โดย: Tonvet

หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

อยากได้ลูกสุนัขสักครอก แต่ไม่รู้ว่าควรให้น้องหมาผสมพันธุ์วันไหนดี วันนี้มุมหมอหมามีคำตอบครับ

13 กุมภาพันธ์ 2556 · ชอบ  (6)
  • Pat Weerin Chaiareelert
  • WonderNan
  • 12Dogs_KU-kps
  • พริกขี้หนู
  • iOnz
  • และเพื่อน ๆ อีก 1 คน ชอบสิ่งนี้
· แสดงความคิดเห็น (0) · อ่าน (24,905)
318

SHARES


318 shares

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

     ในช่วงเทศกาลแห่งความรักอย่างนี้ คู่รักหลายคู่อาจจะมีแผนแต่งงานกัน ซึ่งตามธรรมเนียมความเชื่อโบราณของไทย คู่บ่าวสาวที่จะแต่งงานกัน จะต้องมีการหาฤกษ์งานแต่ง โดยนำดวงของทั้งสองฝ่ายมาวางดวงหาฤกษ์วันดีสำหรับจัดงานแต่ง จะได้เป็นสิริมงคลในการใช้ชีวิตคู่สืบไป
 
     สำหรับการเลือกคู่ให้น้องหมาคงไม่ต้องหาฤกษ์ยุ่งยากถึงขั้นนั้น แต่สิ่งที่เจ้าของควรจะให้ความสำคัญก็คือ การพิจารณาหาวันผสมที่เหมาะสม เพื่อช่วยเพิ่มโอกาสในการผสมติดให้มากขึ้น เพราะตามธรรมชาติของสุนัขเพศเมียจะมีวงรอบการเป็นสัดเฉลี่ยปีละ 1-2 ครั้ง และในแต่ละครั้งจะมีช่วงเวลาทองที่สุนัขเพศเมียจะยอมรับการผสมแค่เพียง 7-9 วันเท่านั้น (บางตัวอาจจะมากหรือน้อยกว่านี้ก็ได้) หากเพื่อนๆ ต้องการอยากจะเพิ่มสมาชิกตัวน้อยให้กับครอบครัวของน้องหมา ก็จะต้องหาฤกษ์วันวิวาห์ให้ตรงกับช่วงนี้   
 
     ในปกติน้องหมาสามารถรับรู้ได้เอง ว่าช่วงไหนคือเวลาที่เหมาะจะผสม โดยที่มนุษย์อย่างเราไม่จำเป็นต้องไปวุ่นวาย แต่ด้วยความที่ในน้องหมาบางตัวอาจมีความผิดปกติบางอย่าง เช่น ความไม่สมบูรณ์ทางร่างกาย ผสมเท่าไหร่ก็ไม่ติด หรือในรายที่เราอยากให้ผสมติด แต่ไม่ทราบว่าควรให้ผสมเมื่อไหร่ และมีหลักเกณฑ์ในการพิจารณาหาช่วงเวลาที่เหมาะสมนั้นอย่างไร วันนี้ มุมหมอหมา มีวิธีการพิจารณาหาวันวิวาห์ให้น้องหมามาฝากกันครับ

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

ทำความเข้าใจวงรอบการเป็นสัดของสุนัขกันก่อน

 
     วงรอบการเป็นสัดของน้องหมาเพศเมียประกอบด้วย 4 ระยะ คือ โปรเอสตรัส เอสตรัส ไดเอสตรัส และแอนเอสตรัส โดยวงรอบนี้จะไม่ขึ้นกับฤดูกาล แต่จะมีผลมาจากอิทธิพลของฮอร์โมนเพศ ระยะโปรเอสตรัส เป็นช่วงก่อนที่ไข่จะตก ช่วงนี้เราจะเห็นอวัยวะเพศบวมและมีเลือดออก น้องหมาจะยังไม่ยอมให้ขึ้นผสม ช่วงนี้กินระยะเวลาเฉลี่ย 7-9 วัน จนมาถึงระยะเอสตรัสที่มีไข่ตก ช่วงนี้น้องหมาจะยืนนิ่ง ยอมให้ขึ้นผสม และเบี่ยงหางออกด้านข้าง กินระยะเวลาเฉลี่ย 7-9 วันเช่นกัน เมื่อผ่านระยะนี้แล้วจะเข้าสู่ระยะไดเอสตรัส ทั้งน้องหมาที่ตั้งท้องและไม่ตั้งท้องจะเข้าสู่ระยะนี้เหมือนๆ กันซึ่งกินระยะเวลาประมาณ 2 เดือน และสุดท้ายแอนเอสตรัสหรือระยะพัก จะกินเวลายาวนานมากเฉลี่ยประมาณ 5-12 เดือนเลยทีเดียว 
 

แล้วเราควรจะให้น้องหมาผสมช่วงไหนดี 

 
     ช่วงที่ถือว่าเป็นฤกษ์ดีเหมาะสำหรับเป็นวันวิวาห์ของน้องหมา คือ ช่วงระยะเอสตรัสซึ่งเป็นช่วงที่มีการตกไข่ สุนัขแต่ละตัวมีระยะนี้ยาวนานไม่เท่ากัน การตกไข่จะเกิดขึ้นหลังจากการเกิด LH surge ประมาณ 2 วัน (LH surge คือ การเพิ่มขึ้นแล้วลดลงอย่างรวดเร็วของฮอร์โมนแอล เอช) โดยไข่ที่ตกลงมาจะยังไม่พร้อมที่จะปฏิสนธิ ต้องใช้เวลาในการพัฒนาตัวให้พร้อมอีก 2-3 วันในท่อนำไข่ เมื่อพร้อมแล้วจะคงมีอายุอยู่ในท่อนำไข่ต่อไปได้อีก 2-3 วัน หากไม่ได้รับการปฏิสนธิก็จะฝ่อสลายไป ส่วนตัวอสุจิที่ได้จากน้ำเชื้อสดของตัวผู้นั้น จะมีอายุอยู่ในทางเดินระบบสืบพันธุ์เพศเมียประมาณ 2-4 วัน ซึ่งอันที่จริงแล้วถือว่า อัตราการผสมติดของสุนัขโดยทั่วไปค่อนข้างสูง ยิ่งหากได้รับการผสมมากกว่า 1 ครั้ง โดยผสมวันเว้นวันในช่วงดังกล่าว โอกาสผสมติดก็ยิ่งสูงมากขึ้น

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

แล้วเหตุใดถึงยังคงผสมไม่ติด

 
     แม้สุนัขจะมีอัตราการผสมติดที่ค่อนข้างสูง แต่หากเราให้ผสมในช่วงเวลาที่ไม่เหมาะสม เช่น ให้ผสมในช่วงท้ายของระยะโปรเอสตรัส (เร็วเกินไป) หรือผสมช่วงต้นของระยะไดเอสตรัส (ช้าเกินไป) ซึ่งเป็นช่วงคาบเกี่ยวกันกับระยะเอสตรัสที่มีการตกไข่ แม้น้องหมาตัวเมียจะมีพฤติกรรมการยืนนิ่งยอมให้ขึ้นผสมแล้ว แต่การผสมเร็วเกินไป ไข่อาจยังไม่ตกหรือตกลงมาแล้วแต่ยังไม่พร้อมที่จะปฏิสนธิ อสุจิที่ไปรออยู่ ก็อาจจะตายไปเสียก่อน หรือการผสมช้าเกินไป ไข่ที่ตกมาหมดอายุฝ่อสลายไป อสุจิเดินทางมาถึงไม่ทัน แบบนี้ก็จะไม่เกิดการปฏิสนธิเช่นกัน
 
     ดังนั้นการดูฤกษ์วันวิวาห์ให้น้องหมา เราควรจะดูจากสุนัขเพศเมียเป็นหลัก เพราะเพศผู้ที่สมบูรณ์จะมีความพร้อมที่จะผสมได้ตลอด แต่ทั้งนี้สาเหตุของการผสมไม่ติด อาจมีปัจจัยมาจากความสมบูรณ์พันธุ์ของทั้งสองฝ่าย เช่น คุณภาพน้ำเชื้อไม่ดี ฯลฯ ตลอดจนโรคภัยไข้เจ็บที่ทั้งสองฝ่ายมีแฝงอยู่ในร่างกายด้วย
 

เราจะทราบระยะเวลาของการตกไข่ได้อย่างไร

 
     วิธีในการทราบช่วงเวลาของการตกไข่นั้นมีหลายวิธีครับ ในการหาวันวิวาห์ให้กับน้องหมา เราควรใช้วิธีต่างๆ เหล่านี้มากกว่า 1 วิธีร่วมกัน เพื่อให้ได้ฤกษ์ที่เหมาะสมที่สุด ดังวิธีการต่อไปนี้ 
 
1. การสังเกตพฤติกรรม

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

 
     เป็นวิธีที่ง่ายซึ่งเจ้าของสามารถทำได้ร่วมกับการนับวัน เมื่อสุนัขเข้าสู่ระยะโปรเอสตรัส อวัยวะเพศจะบวมและมีเลือดออก ระยะนี้กินเวลาเฉลี่ย 7-9 วัน เมื่อเราสังเกตเห็นอาการดังกล่าวในวันแรกให้นับไปอีก 9 วัน จึงเริ่มให้ผสม ซึ่งน้องหมาที่เข้าสู่ระยะเอสตรัสพอดี และจะมีพฤติกรรมการยอมรับการผสม แต่อย่างที่บอกหากเรายึดวิธีนี้เพียงอย่างเดียวอาจทำให้ผิดพลาดได้ เพราะน้องหมาบางตัวอาจไม่มีเลือดหรือมีเลือดน้อย ทำให้เราพลาดการสังเกตระยะนี้ไป ที่สำคัญน้องหมาแต่ละตัวมีจำนวนวันแต่ละระยะไม่เท่ากัน อาจทำให้นับผิดพลาดได้
 
2. การตรวจเซลล์เยื่อบุผนังช่องคลอด

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

 
     วิธีนี้คุณหมอจะใช้สำลีก้านเก็บตัวอย่างเซลล์จากผนังเยื่อบุช่องคลอดของน้องหมา มาย้อมสีแล้วส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ โดยลักษณะเซลล์นั้นจะมีผลมาจากอิทธิพลของฮอร์โมนเอสโตรเจน ที่เริ่มมาตั้งแต่ในระยะโปรเอสตรัส เมื่อเข้าสู่ระยะเอสตรัสจะมีเซลล์ชนิดซูเปอร์ฟีเชียล (Superficial cell) มากขึ้น และจะมีการสร้างเคราตินจำนวนมาก เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับผนังช่องคลอด ป้องกันอันตรายจากการผสม แต่ฮอร์โมนเอสโตรเจนนี้ ไม่มีความสัมพันธ์กับการตกไข่ การส่องดูเซลล์เยื่อบุผนังช่องคลอด จึงบอกเราได้แค่ว่าน้องหมากำลังอยู่ในช่วงใดของวงรอบการเป็นสัด ซึ่งหากตรวจพบในช่วงต้นๆ ของระยะเอสตรัส  ก็พอจะประมาณได้ว่าควรจะให้ผสมเมื่อไหร่  แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นควรใช้วิธีอื่นๆ ในการตรวจร่วมด้วยครับ
 
3. การประเมินระดับของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน 

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก

 
     วิธีนี้เป็นวิธีที่ค่อนข้างแม่นยำ เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนมีความสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นและลดลงอย่างรวดเร็วของฮอร์โมนแอล เอช (LH surge) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นให้ไข่ตก ซึ่งจะพบในช่วงท้ายของระยะโปรเอสตรัส แต่วิธีนี้เราจำเป็นต้องพาน้องหมามาตรวจเลือดทุกวัน เพื่อเฝ้าติดตามระดับของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่เพิ่มขึ้น โดยในระยะแอนเอสตรัสและโปรเอสตรัสนั้น ระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอร์โรนจะต่ำกว่า 1 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร แต่ในช่วงที่ไข่ตก จะพบว่ามีระดับเพิ่มขึ้นอยู่ในช่วง 4-10 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรเลยทีเดียว 
 
     เราอาจจะพาน้องหมามาเริ่มตรวจติดตามระดับฮอร์โมนนี้ได้ตั้งแต่ระยะโปรเอสตรัส (ระยะที่อวัยวะเพศบวมและมีเลือดออก) พอถึงช่วงที่มีไข่ตก จึงค่อยให้ผสมหลังจากนั้น 2 วัน เพราะไข่ต้องใช้ระยะเวลาในการพัฒนาตัวให้พร้อมรับการปฏิสนธิก่อน 2-3 วันในท่อนำไข่ แต่กรณีใช้น้ำเชื้อสด (ผสมตามธรรมชาติ) สามารถผสมในช่วงใดของระยะเอสตรัสก็ได้ เพราะอสุจิมีอายุอยู่ได้นานถึง 2-4 วัน และหากเราให้ผสมซ้ำทุกๆ 2 วัน (วันเว้นวัน) ในช่วงเวลาดังกล่าว ก็จะยิ่งทำให้อัตราการผสมติดเพิ่มมากขึ้น
 
4. การตรวจลักษณะผนังช่องคลอดด้วยกล้องเอนโดรสโคป 

Dogilike.com :: หาวันวิวาห์ให้น้องหมาสุดรัก


     วิธีนี้คุณหมอจะใช้กล้องเอนโดรสโคป (Endoscope) ส่องเข้าไปตรวจดูลักษณะของผนังด้านในของช่องคลอด เพื่อประเมินว่าน้องหมากำลังอยู่ในช่วงใดของวงรอบการเป็นสัด ในช่วงระยะโปรเอสตรัสจะพบว่าผนังจะบวมน้ำ โค้งมน ผิวมีสีชมพู ยังไม่เหมาะในการให้ผสม จากนั้นการบวมน้ำจะค่อยๆ ลดลง จนเข้าสู่ระยะเอสตรัสผนังช่องคลอดจะเหี่ยวย่นเห็นขอบมุมชัดเจนและมีสีชีดลง ซึ่งเป็นช่วงที่เหมาะในการให้ผสม แต่หากพบว่าผนังช่องคลอดแบนเรียบไปแล้ว นั่นแสดงว่าวงรอบได้ผ่านเข้าสู่ระยะไดเอสตรัสไปแล้ว วิธีนี้มีข้อจำกัดในเรื่องของอุปกรณ์ เพราะบางสถานพยาบาลอาจไม่มีกล้องเอนโดรสโคปนี้ครับ
 
     เพราะช่วงเวลาที่เหมาะสมในการผสม เป็นปัจจัยสำคัญที่จะส่งผลให้การผสมสำเร็จ หากเราทราบช่วงเวลาของการตกไข่ ก็จะทำให้อัตราการผสมติดเพิ่มมากขึ้น แต่ทั้งนี้ก็ยังมีปัจจัยอื่นๆ อีกมากมายที่มีผลต่อการผสมติด เช่น การไม่ยอมรับตัวผู้ ความเครียด ความกลัว สภาพแวดล้อมที่ไม่อำนวย ความอ่อนด้อยประสบการณ์ ช่วงวัยที่เด็กหรือแก่เกินไป สภาพร่างกายที่ไม่พร้อม ความไม่สมบูรณ์พันธุ์ ฯลฯ ดังนั้นก่อนที่จะคิดจัดงานวิวาห์ให้น้องหมา เจ้าของควรจะต้องพาน้องหมาทั้งสองฝ่ายไปตรวจสุขภาพและขอคำปรึกษาจากคุณหมอก่อนครับ


 
บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์
น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์
 
ข้อมูลอ้างอิงบางส่วน:
เอกสารคำสอนรายวิชา วิทยาการสืบพันธุ์1
อ. สพ.ญ. ดร. สุกัญญา มณีอินทร์
กลุ่มวิชาเวชศาสตร์คลินิกและการสาธารณสุข คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
 
รูปภาพประกอบ:
www.snuzzy.com
www.ossvh.com
www.doglistener.co.uk
www.doglistener.co.uk
www.vivo.colostate.edu
www.peteducation.com
www.vet.uga.edu