ความอ้วนไม่เข้าใครออกใคร...ไม่ว่าจะเป็นคนหรือน้องหมาก็สามารถป่วยเป็นโรคอ้วนได้เช่นกัน ความอ้วนที่เกิดจากการกินอาหารเข้าไปมากเกินความต้องการของร่างกาย ขาดการออกกำลังกายอย่างเหมาะสมนั้น ก็ยังอาจพอรับได้ในที่มาที่ไป แต่ความอ้วนที่เกิดจากโรคภัยไข้เจ็บนี่สิ แม้ไม่ได้อยากให้อ้วน แต่ความอ้วนก็เดินเข้ามาหาน้องหมาเองซะอย่างนั้น อย่างภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำในสุนัข ที่ มุมหมอหมา จะพาเพื่อน ๆ ชาวด็อกไอไลค์ ไปทำความรู้จักในวันนี้ไงครับ

 

 

 

     ความจริงแล้วภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ (Hypothyroidism) หรือภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ในน้องหมาก็คล้าย ๆ กับในคนเราเลยครับ กล่าวคือ ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำนั้น เกิดจากการที่ร่างกายไม่สามารถสร้างฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ เช่น ไทรอกซิน (T4) และ ไตรไอโอโดไทโรนีน (T3) ออกมาได้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย จะด้วยสาเหตุความผิดปกติจากต่อมไทรอยด์โดยตรงเอง ที่เรียกว่า ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำแบบปฐมภูมิ  หรือเกิดจากความผิดปกติของต่อมใต้สมอง แล้วส่งผลทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติตามมา เนื่องจากขาดฮอร์โมน Thyroid stimulating hormone (TSH) ที่เราเรียกว่า ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำแบบทุติยภูมิ ก็ได้ 

 

 

     ซึ่งจากการเก็บข้อมูลสุนัขที่ป่วยด้วยภาวะนี้ มักพบในน้องหมาที่มีอายุ 4-10 ปี โดยพันธุ์ที่พบนั้นก็มักเป็นสุนัขพันธุ์ใหญ่และสุนัขพันธุ์กลาง ซึ่งพันธุ์ที่มีรายงานไว้ใน The Merck Veterinary Manual ก็ได้แก่ Golden Retriever, Doberman Pinscher, Irish Setter, Miniature Schnauzer, Dachshund, Cocker Spaniel, Airedale Terrier ฯลฯ บางรายก็สามารถพบได้ตั้งแต่แรกเกิด (congenital hypothyroidism) แต่ก็พบได้ไม่บ่อยเท่าไรนัก หรือบางรายก็อาจเกิดจากการได้รับยาบางตัวเข้าไป แล้วไปส่งผลกดการสร้างฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ เช่น ยาสเตียรอยด์ ยาระงับชักบางชนิด ยาฆ่าเชื้อบางชนิด ฯลฯ จึงทำให้เกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำดังกล่าว 

 

 

 

 

     อาการของภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำในสุนัขค่อนข้างหลากหลาย และส่งผลต่อร่างกายได้หลายระบบ เนื่องด้วยฮอร์โมนไทรอยด์มีความเกี่ยวข้องกับอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย ทำหน้าที่สำคัญในการเมตาโบลิซึมของเซลล์ในร่างกาย ซึ่งในสุนัขที่ป่วยจะแสดงหลายอาการร่วมกัน ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการขาดฮอร์โมนไทรอยด์ เราสามารถเช็คลิสต์อาการน้องหมาที่อาจป่วยเป็นโรคภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำได้ ตามนี้เลยครับ

 

 

     - น้องหมามีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ทั้ง ๆ ที่ก็ไม่ได้กินมากขึ้นกว่าปกติ

     - น้องหมามีขนร่วงแบบสมมาตร (ซ้าย-ขวา) ในช่วงท้ายลำตัว ขนที่หางร่วงและบางลง

     - บางตำแหน่งอาจมีขนหนาและหยาบแห้งยิ่งขึ้น  เนื่องจากการกระตุ้นการเจริญของเส้นขนลดลง ทำให้ขนเก่าร่วงน้อยลงตามไป ขนใหม่ก็ขึ้นช้าลง

     - น้องหมามีผิวหนังหนาตัวขึ้น ผิวมันเยิ้ม มีสะเก็ด รังแคตามตัว

     - ไม่ค่อยมีอาการคัน ยกเว้นจะเกิดโรคผิวหนังอักเสบติดเชื้อร่วมด้วย (เชื้อแบคทีเรียและยีสต์)

     - น้องหมามีผิวหนังบริเวณใบหน้า หน้าผาก หนาตัว เห็นเป็นรอยย่น บริเวณเปลือกตาบนย้อยลงมา เราเรียกลักษณะหน้าตาเช่นนี้ว่า tragic facial expression หรือ tragic face syndrome 

     - น้องหมาตัวเมียอาจมีระยะเป็นสัดยาวนานกว่าปกติ เต้านมเต่งขึ้น และมีน้ำนมไหล

     - น้องหมาตัวผู้อาจมีความกำหนัด (libido) ลดลง และมีความสมบูรณ์พันธุ์ลดลง

     - น้องหมาบางตัวมีอาการทางระบบประสาทด้วย เช่น เดินเซ ชัก 

     - น้องหมาบางตัวมีอาการท้องผูก

     - หัวใจน้องหมาจะเต้นช้ากว่าปกติ และอาจเต้นไม่เป็นจังหวะด้วย

     - น้องหมาจะเหนื่อยง่าย อ่อนแรง เชื่องช้า เซื่องซึม และอยากนอนมากกว่าปกติ

        ฯลฯ

 

 

 

 

     สำหรับการตรวจวินิจฉัยภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำนั้น จะเริ่มตั้งแต่การซักประวัติ ซึ่งหากมีการได้รับยาบางอย่างมาก่อนหน้า เจ้าของจะต้องแจ้งกับคุณหมออย่างละเอียดด้วย เพราะโรคบางโรคหรือยาบางตัวอาจมีผลต่อสร้างฮอร์โมนไทรอยด์ได้ นอกจากนี้ยังต้องทำการตรวจเพื่อคัดกรองโรคอื่น ๆ ที่อาจเป็นได้ออกไปก่อนด้วย ส่วนความผิดปกติของต่อมไทรอยด์นั้น เราสามารถทราบได้โดยการตรวจวัดระดับฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ในกระแสเลือด ทั้งค่า free T4, total T4 และ TSH โดยคุณหมอจะดูค่า free T4 และ total T4 ร่วมกัน ส่วนค่า TSH นั้นสามารถใช้แยกว่าเป็นแบบปฐมภูมิหรือทุติยภูมิได้ โดยหากพบว่า น้องหมาที่มีระดับ free T4 และ total T4 ต่ำ แต่มีค่า TSH สูง ก็มีความเป็นไปได้ที่น้องหมาจะเป็นภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำแบบปฐมภูมิครับ

 

 

     นอกจากนี้ยังมีการตรวจอีกวิธีหนึ่งที่คุณหมอจะใช้แยกว่า น้องหมาป่วยเป็นภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำจริง ๆ หรือฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำอันเนื่องมาจากสาเหตุของการป่วยด้วยโรคอื่น ๆ ที่เราเรียกว่า Euthyroid sick syndrome ไม่ว่าจะเป็นโรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคไตวายเรื้อรัง หรือแม้แต่โรคไรขี้เรื้อนรูขุมขน ฯลฯ โดยใช้การตรวจด้วยวิธี TSH stimulation test ซึ่งคุณหมอจะทำการการฉีดฮอร์โมน TSH เข้าไป เพื่อทดสอบการทำงานของต่อมไทรอยด์ว่าผิดปกติหรือไม่ ถ้าผิดปกติจริง เมื่อทำการฉีดฮอร์โมน TSH เข้าไปกระตุ้นแล้ว จะไม่พบการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมไทรอยด์ หลังทำการกระตุ้นแต่อย่างใด 

 

 

     หากน้องหมาที่ป่วยเป็นภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ จะต้องทำการรักษาด้วยเสริมฮอร์โมนไทรอกซินเข้าไป โดยคุณหมออาจจะให้ป้อนวันละ 1-2 ครั้ง แล้วแต่กรณี แต่ยาจะออกฤทธิ์ดีเมื่อเจ้าของทำการป้อนให้ในขณะที่ท้องว่าง จึงแนะนำให้ป้อนก่อนอาหารอย่างน้อย 30 นาที ซึ่งถ้ามีการตอบสนองต่อการรักษาดี อาการน้องหมาจะค่อย ๆ ดีขึ้นภายใน 1-2 เดือน จากนั้นก็จึงมีการปรับลดระดับยาให้เหมาะสมต่อไป 

 

     ซึ่งเจ้าของจำเป็นต้องป้อนยาให้น้องหมาอย่างสม่ำเสมอ พาน้องหมามาตรวจร่างกายตามที่คุณหมอนัดเป็นประจำ และควรสังเกตดูด้วยว่าในระหว่างที่ได้รับยานั้น น้องหมาแสดงอาการของผลข้างเคียงจากยาหรือไม่ เช่น ตื่นเต้น กระวนกระวาย เหนื่อยหอบ หายใจเร็ว มีพฤติกรรมเปลี่ยนไป ก้าวร้าวขึ้น กินน้ำมาก ปัสสาวะมากขึ้น น้ำหนักลดลงมากกว่าปกติ ฯลฯ แบบนี้แสดว่าน้องหมาอาจได้รับได้รับยา (ฮอร์โมน) ขนาดสูงเกินไป จำเป็นต้องแจ้งคุณหมอเพื่อปรับขนาดยาต่อไป น้องหมาที่ป่วยด้วยภาวะนี้บางรายอาจต้องได้รับยาไปตลอดชีวิตเลยก็มีครับ 

 

 

     ต้องยอมรับนะครับว่า ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำในน้องหมาเป็นความผิดปกติที่ใครหลายคนมักมองข้ามไป เนื่องด้วยอาการที่น้องหมาแสดงออกมานั้น ค่อนข้างหลากหลายและบางอย่างอาจคล้ายกับความผิดปกติจากโรคอื่น ๆ ในทางตรงกันข้ามน้องหมาที่มีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำนั้น อาจเกิดได้จากการป่วยด้วยโรคอื่น ๆ ได้เช่นกัน ที่เราเรียกว่า Euthyroid sick syndrome ตามที่ได้กล่าวไป ทำให้อาจเข้าใจผิดคิดว่าน้องหมากำลังป่วยเป็นภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ แต่จริง ๆ แล้วไม่ใช่ ดังนั้นการแจ้งประวัติ อาการ ตลอดจนวิธีการตรวจวินิจฉัยจึงมีความสำคัญอย่างมาก

     สำหรับในส่วนของการป้องกันภาวะนี้นั้น อาจทำได้ค่อนข้างยาก จึงอยากให้เพื่อน ๆ หมั่นสังเกตอาการ แล้วลอง check list ดูสิว่า น้องหมาของเราเข้าข่ายอาจป่วยเป็นโรคภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำหรือไม่ ถ้ามีอาการตามนี้ก็ควรรีบพาไปพบคุณหมอ เพื่อตรวจเสียตั้งแต่เนิ่น ๆ นะครับ 

 

 

 

 

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

www.dogilike.com 

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

 

รูปภาพประกอบ:

www.ecosalon.com

www.petsadviser.com

www.nzymes.com

www.2.bp.blogspot.com

www.lifelearn-cliented.com

www.3.bp.blogspot.com

www.lelepets.com