จะเป็นอย่างไรครับ ถ้าอยู่ดี ๆ ร่างกายน้องหมาปฏิเสธการรับอาหารที่กินเข้าไป เพราะไม่ว่าจะให้กินอะไร ๆ ก็สำรอกหรือขย้อนออกมาทุกที เห็นอย่างนี้แล้วคงทำให้คนรักน้องหมาอย่างเราเป็นกังวลใจได้ไม่น้อยเลยนะครับ
 
     ถ้าจะพูดถึงสาเหตุของการสำรอกอาหารนั้น จริง ๆ แล้วก็มีด้วยกันหลายสาเหตุ เช่น หลอดอาหารอักเสบ หลอดอาหารอุดตัน ฯลฯ ซึ่งแต่ละโรคก็มีความรุนแรงและอาการแตกต่างกันไป

     สำหรับวันนี้ มุมหมอหมา จะพาเพื่อน ๆ ไปทำความรู้จักกับโรคหลอดอาหารขยายใหญ่ ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้เกิดการสำรอกของอาหารที่ยังไม่ผ่านการย่อยออกมา พร้อมทั้งดูความแปลกของอุปกรณ์ที่ใช้ช่วยในการกินอาหารของน้องหมาที่ป่วยเป็นโรคนี้ อย่าง “Bailey Chair” ซึ่งหน้าตาจะเป็นอย่างไร และใช้งานยังไง เชิญตามมาดูกันเลยครับ
 

     โรคหลอดอาหารขยายใหญ่ (Megaesophagus, Esophageal hypomotility หรือ Esophageal achalasia) จัดเป็นความผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Neuromuscular disorder) ทำให้หลอดอาหารเกิดการขยายใหญ่และไม่สามารถบีบรัดตัวไล่อาหารไปยังกระเพาะอาหารได้ตามปกติ สาเหตุที่แท้จริงยังไม่ทราบแน่ชัด แต่คาดว่าเกิดจากความผิดปกติของ upper motor neuron ของศูนย์ควบคุมการกลืน หรือเกิดจากความผิดปกติบริเวณ afferent sensory tract ที่ควบคุมรีเฟรกซ์ของการหดตัวและคลายตัวไล่อาหาร (Peristalsis) ทำให้เส้นประสาทที่ไปควบคุมบริเวณหลอดอาหารไม่สามารถทำหน้าที่ได้ตามปกติ

     อาการผิดปกติดังกล่าวนี้ สามารถพบได้ทั้งกรณีที่เป็นมาแต่กำเนิด (Congenital megaesophagus) หรือเกิดขึ้นมาภายหลัง (Acquired megaesophagus) จากการที่ได้รับการกระทบกระเทือนบริเวณเส้นประสาทที่มาเลี้ยงหลอดอาหาร เช่น Bilateral vagus damage หรือเป็นผลจากการติดเชื้อไวรัสไข้หัดสุนัข ที่ทำลายทั้งระบบประสาทส่วนกลางและส่วนปลาย หรือเป็นโรคที่ทำให้เกิดสภาวะที่กล้ามเนื้อและระบบประสาทส่วนปลายถูกทำลาย เช่น โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Myasthenia Gravis) เป็นต้น ซึ่งการขยายใหญ่ของหลอดอาหารอาจพบเพียงบางส่วนของหลอดอาหาร หรือตลอดทั้งความยาวของหลอดอาหารเลยก็ได้
 

     โดยอาการที่พบ คือ เวลาที่น้องหมากลืนอาหารเข้าไป จะเกิดการสำรอกหรือขย้อนอาหารออกมา (Regurgitation) ทันที หรืออาจเกิดภายใน 1 ชั่วโมงหลังจากกินอาหาร โดยเฉพาะการกินอาหารที่แข็ง ๆ ชิ้นใหญ่ ๆ หรือการที่กินน้ำปริมาณมาก ๆ น้องหมายังคงมีความอยากกินอาหาร และมักจะขอกินอาหารบ่อย ๆ แต่การที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ ก็ทำให้น้ำหนักตัวสุนัขลดลง และบางครั้งการสำลอกอาหาร ทำให้เกิดการสำลักอาหารลงปอด จึงเกิดภาวะปอดอักเสบจากการสำลัก (Aspiration pneumonia) ตามมา ทำให้น้องหมาไอ หายใจผิดปกติ มีไข้ ซึมลง และเกิดการติดเชื้อที่ปอดได้ครับ

     สำหรับการวินิจฉัยโรคนี้ จะต้องทำการเอ็กซเรย์ โดยให้น้องหมากลืนแป้ง (barium contrast) หรือทำการตรวจด้วยเครื่อง Fluoroscopy ซึ่งจะเห็นการเคลื่อนที่ในแบบ real time โดยเราจะเห็นว่าหลอดอาหารของน้องหมานั้น จะขยายใหญ่กว่าปกติ ทำให้การผ่านไปของแป้งช้าลงหรือแทบจะไม่ผ่านไปเลย จึงเห็นแป้งคงค้างอยู่ในหลอดอาหารจำนวนมาก ในรายทีเกิดภาวะปอดอักเสบจากการสำลัก ก็จะเห็น pattern ที่ปอดด้วย นอกจากนี้อาจจะต้องตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติม ในกรณีที่สงสัยว่า อาจเป็นผลมาจากสาเหตุของโรคอื่น ๆ เช่น ตรวจหาแอนติบอดีต่อตัวรับของอะซิติลโคลีน (Anti-Acetycholine Receptor Antibody Test) กรณีสงสัยว่าเกิดจากโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง เป็นต้น
 

     สำหรับการรักษานั้นจะใช้วิธีรักษาไปตามสาเหตุและอาการ ปัจจุบันยังไม่มีวิธีการเฉพาะ จึงใช้การจัดการในการกินอาหารเข้ามาช่วย โดยให้น้องหมากินอาหารและน้ำจากชามที่ยกสูง ๆ เพื่ออาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกช่วยพาอาหารให้ผ่านไปยังกระเพาะอาหาร โดยอาหารนั้นควรต้องเป็นอาหารพลังงานสูง (High-calorie diet) จะได้ไม่ต้องกินอาหารปริมาณมาก โดยแบ่งให้วันละหลาย ๆ มื้อ (3-4 มื้อต่อวัน) ซึ่งอาหารที่ให้กินนั้นจะต้องเป็นอาหารที่ผ่านง่าย ย่อยง่าย ไม่แข็งหรือมีขนาดชิ้นใหญ่มากเกินไปด้วยครับ

     ด้วยเหตุนี้เองจึงมีผู้ออกแบบอุปกรณ์ช่วยกินอาหารสำหรับน้องหมาออกมา เพื่อช่วยให้การกินอาหารและน้ำของน้องหมาง่ายและสะดวกยิ่งขึ้น เราเรียกเก้าอี้รูปทรงสุดแปลกนี้ว่า The Bailey Chair ตามชื่อสุนัขของ Donna และ Joe Koch ผู้ออกแบบ ซึ่งก็ป่วยด้วยโรคนี้เช่นกัน ลักษณะจะเป็นตู้ให้สุนัขเข้าไปนั่งกึ่งยืนสองขาหลัง เพื่อให้ลำตัวตรงและตั้งฉากกับพื้น (คล้ายกับการที่คนนั่งบนเก้าอี้) อาหารจะได้ผ่านไปยังกระเพาะอาหารตามแรงโน้มถ่วงของโลกได้ง่ายขึ้น โดยเจ้าของต้องฝึกให้สุนัขใช้เก้าอี้นี้ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วไม่ยาก เพราะสุนัขจะรู้ได้ว่า หลังจากเข้ามานั่งแล้วจะได้รับอาหารเป็นรางวัล แต่หลังจากกินอิ่มแล้ว เจ้าของยังคงต้องให้สุนัขอยู่ในท่านี้ไปอีกราว 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง เพื่อให้แน่ใจว่า อาหารทั้งหมดได้ผ่านไปยังกระเพาะอาหารเป็นที่เรียบร้อยแล้ว สำหรับเพื่อน ๆ คนไหนสนใจวิธีการทำเก้าอี้ The Bailey Chair นี้ ลองคลิกตรงนี้เลยครับ (คลิก)  
 

     น้องหมาป่วยด้วยโรคหลอดอาหารขยายใหญ่ส่วนมากแล้ว การพยากรณ์โรคจะไม่ค่อยดี เพราะมักจะรักษาไม่หายขาด ยกเว้นในรายที่เกิดจากสาเหตุของโรคอื่น ๆ หากรักษาโรคเหล่านั้นได้แล้ว ก็จะทำให้สัตว์มีอาการดีขึ้นได้บ้าง แต่ถึงอย่างไรเราก็ยังสามารถช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตของน้องหมาให้ได้อยู่กับเราไปอีกนานได้ ด้วยการจัดการเรื่องวิธีการกินอาหาร และอาจต้องพาน้องหมากลับมาพบคุณหมอเป็นประจำ เพื่อประเมินสภาพของหลอดอาหารเป็นระยะ ๆ ด้วยครับ ก่อนจากกันวันนี้ มุมหมอหมา มีรูปและคลิปวีดิโอสาธิตการใช้ Bailey Chair แบบต่าง ๆ มาฝากครับ

 

โพสโดย Kathryn Welteroth สมาชิก www.youtube.com



โพสโดย ThePeEpzZone สมาชิก www.youtube.com

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์
น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์
www.dogilike.com
http://family.dogilike.com/tonvet/

ข้อมูลอ้างอิงบางส่วน:
พยาธิวิทยาเฉพาะระบบทางสัตวแพทย์ 2547 หน่วยพยาธิวิทยา ภาควิชาพยาธิวิทยา
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พิมพ์ครั้งที่ 2 หน้า 240-241
http://www.ehow.com/how_4843356_build-bailey-chair-dogs.html
http://petprojectblog.com/archives/dogs/megaesophagus-and-the-bailey-chair/


รูปภาพประกอบ:
www.sidneyme.blogspot.com
www.marvistavet.com
www.pet360.com
www.animalcentral.net
www.tumblr.com
www.cannine-myastheniagravis.blogspot.com
www.sidneyme.blogspot.com
www.petprojectblog.com
www.doberman911.org
www.vetneuromuscular.ucsd.edu
www.careofpet.com
www.sussexcarpentry.co.uk
www.reporterherald.com
www.vetneuromuscular.ucsd.edu
www.lynngilmartin.com
www.lifewithdogs.tv
www.hawthorneanimalhospitaluniversity.blogspot.com
www.luckysplott.com
www.buffalo.ynn.com
www.totemvizslas.com
www.pweb.netcom.com
www.flickr.com
www.youtube.com/watch?v=sidA3-7XezU
www.youtube.com/watch?v=n_lHF5WsKJc