“แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง...” ขึ้นประโยคนี้มาหลายคนนึกถึงเนื้อร้องของเพลงค่าน้ำนม เพราะอีกไม่กี่วันก็จะถึงวันแม่แล้วนะครับ เพื่อนๆ เตรียมอะไรไปให้คุณแม่แล้วหรือยัง พูดถึงเรื่องน้ำนม ลูกหมาก็ต้องการนมจากแม่หมาเช่นกัน น้ำนมจากแม่หมามีคุณประโยชน์ต่อลูกหมามาก ไม่ว่าจะเป็นแหล่งพลังงาน สารอาหาร และภูมิคุ้มกันต่อร่างกาย 

 

       แต่หากแม่หมาไม่พร้อมในการให้นมลูก จากน้ำนมที่มีคุณค่า ก็อาจจะเป็นการคร่าชีวิตแม่นมได้ ... เพื่อนๆ เคยได้ยินชื่อนี้หรือไม่ครับ “ภาวะไข้น้ำนม”
 

 

 

       ภาวะไข้น้ำนม (Eclampsia) คือ ภาวะที่ร่างกายของแม่สุนัขมีระดับของแคลเซียมในกระแสเลือดต่ำ (น้อยกว่า 7 มิลลิกรัม ต่อ เดซิลิตร)  พบได้บ่อยในช่วง 2 -3 สัปดาห์หลังคลอด เพราะช่วงนี้เป็นช่วงที่เหล่าลูกๆ มีความต้องการน้ำนมค่อนข้างมาก ตามขนาดตัวของลูกที่เพิ่มขึ้น ร่างกายแม่หมาไม่สามารถนำแคลเซียมจากภายในเซลล์ออกมาใช้ได้ทัน หรืออาจเป็นเพราะแม่หมาตัวนั้นอาจได้รับแคลเซียมจากอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการใช้ในช่วงเวลาดังกล่าว จึงทำให้ป่วยได้ 
 

 

รู้หรือไม่ !!

"การที่เสริมแคลเซียมให้แม่หมาในช่วงที่กำลังตั้งท้องมากเกินไป เป็นสาเหตุโน้มนำให้แม่หมาเป็นไข้น้ำนมได้ เพราะไปรบกวนสมดุลของแคลเซียมในร่างกาย"

 

       เราสามารถพบภาวะนี้ได้ในแม่สุนัขได้ทุกพันธุ์ โดยเฉพาะแม่หมาพันธุ์เล็กที่มีลูกดก ได้แก่ ชิสุ ชิวาวา ปอมเมอเรเนียน พูเดิ้ลทอย พูเดิ้ลมิเนเจอร์ มิเนเจอร์พินช์เชอร์ ฯลฯ เหล่านี้จะมีความเสี่ยงที่จะเป็นมากกว่าพันธุ์อื่นๆ ซึ่งอาจจะพบได้ในท้องแรกครับ นอกจากนี้ยังพบได้ใน แม่หมาที่เป็นโรคประจำตัวที่มีปัญหาเกี่ยวกับไต และต่อมพาราไทรอยด์ ( parathyroid ) อยู่แล้วด้วย

      อาการของแม่หมาเป็นไข้น้ำนม จะเริ่มจากตัวสั่น เดินเซ ทรงตัวไม่ได้ อ่อนแรง หอบ และมีอาการชักกระตุก ซึ่งอาจจะถึงขั้นโคม่าและทำให้เสียชีวิตได้ ที่สำคัญคือ มีไข้สูง อุณหภูมิมากกว่า 105 องศาฟาเรนไฮต์ ซึ่งจัดว่าเป็น "ภาวะฉุกเฉิน" ที่ต้องรีบช่วยเหลือโดยเร่งด่วน



       เมื่อแม่หมาเป็นไข้น้ำนมต้องทำอย่างไร มุมหมอหมา มี 5 วิธีรับมือกับสถานการณ์อย่างนี้มานำเสนอครับ 

 

          1. หากแม่หมาแสดงอาการภาวะไข้น้ำนม เช่น มีไข้ ตัวสั่น หอบ หายใจเร็ว ฯลฯ ให้รีบลดไข้ให้โดยด่วน โดยใช้ผ้าชุบน้ำเย็นเช็ดตามฝ่าเท้าทั้งสี โคนขาหนีบ และตามร่างกาย หรืออาจใช้แผ่นความเย็น (cool pack) หรือน้ำแข็งห่อด้วยผ้าช่วยประคบตามตำแหน่งดังกล่าว และอาจใช้แอลกอฮอล์ฉีดพ่นร่วมด้วย เพื่อลดอุณหภูมิให้ลงมาอยู่ที่ 100-102.5 องศาฟาเรนไฮต์ ซึ่งเป็นอุณหภูมิที่ปกติของสุนัข

 

          2. สำหรับแม่หมาที่แสดงอาการชักเราต้องคอยระวังไม่ให้ตัวหรือหัวไปฟาดกับอะไร หลังจากหยุดชักและมีสติดีแล้ว ให้ป้อนน้ำหวานหรือกลูโคส เพื่อชดเชยพลังงานที่สูญเสียไป แล้วรีบพาไปพบคุณหมอ

          3. ควรแยกเลี้ยงลูกหมา โดยให้ป้อนนมทดแทนสำหรับลูกสุนัขแทน โดยยึดหลัก “ป้อนครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง” (อาจจะทุกๆ 3-4 ชั่วโมง) เพื่อป้องกันภาวะท้องอืด เนื่องจากนมไม่ย่อยหรือย่อยไม่ทัน และควรให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายของลูกหมาด้วย พออายุได้ 3-4 สัปดาห์ให้ค่อยๆ ปรับมาเริ่มกินอาหารสูตรลูกสุนัขแทน และหย่านมอย่างสมบูรณ์เมื่ออายุ 6-8 สัปดาห์

 

          4. สำหรับแม่หมาให้เสริมแคลเซียม คาร์บอเนท ขนาด 1-4 กรัมต่อวัน หรือ 60-100 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน ร่วมกับฟอสฟอรัส และวิตามินดี เพราะวิตามินดีจะช่วยเพิ่มการดูดซึมแคลเซียมที่ลำไส้ แต่ต้องระวังหากเสริมมากไปจะทำให้แม่หมาท้องผูก เบื่ออาหาร และส่งผลต่อทำให้หัวใจเต้นผิดปกติได้ ให้เสริมตามคำแนะนำของคุณหมอ และอาจจำเป็นต้องให้แม่หมางดให้นมลูกในครอกนี้ เพราะหากกลับมาให้อีก ก็มีแนวโน้มจะกลับมาเกิดภาวะไข้น้ำนมอีกได้ 

          5. ส่วนแม่หมาที่เป็นโรคประจำตัวมีปัญหาเกี่ยวกับไต และต่อมพาราไทรอยด์ ( parathyroid ) ให้รักษาที่สาเหตุ ซึ่งแม่หมาพวกนี้ไม่ควรใช้เป็นแม่พันธุ์อีก

 

       การป้องกันภาวะไข้น้ำนมที่ดีที่สุด คือ การให้อาหารที่มีคุณภาพอย่างเพียงพอในช่วงของการตั้งท้อง เพื่อนๆ อาจเปลี่ยนมาให้อาหารสูตรแม่สุนัขในช่วงระยะกลางของการตั้งท้องก็ได้ (อายุท้องตั้งแต่ 6 สัปดาห์ขึ้นไป) หากจะเสริมแคลเซียม ควรเสริมให้ในช่วงหลังคลอดและตลอดช่วงของการให้นม ร่วมกับการเสริมฟอสฟอรัสและวิตามินดีด้วย แต่ควรปรึกษาคุณหมอก่อนที่จะให้อาหารเสริมกับสุนัข

       แม่หมาที่มีประวัติเคยเป็นไข้น้ำนม จะมีแนวโน้มที่จะกลับมาเป็นได้อีก เพราะฉะนั้นเพื่อนๆ ต้องระวังให้มากๆ ให้สังเกตอาการแม่หมาอย่างใกล้ชิด ทางที่ดีควรงดให้นมลูก หรือให้นมลูกแค่ในช่วง 2-3 วันแรก เพื่อให้ลูกๆ ได้รับนมน้ำเหลือง (Colostrum) ส่วนตัว...ผมอยากแนะนำให้งดใช้เป็นแม่พันธุ์และควรหมันไปเลย เพราะยิ่งแม่หมามีอายุมากขึ้น ความสามารถในการสะสมและนำแคลเซียมออกมาใช้ก็จะลดลง

 

       ภาวะไข้น้ำนม เป็นภาวะหนึ่งที่เป็นอันตรายต่อแม่หมามาก หากแต่เราก็สามารถรับมือและป้องกันได้ ลองเอาวิธีที่ มุมหมอหมา แนะนำไปใช้กันดูนะครับ

 

บทความโดย: หมอต้น Dogilike.com

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

รูปภาพประกอบ:
www.pet-health-care-gazette.com
www.tammydenningsmaggy.blogspot.com