแกะที่ตาย (ส่วนมากเป็นแกะที่เลี้ยงในฟาร์ม) ผสมกับเศษขนมปังจากข้าวบาร์เลย์แช่ในน้ำนม ต่อมาในยุคกลาง ราวศตวรรษที่ 14 Gaston III อาศัยอยู่ในภาคตะวันตกเฉียงใต้ของฝรั่งเศส ได้เขียนบันทึกเล่าถึงสุนัขพันธุ์เกรฮาวด์ที่เขาเลี้ยงว่า ได้รับอาหารเป็นขนมปังกับส่วนของเนื้อสัตว์ที่ได้จากการล่า และถ้าสุนัขตัวไหนป่วยก็จะให้กินนมแพะ ซุปถั่ว เนื้อสับ ไข่และเนย ในยุคกลางมีการใช้เครื่องในสัตว์ เช่น ตับ ปอด และหัวใจ มาทำอาหารร่วมกับธัญพืชและขนมปังในสุนัขกิน แม้แต่มีการผสมน้ำมันหมูกับเมล็ดข้าวในสุนัขกินด้วย เพื่อให้สุนัขมีสุขภาพดี


 

     สำหรับสุนัขที่ถูกเลี้ยงโดยราชวงศ์ชั้นสูงก็จะได้กินอาหารดีหน่อย อย่างทางยุโรปก็อาจจะให้เป็นเป็ดย่างและขนมเค้ก ส่วนทางราชวงศ์จีนก็มีให้นม เนื้อนกกะทา และหูฉลาม ทั้งนี้รูปแบบอาหารของสุนัขในยุคแรก ก็จะเป็นประมาณนี้คือคล้ายกับอาหารที่คนกิน ต่อเนื่องยาวนานหลายพันปี จนในศตวรรษที่ 18 มีบันทึกว่า ได้มีพ่อค้าหัวใส นำเนื้อม้าที่ตายตามข้างถนนในเมืองมาแล่ขายเป็นอาหารให้กับสุนัข สำหรับเจ้าของที่มีฐานะนำไปปรุงเป็นอาหาร นี่อาจถือเป็นจุดเริ่มต้นของธุรกิจอาหารสุนัขในยุคแรกก็เป็นได้ครับ



 

กำเนิดอาหาร (สำเร็จรูป) ของสุนัข

 
     ในปี ค.ศ. 1860 ช่างไฟฟ้านามว่า  Jame Spratt เดินทางมายังกรุงลอนดอนเพื่อขายสายล่อฟ้า เขาเห็นลูกเรือโยนขนมปังกรอบให้กับสุนัข จากนั้นเขาก็เกิดปิ๊งไอเดียคิดช่องทางธุรกิจจะทำอาหารสำหรับสุนัขออกมาขาย เรียกว่า Fibrine Dog Cake ประกอบด้วยผัก บีทรูท และเนื้อสัตว์ ลักษณะจะคล้ายกับบิสกิต เป้าหมายคือผู้เลี้ยงสัตว์ที่มีฐานะ ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี จนได้เอาไปขายในอเมริกาในอีกราว 10 ปีต่อมา ก็เกิดอุตสาหกรรมอาหารสุนัขขึ้นที่สหรัฐฯ เป็นครั้งแรก 

 

     ในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมทำให้คนเริ่มคิดค้นตัวช่วยต่าง ๆ เพื่อให้มนุษย์ใช้ชีวิตสะดวกสบายมากขึ้น สุนัขเองก็เลยพลอยได้รับผลประโยชน์ตามไปด้วย ในปี ค.ศ. 1908 บริษัท The F.H. Bennet  Biscuit ได้คิดค้นบิสกิตทำเป็นรูปกระดูกออกมาขายเป็นอาหารสำหรับลูกสุนัข โดยมีแนวคิดทำอาหารมีขนาดต่างกัน เพื่อให้เหมาะสมกับพันธุ์และช่วงวัยของสุนัข ต่อมาหลังจากสงครามโลกครั้งที่ 1 สิ้นสุด การใช้แรงงานจากม้าลดลง มีการใช้รถจักรและรถยนต์เข้ามาแทนที่ ในปี ค.ศ. 1922 เกิดผลิตภัณฑ์อาหารประป๋องสำหรับสุนัขขึ้น โดยมีวัตถุดิบจากเนื้อม้า เนื่องจากเนื้อม้ามีราคาถูก และมีการเริ่มที่จะโฆษณาขายอาหารสุนัขด้วย ทำให้กลายเป็นที่นิยมมาก สำหรับคนเลี้ยงสุนัขในยุคนั้นเลยทีเดียว ช่วงทศวรรษที่ 1930 คาดว่า มีม้าถูกส่งเข้าโรงเชือดเพื่อนำมาทำเป็นอาหารสุนัขถึงปีละ 50,000 ตัวเลยทีเดียว 



 

กำเนิดอาหารเม็ดสำหรับสุนัข

     ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 เริ่มต้นขึ้นได้ไม่นาน ราวปี ค.ศ. 1941 ความต้องการใช้โลหะสูงมากจนเกิดภาวะขาดแคลนไปทั่วโลก ไม่สามารถหาวัตถุดิบมาทำกระป๋องได้ (ขาด can จริงๆ) เพราะอุตสาหกรรมอาหารสุนัขว่า 90 เปอร์เซนต์ต้องใช้กระป๋องโลหะบรรจุ อีกทั้งยังขาดแคลนวัตถุดิบอย่างเนื้อสัตว์ด้วย เพราะรัฐบาลจำกัดการปันส่วน จึงได้เกิดการคิดค้นอาหารที่สามารถบรรจุในถุงได้ เกิดเป็นอาหารเม็ดของสุนัขในยุคแรก ที่มีวัตถุดิบจากธัญพืชและเนื้อสัตว์ หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง กลับกลายเป็นว่า คนนิยมซื้ออาหารเม็ดให้สุนัขมากขึ้น อาหารเม็ดจึงได้รับการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง 


 

     นับตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 เป็นต้นมา ได้มีการศึกษาทางด้านโภชนาการของสุนัขอย่างจริงจัง จึงมีอาหารที่ผลิตออกมาเพื่อสุนัขโดยเฉพาะ ทำให้สุนัขได้รับอาหารที่ตรงกับความต้องการเพิ่มมากขึ้น มีการจัดตั้งสมาคมเพื่อดูแลเรื่องความปลอดภัยทางด้านอาหารของสุนัข รวมถึงได้กำหนดปริมาณความต้องการของสารอาหารต่าง ๆ ในสุนัขไว้อ้างอิง โดยยึดผลการทดลองตามหลักวิทยาศาสตร์ อย่างเช่น AAFCO เป็นต้น 


     ต่อรูปแบบของอาหารเม็ดได้รับการพัฒนาต่อยอดออกมาหลากหลายรูปแบบ ถูกปรุงสุกภายใต้ความดันสูง รวมถึงมีการคิดค้นวิธีเพื่อรักษาคุณค่าทางสารอาหารต่าง ๆ ไว้ จนเข้าสู่ยุคที่คนเราเริ่มเลี้ยงสุนัขเป็นสมาชิกในครอบครัวอย่างจริงจัง ความใส่ใจเรื่องสุขภาพของสุนัขก็มีมากขึ้นตามไปอีก เกิดอาหารเพื่อการรักษาโรคสำหรับสุนัขโดยเฉพาะขึ้น ต้องขอขอบคุณคุณหมอ Mark L. Morris สัตวแพทย์ที่ได้นำเอาศาสตร์ทางด้านโภชนาการเข้ามาจัดการกับสัตว์ป่วยโรคไตวายเรื้อรังตั้งแต่ ค.ศ. 1943 โดยทดลองใช้กับสุนัขนำทางชายตาบอดที่ชื่อ Buddy ซึ่งป่วยด้วยโรคไตวายเรื้อรังเป็นรายแรกของโลก นับตั้งแต่นั้นมาอาหารจึงเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในการรักษาโรคต่าง ๆ ในสุนัขในวงการสัตวแพทย์ 


 

     ปัจจุบันมีอาหารสุนัขหลากหลายรูปแบบวางขายในท้องตลาด ทั้งรูปแบบอาหารเม็ด อาหารกระป๋อง อาหารแช่แข็ง อาหารสด หรือแม้แต่การให้อาหารดิบเพื่อเลียนแบบพฤติกรรมของสุนัขป่าก็ดี จะเห็นได้ว่า อาหารของสุนัขได้รับการพัฒนามาเรื่อย ๆ จากในอดีต แม้ในช่วงแรกจะเป็นอาหารที่ได้จากอาหารเหลือของมนุษย์ เพราะยังไม่ได้มีการศึกษาถึงโภชนาอาหารสำหรับสุนัขโดยเฉพาะ แต่ปัจจุบันสุนัขได้รับอาหารที่ดีขึ้น อีกทั้งยังเหมาะสมกับความต้องการของสุนัขแต่ละพันธุ์และแต่ละวัยโดยเฉพาะอีกด้วย ต้องยกความดีให้กับองค์ความรู้ที่มนุษย์แต่ละรุ่นสั่งสมกันมา ถูกถ่ายทอดและพัฒนามาเรื่อย ๆ จากรุ่นสู่รุ่น จนกลายมาเป็นอาหารสุนัขอย่างที่เห็นในปัจจุบัน