มีเจ้าของสุนัขหลายคนถามกันมามากครับ เกี่ยวกับประเด็นของโรคต่อมลูกหมากในน้องหมา ซึ่งต้องยอมรับว่า พบได้บ่อยไม่แพ้กับโรคภัยไข้เจ็บอื่น ๆ เลยทีเดียว บางคนอาจจะมองข้ามอวัยวะเล็ก ๆ อย่างต่อมลูกหมากไป และไม่รู้เสียด้วยซ้ำว่ามันมีหน้าที่อะไร แต่ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อครับ ว่าอวัยวะเล็ก ๆ นี้ สามารถสร้างปัญหาไม่เล็กให้กับน้องหมาได้เลยทีเดียว วันนี้ฤกษ์งามยามดี มุมหมอหมา จะของพาเพื่อน ๆ ไปทำความรู้กับต่อมลูกหมากและโรคสำคัญ ๆ ของต่อมลูกหมากในสุนัขกันครับ... 

     ต่อมลูกหมาก (Prostate gland) อวัยวะที่หลายคนคุ้นชื่อ แต่ไม่รู้ว่าอยู่ตรงไหน และมีหน้าที่สำคัญอย่างไร จริง ๆ แล้วต่อมลูกหมาก เป็นอวัยวะในระบบสืบพันธุ์ของสัตว์เพศผู้ มีหน้าที่ในการผลิตของเหลว ซึ่งเป็นน้ำเลี้ยงของอสุจิ (seminal fluid) ลักษณะเป็นต่อมแบน ๆ ผิวเรียบ ๆ มีจำนวน 2 พู คือ พูข้างซ้ายและพูข้างขวา อยู่รอบ ๆ ท่อปัสสาวะ วางอยู่ในตำแหน่งถัดจากส่วนคอของกระเพาะปัสสาวะ และอยู่ใต้ลำไส้ใหญ่ มีขนาดแตกต่างกันไปขึ้นกับพันธุ์และอายุของสุนัข   

 

     เมื่อน้องหมาป่วยเป็นโรคเกี่ยวกับต่อมลูกหมาก เจ้าของจะสังเกตพบว่า น้องหมาจะมีการขับถ่ายผิดปกติ เช่น ปัสสาวะขัด ยกขาปัสสาวะไปเรื่อย แต่ไม่ค่อยมีปัสสาวะออกมา มีเลือดปนออกมากับปัสสาวะหรืออสุจิ มีหนองสีเหลืองขุ่นปะปนออกมากับอสุจิ ท้องผูก เบ่งถ่ายเป็นเวลานาน หรือย้ายที่เบ่งถ่ายบ่อย ๆ แต่ไม่ค่อยมีอุจจาระออกมาเช่นกัน เจ็บปวดเวลาขับถ่าย เดินขาหลังเกร็ง ๆ ฯลฯ ซึ่งโรคที่เกี่ยวกับต่อมลูกหมากนั้นมีมากมายหลายโรค เรามาดูกันสิครับว่า...มีโรคอะไรบ้างที่พบได้บ่อยในสุนัข

 

 

     โรคต่อมลูกหมากโต หรือ Benign Prostatic Hypertrophy (BPH) เป็นโรคที่พบได้บ่อยในสุนัขเพศผู้ที่ยังไม่ได้ทำหมัน เพราะโดยธรรมชาติต่อมลูกหมากจะเจริญเติบโต โดยอาศัยฮอร์โมน Dihydrotestosterone (DHT) ซึ่งสังเคราะห์มาจากฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) โดยอาศัยเอนไซม์ในต่อมลูกหมาก ซึ่งในน้องหมาที่ยังไม่ได้ทำหมัน (ยังไม่ได้ตัดลูกอัณฑะออกไป) ต่อมนี้อาจมีขนาดโตขึ้นเรื่อย ๆ จึงมักพบสุนัขป่วยด้วยโรคนี้เมื่อมีอายุมากขึ้น หรือพบได้ตั้งแต่อายุ 5-6 ปีขึ้นไป เมื่อต่อมลูกหมาโตขึ้น แน่นอนว่า จากตำแหน่งที่อยู่ของต่อมลูกหมากนั้น สามารถส่งผลกระทบต่อการขับถ่ายของน้องหมาได้ โดยจะไปกดเบียดลำไส้ใหญ่และท่อปัสสาวะ ทำให้อุจจาระและปัสสาวะลำบากได้ครับ 

    
     ในการตรวจคุณหมอจะทำการล้วงคลำตรวจผ่านทางทวารหนัก ซึ่งจะพบว่า ต่อมลูกหมากของน้องหมาจะมีขนาดใหญ่ขึ้น จากเดิมที่มีลักษณะแบนเรียบ โดยอาจทำการตรวจร่วมกับการถ่ายภาพรังสี (เอ็กซเรย์) เพื่อดูขนาดของต่อมลูกหมาก หรืออาจจะทำการอัลตร้าซาวด์เพื่อดูขนาดและดูลักษณะโครงสร้างของต่อมลูกหมาก เพื่อช่วยให้การวินิจฉัยโรคแม่นยำยิ่งขึ้น ใช้แยกกับกรณีที่ต่อมลูกหมากโตจากการมีถุงน้ำหรือซีสต์ (Cyst) อยู่ ซึ่งเกิดจากการได้รับอิทธิพลจากฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ได้ด้วยครับ 

 

     สำหรับแนวทางการรักษาโรคต่อมลูกหมากโตนั้น ส่วนใหญ่จะแนะนำให้ทำการผ่าตัดทำหมัน เพื่อลดระดับฮอร์โมนเพศลง ทำให้ต่อมลูกหมากมีขนาดค่อย ๆ ลดลง 3-4 สัปดาห์หลังจากทำหมัน แต่หากเป็นน้องหมาที่เป็นพ่อพันธุ์ หรือเจ้าของยังไม่ต้องการให้ผ่าตัดทำหมันถาวร คุณหมอจะให้การรักษาทางยา โดยป้อนยา Finasteride ต่อเนื่องกัน 2-4 เดือน แต่วิธีนี้อาจทำให้น้องหมากลับมาเป็นโรคต่อมลูกหมกโตได้อีกหลังจากหยุดยาไปแล้วครับ

 

 

     มาต่อกันอีกโรคหนึ่งครับกับ โรคต่อมลูกหมากอักเสบ หรือ Prostatitis ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย โดยรับเชื้อมาจากท่อทางเดินปัสสาวะ ส่วนหนึ่งอาจเป็นเชื้อประจำถิ่นที่มีอยู่ในทางเดินปัสสาวะน้องหมาอยู่แล้ว โรคต่อมลูกหมากอักเสบ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ แบบเฉียบพลันและแบบเรื้อรัง โดยอาการของโรคต่อลูกหมากอักเสบแบบเฉียบพลันนั้น น้องหมาจะแสดงอาการเจ็บปวดเวลาปัสสาวะ ซึม มีไข้ และเบื่ออาหาร ฯลฯ ส่วนโรคต่อมลูกหมากอักเสบแบบเรื้อรัง น้องหมาจะแสดงอาการขับถ่ายลำบากเป็น ๆ หาย ๆ แต่ไม่ค่อยปวดเวลาเบ่งเท่าไร บางรายเกิดเป็นฝีและมีหนองที่ต่อมลูกหมากด้วย อาจพบปัสสาวะมีเลือดปน หรืออาจพบว่าอสุจิมีหนองหรือเลือดปนออกมาด้วยครับ 

 

     แนวทางวินิจฉัยนอกจากจะทำการล้วงคลำตรวจผ่านทางทวารหนัก ร่วมกับการอัลตร้าซาวด์หรือถ่ายภาพรังสีแล้ว คุณหมอจะทำการตรวจเลือดเพื่อดูการติดเชื้อด้วย ซึ่งจะพบจำนวนเม็ดเลือดขาวสูงขึ้น โดยเฉพาะในรายที่ป่วยเป็นโรคต่อลูกหมากอักเสบแบบเฉียบพลัน นอกจากนี้คุณหมออาจทำการตรวจวิเคราะห์น้ำปัสสาวะ และเก็บน้ำอสุจิหรือน้ำจากต่อมลูกหมาก เพื่อนำไปทำการเพาะเชื้อด้วย ในส่วนของการรักษานั้น น้องหมาจะต้องได้รับยาฆ่าเชื้อต่อเนื่องยาวนาน 2-4 สัปดาห์ หรือจนกว่าหนองจะหมด และไม่พบการติดเชื้อแล้ว ร่วมกับยาลดขนาดของต่อมลูกหมาก สำหรับรายที่มีต่อมลูกหมากโตร่วมด้วยครับ 

 

     นอกจากโรคต่อมลูกหมากที่พบได้บ่อยทั้ง 2 โรค ตามที่ มุมหมอหมา ได้นำมาเล่าให้ฟังแล้ว ยังมีโรคต่อมลูกหมากอื่น ๆ อีก อย่างเช่น โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือ Prostatic neoplasia ซึ่งสามารถพบได้บ้างในน้องหมาสูงวัย ทั้งที่ทำหมันแล้วและยังไม่ได้ทำหมัน (แต่พบในสุนัขที่ทำหมันแล้วมากกว่า) ซึ่งการรักษาจะต้องทำการผ่าตัดเอาต่อมลูกหมากออกไป นอกจากนี้ยังมีโรคฝีที่ต่อมลูกหมาก หรือ Prostatic abscess และโรคถุงน้ำในต่อมลูกหมาก หรือ Prostatic Cyst ตามที่ได้กล่าวไปแล้วครับ

 

    
     คงจะได้ความรู้เกี่ยวกับโรคต่อมลูกหมากในน้องหมามากขึ้นนะครับ โรคต่อมลูกหมากเป็นโรคที่พบได้บ่อยในน้องหมาเพศผู้ บางโรคเจ้าของสามารถป้องกันได้ ด้วยการพาน้องหมาไปทำหมันตั้งแต่อายุยังน้อย เพื่อป้องกันไม่ให้น้องหมาป่วยเป็นโรคต่อมลูกหมากโตเมื่อมีอายุมากขึ้น เพราะเมื่อเป็นแล้ว น้องหมาจะขับถ่ายลำบาก แม้อยากขับถ่ายก็ไม่สามารถจะเบ่งอุจจาระออกมาตามปกติได้ บางรายท้องผูกนาน ๆ เบ่งถ่ายมาก ๆ อาจเป็นสาเหตุโน้มนำทำให้เกิดโรคไล้เลื่อนที่ก้นตามมาได้อีก เป็นที่น่าสงสารมากเลยทีเดียว เห็นแล้วใช่ไหมครับว่า ต่อมลูกหมากอวัยวะเล็ก ๆ แต่สามารถสร้างปัญหาไม่เล็กให้กับน้องหมาได้มากมายเพียงไร...

 

 

 

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

www.dogilike.com 

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

 

รูปภาพประกอบ:

www.dogster.com

www.vetnext.com

www.vetnext.com

www.vetmedicine.about.com

www.strideaway.com

www.dog-obedience-training-online.com