สวัสดีครับชาว Dogilike ทุกคน วันนี้ผมมีเรื่องจริงมาเล่า อาจเป็นเรื่องเศร้าสักหน่อยนะครับ แต่อยากให้เพื่อนๆ ได้ทราบกันเอาไว้ จะได้เป็นความรู้และประสบการณ์กับเพื่อนๆ ครับ
 

        “ลูกท้อ” สุนัขพันธุ์ทาง เพศเมีย อายุ 2 ปี มาด้วยอาการมีสารคัดหลั่งสีน้ำตาลเข้มไหลออกมาจากอวัยวะเพศ เจ้าของบอกว่าเป็นอย่างนี้มาตั้งแต่เมื่อวาน ทีแรกไม่ได้เอะใจ เพราะไหลออกมาไม่มาก ผ่านมาถึงวันนี้ ลูกท้อดูซึมลง เอาแต่นอน ไม่ยอมกินอาหารและน้ำ เลียแต่ที่อวัยวะเพศ เพราะมีน้ำสีน้ำตาลเข้มไหลมาตลอด  เห็นท่าไม่ดีจึงพามาหาหมอ
 

       ถามไปถามมาได้ความว่าก่อนหน้านี้ ลูกท้อได้รับการผสมพันธุ์มาเป็นเดือนแล้ว แต่เจ้าของก็ไม่ทราบว่าตั้งท้องหรือไม่ เพราะเป็นหมาที่เลี้ยงปล่อย แต่ก็ทำวัคซีนครบ และไม่เคยฉีดยาคุม

       จากนั้นผมก็เริ่มทำการตรวจร่างกายตามปกติ ตรวจเลือดดูค่าความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด ตรวจค่าชีวเคมีในเลือด (ค่าตับ ค่าไต) และก็ตรวจช่องท้องด้วยอัลตร้าซาวด์ ตรงนี้ทำให้ผมพบ ลูกตัวอ่อนในท้อง แต่ข่าวร้ายที่น่าเศร้า คือ ไม่พบการเต้นของหัวใจของลูกในท้องแล้ว นั่นก็แสดงว่า ลูกในท้องตายแล้ว ซึ่งลูกท้ออาจจะแท้งลูก แล้วยังเหลือซากลูกที่ยังขับออกมาไม่หมด ซึ่งตรงนี้จะเป็นอันตรายต่อชีวิตแม่มาก เพราะลูกที่อยู่ในท้องจะเน่า แล้วทำให้แม่เกิดการติดเชื่อในกระแสเลือด จนอาจทำให้เสียชีวิตได้  
 

       การสิ้นสุดการตั้งท้องในสุนัข (Pregnancy Loss) สามารถเกิดได้หลายกรณี ขึ้นกับระยะเวลาและสาเหตุ ในกรณีของการตายของตัวอ่อนในระยะต้น (Early embryonic death) จะเกิดขึ้นในช่วง 25 วันแรกของการตั้งท้อง ซึ่งเจ้าของอาจจะยังไม่ทันได้ทราบ เพราะร่างกายของแม่หมาสามารถดูดซึมตัวอ่อนกลับไปได้ กรณีของการแท้ง (Abortion) จะเป็นการขับเอาตัวอ่อนออกมา ซึ่งก็อาจจะพบเป็นลักษณะก้อนเลือดมองดูไม่เป็นรูปร่างไปจนเห็นเป็นโครงสร้างของลูกชัดเจน ซึ่งการแท้งจะเกิดในช่วงของการตั้งท้อง 35 วันเป็นต้นไป และสุดท้ายเป็นกรณีที่ลูกตายแรกคลอด (Stillbirth) เป็นการที่ลูกตายในขณะคลอด หรือตายหลังคลอดทันที หรือตายภายใน 24 ชั่วโมงหลังคลอด

       สาเหตุของการสิ้นสุดการตั้งท้องในสุนัข มีได้หลายสาเหตุ แยกเป็นสาเหตุจากการติดเชื้อและไม่ติดเชื้อ ดังนี้ครับ
 

       สาเหตุจากการติดเชื้อ
 

1. ติดเชื้อแบคทีเรีย ได้แก่
 

- โรคบรูเซลโลซีส (Brucellosis) หรือโรคแท้งติดต่อ ติดจากเชื้อ Brucella canis ทางการผสมพันธุ์ รับเอาสารคัดหลั่งจากอวัยวะเพศสัตว์ป่วย หรือสัมผัสซากตัวอ่อนที่แท้งออกมา ซึ่งทำให้แม่หมาแท้งได้ในระยะตั้งท้อง 45 วันขึ้นไป

- โรคเลปโตสไปโรซีส (Leptospirosis) หรือโรคฉี่หนู

- ติดเชื้อแบคทีเรียอื่นๆ เช่น Listeria monocytogenes, Escherichia coli, Campylobacter, Salmonella sp., Streptococcus sp. 

 

2. ติดเชื้อไวรัส ได้แก่
 

- เฮอร์ปิไวรัส (Canine herpesvirus) ติดจากทางสูดดม การเลียหรือสัมผัสกับเชื้อ ซึ่งทำให้แม่หมาแท้งได้ตั้งแต่ตั้งท้องได้ 25 วัน เป็นต้นไป

- อะดิโนไวรัส (Canine adenovirus)

- ติดเชื้อไวรัสอื่นๆ เช่น พาร์โวไวรัส (parvovirus) ซึ่งก่อโรคลำไส้อักเสบติดต่อ และ ดิสเทมเปอร์ไวรัส (distemper virus) ซึ่งก่อโรคไข้หัดสุนัข
 

3. ติดเชื้อไมโคพลาสมา (Mycoplasma sp.) และยูเรียพลาสมา (Ureaplasma  sp.)
 

4. ติดเชื้อโปรตัวซัว ได้แก่ Neospora caninum , Toxoplasma gondii , Leishmania sp.
 

       สาเหตุจากการไม่ติดเชื้อ
 

1. การผสมเลือดชิด (inbreeding) หรือความผิดปกติทางพันธุกรรม

2. การขาดสารอาหาร

3. เป็นโรคทางระบบต่อมไร้ท่อ เช่น Hypothyroidism, Hyperadrenocorticism (Cushing’s Disease)

4. ความผิดปกติของมดลูกและรังไข่ เช่น Hypoluteoidism ซึ่งทำให้หลั่งฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนน้อยผิดปกติ (Progesterone deficiency) ทำให้ไม่สามารถควบคุมการตั้งท้องต่อไปได้

5. เป็นโรคทางระบบภูมิคุ้มกัน เช่น Immune-mediated hemolytic anemia

6. เป็นโรคมะเร็ง เช่น เป็นมะเร็งที่รังไข่หรือมดลูก

7. ได้รับสารพิษหรือยาบางชนิดในช่วงของการตั้งท้อง ซึ่งทำให้เกิดการแท้งลูกแบบเฉียบพลันได้ หรือไปรบกวนการฝังตัวของตัวอ่อน ทำให้ตัวอ่อนตาย หรือไปทำให้การเจริญของตัวอ่อนผิดปกติ จนเป็นเหตุทำให้แท้งลูกได้ เช่น ปรอท ตะกั่ว นิโคติน ยาฆ่าแมลงบางชนิด ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ ยาคลอแรมเฟนิคอล ยาแอสไพริน ฯลฯ

    การป้องกันการแท้งลูกที่ดีควรเริ่มตั้งแต่การคัดเลือกสุนัขเพศเมียที่จะนำมาเป็นแม่พันธุ์ น้องหมาต้องมีสุขภาพแข็งแรงสมวัย ไม่ป่วยเป็นโรคหรือความผิดปกติใดๆ มีประวัติทำวัคซีนครบ ถ่ายพยาธิ ป้องกันพยาธิหนอนหัวใจ เห็บ และหมัดเป็นประจำ ได้รับสารอาหารครบถ้วนตามความต้องการทางโภชนาการ ในขั้นตอนการผสมการเลือกพ่อพันธุ์ก็สำคัญไม่แพ้กัน เพราะโรคทางพันธุกรรมและโรคติดเชื้ออาจติดต่อมาจากพ่อพันธุ์ได้
 

       การดูแลระหว่างตั้งท้องซึ่งถือเป็นช่วงที่สำคัญที่สุด เราต้องระวังเรื่องอาหาร ยา วัคซีน สารเคมี และเรื่องอุบัติเหตุต่างๆ ที่แม่หมาอาจได้รับ ตลอดจนดูแลสภาพแวดล้อมที่แม่หมาอยู่ด้วย (คลิก) การตรวจวัดระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนในระหว่างตั้งท้องมีความจำเป็นสำหรับแม่หมาที่มีประวัติเคยแท้งลูกจากภาวะ Hypoluteoidism เพื่อป้องกันการแท้งที่อาจเกิดขึ้น หากต่ำก็อาจต้องเสริมฮอร์โมนดังกล่าวตามคำแนะนำของคุณหมอ

       การที่แม่หมาแท้งลูกเป็นเรื่องน่าเศร้า เพราะเราไม่สามารถรักษาชีวิตของลูกเอาไว้ได้ เหตุการณ์แบบนี้มักเกิดหลังจากที่ตัวอ่อนได้ตายไปแล้ว บางกรณีต้องยึดเอาชีวิตของแม่เอาไว้ก่อน เป็นเหตุให้จำต้องยุติการทั้งท้องของแม่ลง ในเมื่อเรารักษาไว้ไม่ได้ แต่เราเลือกที่จะป้องกันไม่ให้การแท้งเกิดขึ้นได้ การเลี้ยงดูและการจัดการต่างๆ ทั้งในช่วงก่อนและขณะตั้งท้อง เป็นเรื่องสำคัญที่เจ้าของต้องใส่ใจ 
 

       สุดท้าย “ลูกท้อ” ถูกส่งตัวไปผ่าตัดเอาลูกที่ตายอยู่ในท้องออก ซึ่งเจ้าของก็ตัดสินใจให้คุณหมอทำหมันไปเลย ผลการผ่าตัดเป็นที่น่าพอใจ ลูกท้ออยู่โรงพยาบาลต่อมาอีก 7 วัน หลังจากอาการดีขึ้นจึงกลับบ้านไป แม้เหล่าลูกๆ ของลูกท้อจะไม่ได้ไปต่อ แต่เราก็สามารถนำบทเรียนนี้ มาเป็นเครื่องเตือนใจได้เป็นอย่างดี