สำหรับผู้ที่เลี้ยงน้องหมาคงจะทราบดีว่า ในการเลี้ยงสุนัข เหตุการณ์ฉุกเฉินต่างๆ สามารถเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ ไม่ว่าจะจากอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นจากความซุกซนของสุนัข หรือ โรคต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับสุนัขโดยที่ผู้เลี้ยงไม่ทราบ จนเกิดอาการผิดปกติต่างๆ

     และเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินขึ้นกับสุนัข ผู้เลี้ยงมักตื่นตกใจและคิดว่าสุนัขของตัวเองจะมีอันตรายถึงชีวิต แต่พอพาไปถึงโรงพยาบาล คุณหมอดูอาการเบื้องต้นแล้วกลับบอกว่าให้รอตรวจตามคิว ... นั่นแสดงว่า อาการที่สุนัขของเราเป็นนั้นอาจจะไม่ใช่อาการฉุกเฉินก็ได้

    ก่อนอื่นจึงอยากให้เพื่อนๆ ได้ทำความเข้าใจกันก่อนว่า คำว่า "ฉุกเฉิน" คืออะไร? แค่ไหนถึงเรียกว่าฉุกเฉิน? ... "ฉุกเฉิน" คือ ภาวะที่ต้องเร่งรีบ เป็นสิ่งที่มีความอันตรายต่อความมั่นคงของชีวิต (life-threatening situation) ถ้าหากไม่ช่วยอะไรในเวลาอันใกล้น้องหมาจะต้องตายอย่างแน่นอน

 และเพื่อให้ทุกคนเข้าใจภาวะฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นกับสุนัขของเราได้ดีขึ้น วันนี้ผมจึงขอมาประกาศ 10 สถานการณ์ฉุกเฉินในน้องหมาที่เกิดขึ้นแล้วต้องรีบทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้นแล้วพาไปหาคุณหมอโดยเร็วให้เพื่อนๆ คอยสังเกตและทราบโดยทั่วกัน มีอะไรบ้างตามไปดูกัน

1. เลือดไหลไม่ยอมหยุด

     เป็นสถานการณ์ที่อาจมีเลือดไหลออกมาหรือไหลอยู่ภายในร่างกายที่เรียกว่า “เลือกตกใน” ก็ได้ ซึ่งสาเหตุอาจเกิดจากอุบัติเหตุ ถูกของมีคม ได้รับแรงกระแทกอย่างรุนแรง หรือพบในน้องหมาที่มีเกล็ดเลือดต่ำ เส้นเลือดฝอยเปราะบาง เป็นโรคพยาธิเม็ดเลือด

     บางสาเหตุเราอาจเห็นเลือดไหลได้โดยไม่จำเป็นต้องมีบาดแผล แต่ไม่ว่าจะเกิดจากอะไรก็ตาม สิ่งที่เราต้องทราบ คือ เมื่อน้องหมาเสียเลือด จะเกิดภาวะขาดน้ำ เหงือกซีด หัวใจเต้นเร็ว ชีพจรต่ำ หายใจเร็วและแรงขึ้น บางรายอาจอ่อนเพลีย หมดสติ และมีภาวะช็อก

     วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น คือเราต้องกดห้ามเลือดโดยใช้ผ้าสะอาดกดหรือพันไว้ประมาณ 2-3 นาที แล้วคายออก ทำแบบสลับกันไปเป็นระยะๆ อาจใช้น้ำแข็งห่อผ้ามาประคบบริเวณรอบๆ สามารถช่วยให้เส้นเลือดหดตัวได้ แต่อย่าประคบลงบนแผลโดยตรง ถ้าเลือดไม่หยุดไหลภายใน 15-30 นาที ให้รีบพาน้องหมาไปหาคุณหมอครับ
 

2. จมน้ำ หายใจลำบากหรือหายใจไม่ออก

      เป็นสถานการณ์ที่ต้องรีบช่วยเหลือและนำมาหาคุณหมอโดยเร่งด่วน น้องหมาหายใจลำบากมีหลายสาเหตุ ตั้งแต่มีสิ่งแปลกปลอมไปขัดขวาง หลอดลมตีบ ปอดบวม น้ำท่วมปอด โรคหัวใจวาย หรือมีอวัยวะในช่องท้องไปเบียดช่องอกก็ทำให้หายใจลำบากได้เช่นกัน เราสังเกตได้จากอาการหายใจลึกและช้า หายใจมีเสียงดัง ลิ้นและเหงือกเปลี่ยนเป็นสีม่วง อ้าปากหายใจ หรือหายใจด้วยช่องท้อง

     วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น คือ นำน้องหมามาอยู่ในที่โล่ง ทำช่องปากให้โล่ง เอาสิ่งแปลกปลอม เศษอาหาร เศษเลือด เมือก น้ำลายออกให้หมด เปิดพัดลมหรือให้น้องหมาดมออกซิเจน เราสามารถช่วยปั้มหายใจให้น้องหมาได้หากน้องหมาหยุดหายใจ

3. ชักกระตุก หมดสติ

     อาการชักเป็นภาวะที่ทำให้น้องหมาไม่สามารถควบคุมการทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อได้ น้องหมาจะไม่มีสติ ไม่รู้สึกตัว ควบคุมตัวเองไม่ได้ มีการเหยียดเกร็ง กล้ามเนื้อกระตุก ลิ้นห้อย น้ำลายฟูมปาก บางรายตาบอดไปชั่วขณะ นอนทำท่าว่ายน้ำหรือปั่นจักรยานอากาศ อาจมีอาการวิ่งไล่งับอากาศ หรือเคี้ยวปากก็ได้

     สาเหตุของอาการนี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ ตั้งแต่กรรมพันธุ์ ขาดสารอาหารหรือแร่ธาตุสำคัญ อุบัติเหตุ ติดเชื้อ ได้รับสารพิษ หรือเป็นมะเร็ง

     วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น คือ เมื่อน้องหมาชักเราต้องคอยระวังตัวไม่ให้ไปฟาดกับอะไร โดยเฉพาะหัวต้องระวังเป็นพิเศษ ใช้ช้อนหรือผ้าม้วนยัดปากไว้ ป้องกันการกัดลิ้นตัวเอง แต่ก็ต้องระวังน้องหมาที่กำลังไม่มีสติกลืนลงคอไปด้วยนะครับ

     หลังจากน้องหมาหยุดชักกลับมามีสติแล้ว ให้ป้อนน้ำหรือน้ำเชื่อม (กลูโคส) และใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดตัวลดไข้ แล้วพาไปพบคุณหมอต่อไป อาการชักอาจกลับมาเป็นได้อีก เราไม่ควรปล่อยให้น้องหมาชักบ่อยๆ หากชักเกิน 5 นาที อาจทำให้สมองหยุดทำงานได้เป็นอันตรายต่อชีวิตได้

4. ได้รับสารพิษ พิษจากพืชหรือสัตว์

       ความเป็นพิษขึ้นอยู่กับขนาด ความเข้มข้น และความไวต่อการรับพิษของน้องหมาแต่ละตัว เมื่อน้องหมาได้รับพิษ จะมีอาการต่างกันไป หน้าบวม ตัวบวม น้ำลายฟูมปาก อาเจียน ชักเกร็ง มีบาดแผล แผลบวมอักเสบ เจ็บปวด

     สิ่งที่เราต้องทราบ คือ สุนัขของเราได้รับพิษจากอะไร ตรวจดูรอยแผล รอยเขี้ยวรอยฟัน ทำความสะอาดล้างบาดแผลด้วยน้ำสะอาด โดยให้น้ำไหลผ่านแผลเป็นเวลานาน 15 นาที ถ้าเป็นไปได้ให้โกนขนบริเวณรอบๆ แผลออกก่อน หากเข้าตาให้ใช้น้ำยาล้างตาออก

     กรณีถูกสัตว์มีพิษกัดให้รัดเหนือบริเวณที่ถูกกัดป้องกันพิษวิ่งเข้าสู่หัวใจก็ได้ อย่าให้น้องหมาเลียบริเวณดังกล่าว หาตัวการหรือซากสัตว์มีพิษแล้วนำมาให้คุณหมอดูด้วยทุกครั้ง ถ้าเป็นสารเคมีให้นำฉลากที่ระบุส่วนประกอบมาด้วย หรือเก็บสิ่งที่น้องหมาอาเจียนมาให้คุณหมอดูก็ได้

     เราอาจกระตุ้นให้น้องหมาอาเจียนออกมา โดยใช้เกลือแกง 3-5 ช้อนชา หรือน้ำเกลือ 1-2 ลิตรตามน้ำหนักตัว กรอกเข้าปากในขณะที่มีสติดีอยู่และสามารถกลืนได้เอง ควรให้อาเจียนหลังจากได้รับสารพิษภายใน 15-30 นาที แต่ข้อควรระวัง ห้ามใช้วิธีนี้ในกรณีที่ได้รับสารพิษที่เป็นกรดหรือด่างมีฤทธิ์กัดกร่อนเด็ดขาด ให้ใช้วิธีล้างช่องปากและบริเวณที่ถูกกัดกร่อนแทน ถ้าเรามีผงถ่านหรือถ่านหุงต้มนำมาบด ป้อนให้น้องหมา ขนาดผงถ่าน 15-30 เม็ดตามน้ำหนักตัว เพื่อช่วยดูดซับสารพิษไม่ให้เข้าสู่กระแสเลือดได้ แล้วรีบพามาพบคุณหมอพร้อมกับตัวการด้วยนะครับ

5. ไฟฟ้าดูด ไฟไหม้ น้ำร้อนลวก

       เป็นสถานการณ์ที่อาจพบได้แม้จะไม่บ่อยนักก็ตาม แต่สามารถทำให้เกิดแผล และสร้างความเจ็บปวดได้ไม่น้อย น้องหมามักถูกไฟฟ้าดูดจากการไปกัดเล่นสายไฟ ทำให้เกิดแผลไหม้ที่บริเวณปาก แต่ที่ร้ายกว่าบาดแผล คือ กระแสไฟฟ้าอาจไปทำลายระบบหมุนเวียนโลหิตและระบบทางเดินหายใจ น้องหมาอาจจะหมดสติ แล้วหยุดหายใจได้

     สิ่งแรกที่เราต้องทำคือ ถอดปลั้กไฟออกหรือเขี่ยเอาสายไฟต้นตอออก อย่าเข้าไปแตะตัวสัตว์โดยตรง หลังจากนั้น ให้ปฐมพยาบาลเบื้องต้น โดยถ้าน้องหมาหยุดหายใจ เราอาจต้องปั๊มหายใจและปั๊มหัวใจให้น้องหมาก่อน ส่วนแผลถ้าเป็นตำแหน่งที่ขนปกคุลมเราควรโกนขนออกก่อนแล้วจึงค่อยล้างแผล หรือเอาผ้าชุบน้ำโป๊ะไว้ แผลที่เกิดจากการโดนไฟดูด ไฟไหม้ น้ำร้อนลวก จะเป็นแผลสูญเสียน้ำไปมาก ทำให้เกิดเนื้อตายได้ ให้รีบปฐมพยาบาลตามขั้นตอน จากนั้นรีบพาส่งคุณหมอต่อไปครับ

     ก็ผ่านไปกับ 5 สถานการณ์แรกแล้วนะครับ พักยืดเส้นยืดสายกันหน่อย สถานการณ์ฉุกเฉินยังไม่หมดแต่เพียงเท่านี้ครับ ถ้าเพื่อนๆ อยากรู้ว่าอีก 5 สถานการณ์จะมีรายละเอียดและมีวิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นอย่างไร  ติดตามต่อได้ใน คอลัมน์ มุมหมอหมา ได้ในวันพุธหน้า นะครับ

บทความโดย: หมอต้น Dogilike.com
น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท
http://family.dogilike.com/tonvet/

รูปภาพประกอบ :
รูปภาพที่ 2 ขอขอบคุณ สพ.ญ.พัชรินทร์ ปริยวรวงศ์
ภาพที่ 3 และ 5 โดย Dogilike.com
ภาพที่ 1 , 4 , 6
http://www.dogbreedsaz.com/%E2%80%98dogs-first-aid%E2%80%99-%E2%80%93-first-aid-for-a-dog.html
http://autis-mann.exteen.com/20090908/entry
http://ahimsadogtraining.com/blog/2008/02/10/invisible-electric-fence/