โดย: Tonvet
4 สุนัขกลุ่มเสี่ยงต้องระวัง...โรคตับอ่อนอักเสบ
ทำความรู้จักกับโรคตับอ่อนอักเสบในสุนัข น้องหมากลุ่มไหนเสี่ยงป่วยโรคนี้ได้บ้างมาดูกัน
23 เมษายน 2557 · · อ่าน (45,779)
สุนัขของใครกำลังมีอาการดังต่อไปนี้บ้าง “ซึม เบื่ออาหาร อาเจียน ปวดช่องท้องส่วนหน้าอย่างรุนแรง ท้องเสีย อ่อนแรง และมีภาวะขาดน้ำ” ถ้าหากมีต้องระวัง...เพราะน้องหมาของคุณอาจกำลังป่วยเป็น “โรคตับอ่อนอักเสบ (pancreatitis)” อยู่ก็ได้นะครับ
ตับอ่อน อวัยวะเล็ก ๆ ที่อยู่บริเวณใกล้กับลำไส้เล็กส่วนดูโอดินัม (duodenum ) และกระเพาะอาหาร มีหน้าที่ทั้งสร้างน้ำย่อยและสร้างฮอร์โมนสำคัญ ๆ ให้กับร่างกายน้องหมา โรคของตับอ่อนในสุนัขมีด้วยกันหลายโรค หนึ่งในนั้นคือ โรคตับอ่อนอักเสบ (pancreatitis) เราสามารถแบ่งความผิดปกติดังกล่าวออกได้เป็น 2 ประเภท คือ โรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน และ โรคตับอ่อนอักเสบแบบเรื้อรัง ซึ่งน้องหมาสามารถเป็นได้ทั้ง 2 ประเภท แต่มักพบว่าเป็นแบบประเภทเฉียบพลันมากกว่า ซึ่งกลไกการเกิดโรคนั้นคาดว่า จะเกิดจากความผิดปกติของการป้องกันเอนไซม์มาย่อยสลายตัวของตัวอ่อนเอง (autodigestion) มักพบในสุนัขที่มีอายุมากกว่า 5 ปีขึ้นไป
รู้จักโรคตับอ่อนอักเสบในสุนัข
สำหรับโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลันนั้น จะมีรูปแบบการดำเนินโรคที่รวดเร็ว สุนัขอาจแสดงอาการได้หลากหลายและไม่จำเพาะ ซึ่งอาจทำให้สับสนกับโรคอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับทางเดินอาหารได้
ในรายที่ป่วยรุนแรง นอกจากอาการที่ได้กล่าวไปข้างต้นแล้ว น้องหมาอาจเกิดภาวะขาดน้ำรุนแรง ภาวะดีซ่าน หัวใจเต้นผิดจังหวะ หายใจลำบาก และเสียชีวิตได้ เนื่องจากเกิดภาวะ disseminated intravascular coagulation (DIC) ทำให้การทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ภายในร่างกายล้มเหลว และเกิดภาวะช็อกตามมา แต่ถ้าเจ้าของรู้อาการเร็วแล้วรีบพามารักษา ก็สามารถรักษาให้หายได้ ต่างกับประเภทเรื้อรังที่จะแสดงอาการไม่รุนแรง สุนัขอาจมีอาการ อาเจียนและท้องเสียประปราย สุนัขยังคงกินอาหารได้ แต่อาจมีน้ำหนักตัวลดลง เป็น ๆ หาย ๆ รักษาเท่าไรก็ไม่ยอมหายขาดสักที ซึ่งหากต้องการแยกประเภทนั้น จำเป็นต้องอาศัยประวัติร่วมกับการเก็บชิ้นเนื้อของตับอ่อน เพื่อนำไปตรวจทางจุลพยาธิวิทยาครับ
เราจะรู้ได้อย่างไรว่าน้องหมากำลังป่วยด้วยโรคนี้
อย่างที่ได้กล่าวไปแล้วว่า น้องหมาที่ป่วยด้วยโรคนี้มักแสดงอาการไม่จำเพาะ ดังนั้นในการตรวจวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบ จึงจำเป็นต้องใช้วิธีการตรวจหลาย ๆ วิธีร่วมกัน เพื่อใช้แยกโรคจากความผิดปกติอื่น ๆ ที่อาจเป็นไปได้ เช่น การถ่ายภาพรังสีหรืออัลตราซาวด์ช่องท้อง การตรวจค่าโลหิตวิทยา การตรวจค่าชีวเคมีต่าง ๆ โดยเฉพาะค่าเอนไซม์ตับอ่อน ได้แก่ อะไมเลส (amylase) ไลเปส (Lipase) ซึ่งค่าเอนไซม์ทั้งสองตัวนี้มีความไว (sensitivity) สูง แต่มีความจำเพาะ (specific) ต่อการเกิดตับอ่อนอักเสบน้อย เนื่องจากสามารถสร้างจากอวัยวะอื่น ๆได้ด้วย ปัจจุบันคุณหมอมีชุดตรวจโรคตับอ่อนอักเสบ โดยการตรวจค่า serum pancreatic lipase immunoreactivity (cPLI) ซึ่งสะดวก รู้ผลรวดเร็วภายใน 10-15 นาที และให้ผลจำเพาะ (specific) ต่อการเกิดตับอ่อนอักเสบสูงมากกว่า เพราะสร้างจากตับอ่อนเองโดยตรง
ถึงตรงนี้เพื่อน ๆ คงอยากรู้แล้วใช่ไหมครับว่า หมากลุ่มไหนมีความเสี่ยงที่ป่วยเป็นโรคตับอ่อนอักเสบได้บ้าง จะใช่น้องหมาของเราหรือเปล่านะ มาดูกันเลยครับ...
1 สุนัขที่มีปัญหาน้ำหนักเกินมาตรฐานหรืออ้วน
สุนัขที่อ้วนหรือมีน้ำหนักตัวมากกว่ามาตรฐาน สามารถป่วยเป็นโรคอื่น ๆ ตามมาได้หลายโรค หนึ่งในนั้นคือ โรคตับอ่อนอักเสบ (pancreatitis) ซึ่งพบว่า สุนัขที่ป่วยด้วยโรคนี้ 43% เป็นสุนัขที่อ้วน สุนัขที่อ้วนมักจะมีระดับไขมันในกระแสเลือดสูง (hyperlipidaemia) จากการศึกษายังพบต่อว่า โรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลันนั้น มีความสัมพันธ์กับน้องหมาที่มีระดับไขมันในกระแสเลือดสูง โดย 26% ของสุนัขที่ป่วยด้วยโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน จะมีระดับไขมันในกระแสเลือดสูงครับ (ต้องการศึกษาโรคอ้วนเพิ่มเติม..คลิก)
2 สุนัขที่เจ้าของชอบให้กินอาหารมัน ๆ
ข้อนี้เชื่อว่าเจ้าของหลายคนต้องแอบหนาว ๆ ร้อน ๆ เพราะสาเหตุที่ทำให้น้องหมาป่วยอาจเกิดมาจากน้ำมือของเราก็ได้ จากการศึกษาพบว่า น้องหมาที่ได้รับอาหารที่มีไขมันสูง (มากกว่า 50 กรัม/1000 kcal หรือ 20 % dry matter basis) เป็นประจำ เช่น พวกของทอดต่าง ๆ อาหารที่ผัดด้วยน้ำมัน ฯลฯ จะเสี่ยงป่วยเป็นโรคตับอ่อนอักเสบได้ง่าย โดยอาหารที่มีไขมันสูงจะกระตุ้นการหลั่งของ cholecystokinin (CCK) ซึ่งเป็นผลทำให้เกิดโรคตับอ่อนอักเสบตามมาได้
3 สุนัขพันธุ์เสี่ยง
สุนัขพันธุ์เสี่ยงที่มีโอกาสป่วยเป็นโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลันได้ง่าย ได้แก่ สุนัขพันธุ์ miniature Schnauzers ,Yorkshire terriers ,Shetland sheepdog, Silky Terriers, Dachshund, Cocker spaniels และบางรายงานก็กล่าวถึงสุนัขพันธุ์ miniature Poodles ด้วย ส่วนแบบเรื้องรังมักพบในสุนัขพันธุ์ Boxer, Cavalier King Charles spaniels และ Collies โดยมีการศึกษาในสุนัขพันธุ์ Miniature schnauzers ที่ป่วยด้วยโรคตับอ่อนอักเสบพบว่า ส่วนใหญ่จะมีระดับ Triglycerides (fats) ในกระแสเลือดที่สูง (Xenoulis et al 2010) ส่วนคลอเรสเตอรอล (cholesterol) อาจมีระดับสูงบ้างในบางราย ซึ่งสุนัขพันธุ์นี้มีแนวโน้มที่จะมีระดับไขมันในกระแสเลือดสูง (hyperlipidaemia) ได้ง่ายอยู่แล้ว แต่ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด คาดว่าน่าจะมาจากพันธุกรรม นอกจากนี้ยังมีการศึกษาการพบการกลายพันธุ์ของยีนที่ชื่อ SPINK1 gene ซึ่งเป็นยีนที่ยับยั้งการหลังเอนไซม์ทริปซิน (trypsin) จากตับอ่อนด้วย (Bishop et al 2010)
4 สุนัขที่กำลังป่วยด้วยโรคบางอย่าง
สุนัขที่ป่วยด้วยโรคบางโรคหรือกำลังได้รับยาบางชนิด อาจมีส่วนทำให้น้องหมาป่วยเป็นโรคตับอ่อนอักเสบได้ ไม่ว่าจะเป็นสุนัขที่ป่วยด้วยโรคตับและท่อน้ำดี ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ ภาวะฮอร์โมนต่อมหมวกไตสูง โรคพยาธิในเม็ดเลือดชนิด Babisiosis หรือน้องหมาที่ได้รับยาหรือสารเคมีบางอย่างจากการรักษาโรคที่ป่วย เช่น ยาแก้อักเสบกลุ่มสเตียรอยด์ ยา azathioprine, L-Asparaginase, frusemide, thiazides, potassium bromide, sulphonamides, tetracyclines และยา salicylates นอกจากนี้ยังพบว่า สุนัขที่ได้รับบาดเจ็บจากแรงกระแทกที่ตับอ่อน (อาจมาจากอุบัติเหตุหรือการผ่าตัด) หรือการเกิดภาวะขาดเลือด (ischemia) ก็สามารถทำให้สุนัขป่วยเป็นโรคตับอ่อนอักเสบได้เช่นกันครับ
เห็นหรือไม่ครับว่า...ปัจจัยเสี่ยงหรือสาเหตุที่จะทำให้น้องหมาของเราป่วยเป็นโรคตับอ่อนอักเสบนั้น มีอยู่รอบ ๆ ของตัวเรานี่เอง และบางครั้งก็อาจเป็นเรานั้นเอง ที่เป็นผู้ที่ทำให้น้องหมาป่วยอย่างไม่รู้เนื้อรู้ตัว สุนัขที่ป่วยด้วยโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน จะมีความทุกข์ทรมานจากอาการปวดท้องอย่างมาก หากช่วยไม่ทันก็อาจถึงขั้นทำให้น้องหมาเสียชีวิตได้เลยทีเดียว ซึ่งการรักษาโรคตับอ่อนอักเสบจะมีขั้นตอนที่ต่างกันไป ขึ้นกันระดับของความรุนแรง
สัปดาห์หน้ามาดูกันต่อกับวิธีการรักษาโรคตับอ่อนอักเสบในน้องหมาว่ามีขั้นตอนเป็นอย่างไร รวมถึงการจัดการทางโภชนาการเพื่อรับมือกับโรคนี้...ห้ามพลาดนะครับ
บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์
น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์
อ้างอิงข้อมูลบางส่วน:
จีรวัฒน์ สุนทรสิต. 2555. Canine pancreatitis. การประชุมวิชาการการบำบัดโรคสัตว์เลี้ยง ครั้งที่ 18: หน้า 250-252
Panagiotis G. Xenoulis, Jan S. Suchodolski and Jörg M. Steiner. Chronic Pancreatitis in Dogs and Cats. COMPENDIUM. March 2008: page 166-180
Remillard RL. 2002. Pocket companion to Small animal clinical nutrition. Mark Morris Institute. 4th edition: page 682-691
Xenoulis PG, Suchodolski JS, Ruaux CG, Jörg M and Steiner JM. 2010. Association Between Serum Triglyceride and Canine Pancreatic Lipase Immunoreactivity Concentrations in Miniature Schnauzers. Journal of the American Animal Hospital Association 46: 229-234
Bishop MA, Xenoulis PG, Levinski MD, Suchodolski JS and Steiner JM. 2010. Identification of variants of the SPINK1 gene and their association with pancreatitis in Miniature Schnauzers. American Journal of Veterinary Research 71: 527-533
รูปภาพประกอบ:
www.lehighvalleylive.com
www.carepethospital.com
www.aboutdogvomiting.com
www.idexx.com
www.doglawreporter.blogspot.com
www.img.webmd.com
www.cutepetwallpaper.com
www.vetconm.com
SHARES