ถ้าจะให้พูดถึงเรื่องของสารพิษที่ส่งผลต่อตัวน้องหมาแล้ว ก็มีด้วยกันอยู่หลายชนิด แต่บ้านเรามักจะคุ้นชินกับคำว่า “ยาเบื่อ” เสียส่วนใหญ่ ซึ่งถ้าให้ระบุถึงประเภทของสารเคมีแล้วละก็ ส่วนมากมักจะเป็นสารเคมีกลุ่มยากำจัดศัตรูพืชหรือยากำจัดหนู แต่ไม่ว่าจะเป็นสารอะไร ขึ้นชื่อว่าเป็นสารพิษแล้ว ก็ย่อมส่งผลเสียต่อตัวน้องหมาด้วยกันทั้งนั้น เพื่อน ๆ ทราบหรือไม่ครับ ว่าในต่างประเทศเขาให้ความสนใจกับสารพิษชนิดใดบ้าง…

 

     หากเราลองค้นหาคำว่า Dog poisons ก็จะมีชื่อสารพิษต่าง ๆ ขึ้นมามากมาย หนึ่งในนั้นจะมีรายชื่อของสารตัวหนึ่ง คือ antifreeze ซึ่งแปลตามตัวเป็นภาษาไทยได้ว่า สารป้องกันการแข็งตัวของน้ำ ดูแล้วสะดุดตาและไม่ค่อยพบในบ้านเราสักเท่าไร วันนี้ มุมหมอหมา จะพาเพื่อน ๆ ไปทำความรู้จักกับสารพิษที่ว่านี้กันครับ 

 

 

     ในต่างประเทศโดยเฉพาะประเทศที่มีอากาศหนาว จะรู้จักกับผลิตภัณฑ์ป้องกันการแข็งตัวของน้ำ หรือ antifreeze กันเป็นอย่างดี ผลิตภัณฑ์นี้มีสารเอทธิลีนไกคอล (ethylene glycol) เป็นส่วนประกอบหลัก เนื่องด้วยเป็นสารซึ่งมีจุดเดือดสูง (197.6 องศาเซลเซียส) และมีจุดเยือกแข็ง (จุดหลอมเหลว) ต่ำ (-13 องศาเซลเซียส) ทำให้ช่วยยืดอุณหภูมิการแข็งตัวของน้ำ ให้เป็นน้ำแข็งช้าลง ในบ้านเราซึ่งแม้จะเป็นเมืองร้อน ก็มีการนำสารนี้มาใช้เช่นกัน แต่รู้จักกันในชื่อของ น้ำยาหล่อเย็น มีใช้ทั้งในโรงงานอุตสาหกรรม ในรถยนต์ ฯลฯ เพื่อช่วยป้องกันการเกิด over-heat เวลาเครื่องยนต์ร้อนจัด เพราะจะไปช่วยเพิ่มจุดเดือดให้กับน้ำครับ

 

     แต่สารเอทธิลีนไกคอล (ethylene glycol) เอง ก็เป็นสารที่มีอันตรายทั้งกับคนและสัตว์เลี้ยงเช่นกัน ในต่างประเทศจะให้ความสำคัญกับพิษภัยของสารชนิดนี้ เนื่องจากมีใช้ค่อนข้างแพร่หลาย น้องหมามักได้รับสารพิษชนิดนี้ จากการไปเลียกินเข้าสู่ร่างกาย เนื่องด้วยสารเอทธิลีนไกคอลเป็นของเหลวที่มีสีใสใกล้เคียงกับน้ำ อีกทั้งยังไม่มีกลิ่น และมีรสหวาน จึงทำให้น้องหมาแยกจากน้ำเปล่าหรือน้ำเชื่อมไม่ออก อาจเผลอกินเข้าไปเป็นอันตรายได้ครับ

 

 

     พิษภัยของสารป้องกันการแข็งตัวของน้ำมีความน่ากลัวค่อนข้างมาก สามารถเข้าไปทำลายตับ และทำให้เกิดไตวายเฉียบพลันได้ น้องหมาจะแสดงอาการคลื่นไส้ อาเจียน ยื่นทรงตัวไม่ได้ หายใจถี่ ชักเกร็ง บางตัวมีความอยากดื่มน้ำมากขึ้น และอยากปัสสาวะมากขึ้นในช่วงแรก จนเมื่ออาการดำเนินไปจะเริ่มไม่มีปัสสาวะเนื่องจากเกิดไตวายเฉียบพลัน ซึ่งแม้จะได้รับสารเอทธิลีนไกคอลในปริมาณไม่มาก ก็อาจเป็นสาเหตุทำให้น้องหมาเสียชีวิตได้ ดังนั้นหากน้องหมาได้รับสารเอทธิลีนไกคอลเข้าไป เจ้าของจะต้องรีบพาส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด ซึ่งถ้าเป็นไปได้ควรนำส่งภายใน 1 ชั่วโมง หลังจากน้องหมาได้รับสารพิษเข้าไป เพื่อที่คุณหมอจะได้ให้ยากระตุ้นให้น้องหมาอาเจียนเอาสารพิษนั้นออกมา และจะได้ทำการตรวจเลือด วางยา ให้สารน้ำเข้าเส้น และทำการล้างท้องต่อไปครับ

 

     แต่หากไม่สามารถพามาพบคุณหมอได้ ให้เจ้าของรีบกระตุ้นให้น้องหมาอาเจียนเอาสารพิษออกมาให้มากที่สุด จากนั้นทำการป้อนผงถ่าน (activated charcoal) ตามเข้าไป เพื่อไปดูดซับสารเอทธิลีนไกคอลไม่ให้ถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย ซึ่งโอกาสรอดก็ขึ้นอยู่กับความไวในการให้การช่วยเหลือ เพราะหากปล่อยไว้นาน สารพิษนี้เมื่อถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายแล้ว จะไปส่งผลต่อตับและไต ทำให้น้องหมามีโอกาสเสียชีวิตจากไตวายเฉียบพลันตามมาภายหลังได้ในอีก 2-3 วัน 

 

 

     ตามสถิติในเมืองนอกแล้วน้องหมาที่เสี่ยงได้รับสารพิษชนิดนี้มากที่สุด มักจะเป็นน้องหมาที่ชอบหนีเที่ยวนอกบ้าน เพราะมีโอกาสได้รับสารเอทธิลีนไกคอลที่หกหรือรั่วอยู่ตามพื้นเข้าไป ดังนั้นการป้องกันที่ดี เราจึงไม่ควรปล่อยน้องหมาออกไปเที่ยวนอกบ้านตามลำพัง บ้านไหนที่ใช้ผลิตภัณฑ์ดังกล่าว ควรเก็บใส่ภาชนะปิดฝาให้มิดชิด และเก็บไว้ในตู้ปิดฝา ที่น้องหมาไม่สามารถเข้าถึงได้ ส่วนบ้านไหนมีรถยนต์หรือเปิดเป็นอู่ซ่อมรถ จะต้องระวังเป็นพิเศษ ตรวจสอบรถให้ดีว่ามีการรั่วของน้ำยาหล่อเย็นหรือไม่ เวลาเปลี่ยนถ่ายน้ำยาหล่อเย็นก็ควรกันตัวน้องหมาออกห่างจากบริเวณนั้น ที่สำคัญต้องหาที่กำจัดน้ำหล่อเย็นเก่า ให้ปลอดภัยกับน้องหมาด้วย แต่หากจำเป็นต้องใช้บ่อย ๆ จะเปลี่ยนมาใช้สารโพรพีลีนไกคอลแทนเอทธิลีนไกคอล ก็จะเป็นพิษรุนแรงน้อยกว่าครับ

 

     การเลี้ยงน้องหมาก็แทบไม่ต่างกับการเลี้ยงเด็กเลยนะครับ ด้วยความไม่รู้ ไร้เดียงสา ประกอบกับความอยากรู้ใคร่ลอง บางครั้งก็อาจนำมาซึ่งโศกอนาถตกรรมที่ไม่อยากให้เกิดขึ้นได้ สารป้องกันการแข็งตัวของน้ำ ก็จัดเป็นอีกหนึ่งสารพิษที่มีอันตรายต่อน้องหมา ซึ่งใช่จะมีแค่เพียงในต่างประเทศเท่านั้น บ้านเราก็มีนำมาใช้เช่นกัน แฝงตัวอยู่ในผลิตภัณฑ์จำพวกน้ำยาหล่อเย็นที่ใช้ในรถยนต์ รู้อย่างนี้แล้วเพื่อน ๆ ต้องคอยระมัดระวังกันด้วยนะครับ

 

 

 

 

 

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

www.dogilike.com 

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

 

เนื้อหาบางส่วนอ้างอิงจาก:

http://msds.pcd.go.th/searchName.asp?vID=566

http://www.vetlearn.com/reference-desk/care-guide/antifreeze-poisoning

 

รูปภาพประกอบ:

www.sodahead.com

www.aliexpress.com

www.commons.wikimedia.org

www.germes-online.com

www.care2.com

www.artofmanliness.com