โดย: Tonvet

เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

เรียนรู้เพื่อรับมือกับบาดแผลรูปแบบต่าง ๆ วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น และการจัดการบาดแผลด้วยตนเอง

18 กันยายน 2556 · ชอบ  (1)
  • MooPuy
  • ชอบสิ่งนี้
· แสดงความคิดเห็น (0) · อ่าน (133,904)
264

SHARES


264 shares

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร


     “บางแก้ว” สุนัขสัญชาติไทยที่มีเลือดผสมระหว่างหมาบ้านกับหมาป่า หลายคนอาจจะพอทราบกิตติศัพท์ของบางแก้วดี ในเรื่องของความดุ ไม่ว่าศัตรูหน้าไหน อย่าได้แหยมเข้ามาต่อกร เพราะบางแก้วจะสู้ยิบตา แบบไม่ยอมถอยเลยทีเดียว ด้วยเหตุนี้บางแก้วจึงมักได้รับภารกิจให้เป็นสุนัขอารักขาหรือ รปภ.ประจำบ้าน

     เรื่องจริงที่ไม่น่าเชื่อก็คือ บางแก้วมักมาหาหมอ เพราะเกิดบาดแผล หรือได้รับบาดเจ็บจากการต่อสู้หรืออุบัติเหตุ มากกว่าจะเจ็บป่วยด้วยโรคภัยต่าง ๆ เสียอีก จึงน่าจะดีถ้าเพื่อน ๆ ผู้รักสุนัขบางแก้ว จะได้เรียนรู้เพื่อรับมือกับบาดแผลรูปแบบต่าง ๆ วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น และการจัดการกับบาดแผลให้กับน้องหมาได้ด้วยตนเอง วันนี้ มุมหมอหมา มีสาระดี ๆ เกี่ยวกับการดูแลบาดแผลในสุนัขมาฝากครับ

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

 

บาดแผล คืออะไร


     ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับบาดแผลกันก่อน บาดแผล (Wound) คือ ภาวะที่เยื่อบุผิวหนัง ผิวหนังหรือเนื้อเยื่อที่อยู่ใต้ผิวหนัง ได้รับบาดเจ็บหรือถูกทำลาย เราสามารถแยกชนิดของบาดแผลได้หลายประเภท ขึ้นอยู่กับหลักเกณฑ์ที่เรานำมาใช้แบ่ง เช่น

     แผลสะอาด เป็นแผลที่ไม่มีการติดเชื้อ เนื้อเยื่อจะเป็นสีแดงอมชมพู อยู่ในระยะของการหาย

     แผลสกปรก เป็นแผลที่มีการปนเปื้อนของเชื้อโรค อาจพบการอักเสบและมีหนองปะปนอยู่
 
     แผลปิด เป็นแผลที่เราไม่เห็นรอยฉีดขาดของแผลที่ผิวหนัง แต่เส้นเลือด กล้ามเนื้อ เนื้อเยื่อภายในต่าง ๆ อาจได้รับบาดเจ็บและเสียหายได้ ทำให้เรามองเห็นรอยจ้ำสีเขียวคล้ำตามผิวหนัง แผลพวกนี้อาจเกิดจากการได้รับแรงกระแทก ถูกชน ถูกตี ฯลฯ

     แผลเปิด เราจะเห็นรอยฉีดขาดที่ผิวหนังชัดเจน เกิดจากการถูกของมีคมบาด เฉือน ตัดหรือแทง

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

 
     แผลสด เป็นแผลที่เกิดขึ้นมาใหม่สด ๆ  ร้อน ๆ

     แผลเรื้อรัง เป็นแผลที่ยังมีเนื้อเยื่อถูกทำลายอยู่ และมีที่ท่าว่าจะไม่หายถ้าไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง เช่น แผลกดทับ แผลเนื้อตาย แผลเนื้อเน่า (Gangrene) ฯลฯ

     แผลเก่า เป็นผลงานประพันธ์ของ ไม้ เมืองเดิม (ฮาไหมครับ ^^) ผมล้อเล่นนะ...จริง ๆ แผลเก่า เป็นแผลที่เกิดขึ้นมานานและกำลังอยู่ในระยะของการหายครับ
 

มาเตรียมอุปกรณ์ทำแผลกันดีกว่า


     หลังจากรู้จักประเภทต่าง ๆ ของแผลกันไปเป็นที่หอมปากหอมคอแล้ว ทีนี้เรามีดูอุปกรณ์กันบ้างว่า เพื่อน ๆ ต้องเตรียมอะไรสำหรับใช้ในการปฐมพยาบาลบาดแผลให้น้องหมา ซึ่งสิ่งเหล่านี้พวกเราควรต้องมีติดบ้านไว้ตลอดเวลา ได้แก่
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ที่ครอบปาก สวมไว้เพื่อป้องกันไม่ให้น้องหมาที่เจ็บ หันมากัดเราได้ ถ้าไม่มีที่ครอบปากสำเร็จรูป อาจใช้เชือกหรือผ้าตัดเป็นเส้นยาว ๆ ผูกปากแล้วมัดคล้องไว้ที่หลังใบหูก็ได้นะครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ถุงมือยาง ให้ผู้ทำแผลใช้สวมเพื่อป้องกันเชื้อโรคจากมือเราไปติดที่แผลน้องหมา และป้องกันเชื้อโรคจากแผลน้องหมามาติดเราครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     กรรไกรและที่คีบ เอาไว้สำหรับตัดสิ่งต่าง ๆ เช่น ตัดขน ตัดผ้าก๊อซ ตัดเทปเหนียว ฯลฯ อาจจะใช้กรรไกรธรรมดาก็ได้นะครับ แต่ขอให้สะอาด จะได้ไม่นำเชื้อโรคมาติดแผลน้องหมา ส่วนที่คีบเอาไว้จับวัสดุต่าง ๆ ขณะทำแผล หรือใช้คีบเอาสิ่งแปลกปลอมที่แผลออกครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ใบมีดโกน เอาไว้สำหรับโกนขนบริเวณแผลและรอบ ๆ แผล จะเป็นแบบที่มีด้ามจับเหมือนที่โกนหนวดของผู้ชายก็ได้นะครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     สบู่ฆ่าเชื้อ ใช้ผสมกับน้ำเพื่อล้างทำความสะอาด ช่วยขจัดคราบไขมันและแบคทีเรียออกจาผิวหนัง ทั้งยังใช้เป็นสารหล่อลื่น เพื่อลดการระคายเคืองขณะโกนขนให้น้องหมาด้วยครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     น้ำเกลือล้างแผล (Sodium Chloride 0.9% w/v) เอาไว้ใช้ชะล้างทำความสะอาดบาดแผล ถ้าไม่มี อาจให้น้ำประปาสะอาดแทนก็ได้ครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     แอลกอฮอล์และไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ แอลกอฮอล์เอาไว้ทำความสะอาดรอบ ๆ แผล ไม่ควรใช้ล้างแผลโดยตรงครับ ส่วนไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ เอาไว้ใช้กับแผลที่เป็นโพรงลึกหรือมีหนอง แต่เนื่องจากมีฤทธิ์กัดกร่อนอาจไปทำลายเนื้อเยื่อได้ อาจก่อให้เกิดการระคายเคือง และรบกวนการสมานของแผล จึงต้องระมัดระวังในการใช้และใช้เมื่อจำเป็นเท่านั้นนะครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ผ้าก๊อซ เอาไว้สำหรับซับแผลและปิดแผลครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     สำสีและการดาษชำระ เอาไว้ใช้ซับบริเวณโดยรอบแผลให้แห้ง ก่อนทำการแต้มหรือพ่นยา ส่วนสำลีแบบก้าน ก็เอาไว้ใช้ทำความสะอาดหรือแต้มยาในจุดที่ลึกหรือบริเวณที่เป็นโพรงครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ยาสำหรับแต้มและพ่นแผล มีให้เลือกหลายชนิดเลยครับ เช่น 10% โพวิโดน-ไอโอดีน (ยาเบตาดีน) ซึ่งมีทั้งแบบน้ำและแบบขี้ผึ้ง แบคตาชิน (Bactacin) นาโนวูล (Nano wound) สำหรับใช้พ่นแผล ฯลฯ ก็ได้ครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ผ้าพันแผล ใช้พันแผลบาดแผลบริเวณหัว คอ ช่วงอก ช่วงท้อง หาง ขา เท้า ฯลฯ บางกรณีใช้สำหรับพันเพื่อลดบวม หรือพันเพื่อป้องกันไม่ให้น้องหมาเกา กัด หรือเลียแผลครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ที่ปิดแผล มีให้เลือกหลายชนิดเลยครับ ทั้งเทปผ้า (เทปเหนียว) เทปใส แผ่นปิดแผลแบบกันน้ำ แผ่นเทปปิดแผล Fixomull ฯลฯ โดยควรแปะบริเวณผิวที่แห้งและไม่มีขน ไม่เช่นนั้นจะหลุดออกได้ง่ายครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

     ปลอกคอกันเลีย สำคัญมาก...ต้องให้น้องหมาสวมไว้ตลอดเวลา จนกว่าแผลจะหายสนิท น้ำลายไม่ใช่เจลสมานแผลของสุนัขนะครับ ไม่ต้องให้หมาเลียแผล ... หมอต้นขอ


 

การปฐมพยาบาลบาดแผลเบื้องต้น


     เอาล่ะ...เรามาเริ่มลงมือกัน ในการปฐมพยาบาลบาดแผลนั้น จะมีวิธีการแตกต่างกันไปตามลักษณะของบาดแผลครับ แต่จะยึดหลักการคล้ายกัน คือ “ห้ามเลือด โกนขน ทำความสะอาด ซับแห้ง แต้มยา และปิดแผล” เพื่อน ๆ ลองศึกษาทำความเข้าใจ ถึงขั้นตอนและการดูแลบาดแผลแต่ละชนิด ดังนี้เลยครับ
 

     แผลฟกช้ำ


     เป็นลักษณะของแผลปิด เพื่อน ๆ จะสังเกตเห็นรอยจ้ำเลือดสีคล้ำ ๆ ม่วง ๆ ที่ผิวหนัง เนื่องจากหลอดเลือดใต้ผิวหนังมีการฉีกขาดมีเลือดออกอยู่ภายใน ถ้ามีการอักเสบ น้องหมาอาจจะเจ็บเมื่อเราไปสัมผัสถูก
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร


     สำหรับการปฐมพยาบาลแผลฟกช้ำ วันแรกหลังได้รับบาดเจ็บ ให้เพื่อน ๆ ประคบด้วยความเย็นบริเวณแผลเบา ๆ ประมาณ 15-30 นาที ความเย็นจะช่วยให้เส้นเลือดหดตัว ช่วยลดบวม ลดปวดได้ดี ห้ามทายาที่มีสูตรร้อน เช่น น้ำมันมวย ยาหม่อง ยาสีฟัน ฯลฯ หรือใช้มือบีบนวดคลึงบริเวณแผลแรง ๆ โดยเด็ดขาด หลังจากนั้นจึงประคบด้วยน้ำร้อนในวันรุ่งขึ้น แต่กรณีที่แผลเกิดการบวมอักเสบมาก ๆ ควรพาน้องหมาไปหาคุณหมอครับ
 

     แผลถลอก


     แผลประเภทนี้เป็นแผลตื้น ๆ แค่ชั้นผิวหนัง อาจมีเลือดซึมซิบ ๆ ออกมาบ้าง ซึ่งเกิดจากการถูกข่วน ขีด ขูด เสียด สี ไถล ฯลฯ ส่วนใหญ่จะหายได้ง่าย ยกเว้นมีการติดเชื้อ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร


     สำหรับการปฐมพยาบาลแผลถลอก ให้ใช้ผ้าก๊อซหรือสำลีกดแผลห้ามเลือดไว้สัก 1-2 นาที (อย่าถูกไปมา) เมื่อเลือดหยุดแล้ว ให้โกนขน พร้อมกับทำความสะอาดแผลด้วยน้ำเกลือหรือน้ำสะอาด (อาจจะผสมกับสบู่ฆ่าเชื้อก็ได้ ทำการฟอกทิ้งไว้นาน 5 นาที แล้วล้างออก) จากนั้นให้ซับแผลให้แห้ง แล้วใช้เบตาดีนแต้ม เพื่อน ๆ อาจปิดแผลหรือไม่ก็ได้ แต่ต้องระวังอย่าให้น้องหมาเลียแผลนะครับ ให้น้องหมาสวมปลอกคอกันเลียเอาไว้ก็จะดี ในวันต่อมาให้ทำการแต้มยาที่แผลเช้าและเย็น จนกว่าแผลจะหายสนิทครับ
 

     แผลฉีกขาด


     เป็นแผลที่เนื้อเยื่อถูกทำลาย จนผิวหนังเกิดฉีกขาด ขอบแผลอาจขรุขระไม่เรียบ ซึ่งอาจเกิดจากการกัดร่วมกับมีการสะบัดไปมา บางครั้งอาจลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ หรืออาจมีส่วนอื่น ๆ ได้รับบาดเจ็บร่วมด้วย เช่น กล้ามเนื้อฉีกขาด กระดูกหัก ฯลฯ เพื่อน ๆ ต้องตรวจสอบให้ละเอียด เพราะถ้ามีก็ควรพาไปหาคุณหมอครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร


     สำหรับการปฐมพยาบาลแผลฉีกขาด ก็จะคล้าย ๆ กับแผลถลอก แต่ต้องเน้นทำความสะอาดให้ทั่วถึง เพราะแผลจะลึกกว่า โดยเฉพาะแผลที่เกิดจากการกัดกัน แผลที่สกปรก จะมีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย หลังการห้ามเลือดและโกนขนออกแล้ว ให้ทำการล้างแผลด้วยน้ำเกลือหรือน้ำสะอาด เพื่อเอาเศษคราบสิ่งสกปรกออก จากนั้นใช้ผ้าก๊อซชุบสบู่ฆ่าเชื้อที่ผสมน้ำเจือจาง ทำการฟอกที่แผลเบา ๆ ทิ้งไว้ 5 นาที แล้วทำการล้างออก ควรทำการล้างแผลเช่นนี้ประมาณ 2-3 ครั้ง เพื่อให้แน่ใจว่าแผลสะอาดดี จากนั้นซับแผลให้แห้ง แล้วทำการแต้มยาด้วยเบตาดีน แบคตาชิน ขี้ผึ้งที่มียาฆ่าเชื้อ หรือพ่นนาโนวูล (Nano wound) ก็ได้ครับ แผลแบบนี้เราควรต้องปิดแผลไว้ หรืออาจทำการพันแผลไว้ก็ได้ ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของแผลแต่ละตำแหน่ง และอย่าลืมสวมปลอกคอกันเลียให้น้องหมาด้วย
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร


     วันต่อมาให้เปิดแผลทำความสะอาดด้วยน้ำเกลือ ซับให้แห้ง แล้วแต้มยา จากนั้นปิดแผลไว้ตามเติม ทำเช่นนี้วันละครั้งจนกว่าแผลจะหายสนิทครับ ถ้าไม่มีการติดเชื้อแทรกซ้อน แผลจะหายภายใน 7-14 วันครับ แต่ในกรณีแผลที่มีการฉีกขาดรุ่งริ่ง แนะนำให้พาไปหาคุณหมอดีกว่าครับ น้องหมาอาจต้องได้รับยาฆ่าเชื้อและยาลดการอักเสบเพิ่มเติม
 

     แผลชอนลึก


     บาดแผลแบบนี้ขอบแผลมักแคบแต่ลึก ซึ่งอาจเกิดจากการถูจิ้ม ถูกกัด ถูกแทง หรือถูกยิง บางรายอาจทะลุเข้าถึงชั้นช่องว่างภายในลำตัว ทำให้อวัยวะภายในอาจได้รับการกระทบการเทือน อาจมีเลือดตกใน แบบนี้อันตรายมาก ให้รีบพาไปหาคุณหมอ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร


     สำหรับการปฐมพยาบาลแผลชอนลึก แทบไม่ต่างกับแผลฉีดขาด แต่ความยากอยู่ที่การล้างทำความสะอาดแผลให้ทั่วถึง อาจต้องหาอุปกรณ์เสริม เพื่อมาใช้ flush ล้างทำความสะอาด อย่างเช่น ไซริงค์ จะได้ล้างเข้าไปได้ลึกสุดโพรง แต่เนื่องจากแผลประเภทนี้มีขอบแผลที่แคบ ทำให้ชั้นผิวหนังสมานกันได้เร็ว แต่หากยังมีเชื้อโรคอยู่ข้างในรู ก็อาจกลายเป็นหนองสะสมและเป็นฝีตามมาได้ หากพบแผลลักษณะนี้ ส่วนตัวอยากแนะนำให้พาไปพบคุณหมอดีกว่าครับ เพราะการทำความสะอาดแผลและแต้มยาอย่างเดียวอาจเอาไม่อยู่ จำเป็นต้องได้รับยาฆ่าเชื้อมาป้อนร่วมด้วย และบางรายอาจต้องทำการเพาะเชื้อด้วยเช่นกัน เพื่อน ๆ อาจช่วยทำการห้ามเลือดและปิดแผลไว้ ก่อนที่จะพาไปหาคุณหมอต่อไปครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร



การหายของแผล


     กระบวนการหายของแผล จะมีการสร้างเนื้อเยื่อจากส่วนก้นขึ้นมาส่วนบน ปกติจะหายภายใน 1-2 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับตำแหน่ง ประเภท และลักษณะของบาดแผล ทั้งนี้ก็ยังมีปัจจัยอีกหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็น อายุของสัตว์ ตำแหน่งของบาดแผล การไหลเวียนของเลือดมาเลี้ยงที่แผล การติดเชื้อแทรกซ้อน ภาวะทุโภชนาการของตัวสัตว์ เทคนิคในการทำแผล ฯลฯ บางครั้งการแต้มยาฆ่าเชื้อพร่ำเพื่อมากไป ก็อาจไปทำลายบาดแผลได้ แผลที่ชื้นมากไป จะทำให้เนื้อเยื่อเปื่อยลอก ส่วนแผลแห้งที่เกินไป ก็อาจทำให้ผิวหนังเกิดการแตกแยกได้ ความจริงแล้ว แผลสามารถหายได้เองตามธรรมชาติ แต่การดูแลแผลอย่างถูกต้อง จะช่วยลดการติดเชื้อ ส่งเสริมให้แผลหายเร็วขึ้นครับ
 

Dogilike.com :: เมื่อน้องหมามีบาดแผลจะดูแลอย่างไร

 
     ก่อนจากกัน อยากฝากเพื่อน ๆ ว่า เวลาเกิดอุบัติเหตุใด ๆ ขึ้นก็ตาม อย่าเพิ่งพะวงกับแผลที่เกิดขึ้นมากนัก ให้ช่วยห้ามเลือดและช่วยจัดการภาวะช็อกให้กับน้องหมาก่อน (กู้ชีพน้องหมาด้วยมือเปล่า..คลิก) เพราะสำคัญต่อชีวิตมากกว่า เมื่ออาการของน้องหมาคงที่แล้ว ค่อยมาจัดการกับบาดแผลต่อไป ไม่ยากเลยใช่ไหมครับ หวังว่าทุกคนคงทำได้ เรื่องการจัดการบาดแผลยังมีอีกมาก ไว้คราวหน้า มุมหมอหมา จะหาโอกาสนำมาเสนอนะครับ ^^





 

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์
น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์
www.dogilike.com
http://family.dogilike.com/tonvet/


รูปภาพประกอบ:
รูปภาพหัวข้อบทความ ดัดแปลงจาก
www.dogbreedinfo.com

รูปภาพที่ 4-16 จาก
www.Dogilike.com

รูปภาพที่ 1-3 และ 15-21 จาก
www.forums.steves-digicams.com
www.magmire.net
www.nlm.nih.gov
www.darreng.com
www.hopedogrescue.blogspot.com
www.peta.org
www.pet360.com
www.germanshepherds.com
www.military.discovery.com
www.pilonidal.org