ถ้าพูดถึงโรคนิ่วแล้ว หลายคนคงจะนึกถึงก้อนตะกอนหรือผลึกเกลือแร่ที่อยู่ในทางเดินปัสสาวะ ถูกต้องแล้วครับ...สุนัขก็สามารถเกิดโรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะได้เช่นเดียวกับคน ซึ่งอาการเวลาที่น้องหมาป่วยเป็นโรคนิ่วนั้น น่าสงสารมาเลยทีเดียว บางตัวปัสสาวะสีเข้มหรือมีเลือดปนออกมา เจ็บปวดเวลาปัสสาวะ บางตัวอาจถึงขั้นปัสสาวะไม่ออก จนเกิดภาวะไตวายเฉียบพลันตามมาได้...

 

     นิ่วในทางเดินปัสสาวะของน้องหมามีหลายชนิด แตกต่างกันไปตามองค์ประกอบของแร่ธาตุหรือสารเคมีที่มาประกอบขึ้นเป็นก้อนนิ่ว เช่น นิ่วชนิดยูเรท นิ่วชนิดแคลเซียมออกซาเลต นิ่วชนิดแมกนีเซียม แอมโมเนียม ฟอสเฟตหรือสตรูไวท์  นิ่วชนิดซีสทีน นิ่วชนิดซิลิกา ฯลฯ ซึ่งนิ่วแต่ละก้อนนั้น ก็อาจประกอบขึ้นมาจากการรวมตัวของแร่ธาตุหลายชนิดร่วมกันก็ได้ 

 

 

     สาเหตุของการเกิดโรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะของน้องหมาแต่ละตัวอาจแตกต่างกันไป เพื่อน ๆ หลายคนมักเข้าใจว่า อาหารเป็นสาเหตุของการเกิดโรคนิ่วในสุนัข ความจริงแล้วยังมีปัจจัยอื่น ๆ อีกมากมายที่ทำให้เกิดนิ่วในสุนัขได้  ซึ่งโรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะเกิดได้จากจากปัจจัยหลาย ๆ อย่างร่วมกัน ดังนี้ครับ

 

 

 

     น้องหมาบางพันธุ์มีแนวโน้มที่จะป่วยเป็นโรคนิ่วในกระเพาะปัสสาวะได้ง่ายกว่าพันธุ์อื่น ๆ เช่น สุนัขพันธุ์ดัลเมเชียน มียีนด้อยทำให้เกิดนิ่วชนิดยูเรท (Urate) ได้ง่าย เนื่องจากกระบวนการขนส่งกรดยูริคผ่านเซลล์ตับและไตผิดปกติ ทำให้เกิดกรดยูริคในปัสสาวะสูง หรือ สุนัขพันธุ์คาวาเลียร์ คิง ชาลส์ สแปเนียล มีแนวโน้มที่จะเกิดนิ่วชนิดแซนทีนได้ง่าย เนื่องจากขาดเอนไซม์ xanthine oxidase จึงมีปริมาณแซนทีน (xanthine) และไฮโปแซนทีน (hypoxanthine) ในปัสสาวะ (Xanthinuria) มาก ก่อให้เกิดนิ่วตามมา

 

 

 

     หากว่ากันด้วยเรื่องของกายวิภาคแล้ว สุนัขเพศเมียจะมีท่อปัสสาวะที่สั้นและกว้างกว่าสุนัขเพศผู้ หากสุนัขเพศเมียเกิดก้อนนิ่วขึ้น ในช่วงแรก ๆ ก้อนนิ่วที่ยังมีขนาดเล็กอยู่ อาจออกมากับปัสสาวะได้ง่าย ก่อนที่น้องหมาจะแสดงอาการผิดปกติให้เราเห็น ดังนั้นโรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะจึงมักพบได้ในสุนัขเพศผู้มากกว่าสุนัขเพศเมีย แต่อย่างไรก็ดีนิ่วบางชนิด อย่างเช่น นิ่วชนิดสตรูไวท์ (struvite) มักพบในสุนัขเพศเมียมากกว่า เนื่องจากมีการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะได้ง่ายกว่าสุนัขเพศผู้ครับ

 

 

 

     อาหารและน้ำก็เป็นหนึ่งสาเหตุสำคัญของการเกิดนิ่วในสุนัขนะครับ เวลาที่น้องหมากินอาหารเข้าไป ร่างกายย่อยอาหารและผ่านกระบวนการเมทาบอลิซึม จนได้ออกมาเป็นสารอาหารต่าง ๆ นำไปใช้ประโยชน์ พวกสารต่าง ๆ เหล่านี้บางตัวก็มีผลทำให้ปัสสาวะเกิดภาวะเป็นกรดหรือด่างมากเกินไป หรือในอาหารและน้ำที่กินอาจมีแร่ธาตุหรือสารเคมีบางอย่างสูงเกินไป จึงเป็นสาเหตุทำให้น้องหมาเกิดนิ่วขึ้นมาได้ เช่น น้องหมาที่ได้รับอาหารจำพวกโปรตีนสูง (มากกว่า 10-18% dry matter) เป็นเวลายาวนาน หรือน้องหมาที่ได้รับแคลเซียม แมกนีเซียม และออกซาเลตมากไป เป็นต้น  นอกจากสารต่าง ๆ ในอาหารและน้ำจะเป็นสาเหตุของการเกิดนิ่วได้แล้ว รูปแบบของอาหารก็มีส่วนทำให้เกิดนิ่วได้เช่นกัน น้องหมาที่กินแต่อาหารแห้ง (อาหารเม็ด) และกินน้ำน้อยจะทำให้ปัสสาวะเข้มข้นขึ้น  จึงเกิดการตกตะกอนของนิ่วได้ง่ายครับ 

 

 

 

     นิ่วบางชนิดเกิดได้จากการติดเชื้อ เช่น การติดเชื้อแบคทีเรียชนิด Staphylococcus spp., Proteus spp. ฯลฯ ซึ่งมีความสามารถสร้างเอนไซม์ urease ได้ โดยเอนไซม์นี้จะเข้าไปเปลี่ยนยูเรีย (urea) ได้เป็นแอมโมเนียมอิออน กับ ไบคาร์บอนเนต ทำให้ปัสสาวะของน้องหมาเกิดภาวะเป็นด่าง เมื่อปัสสาวะเป็นด่างมาก ๆ จะทำให้ความสามารถในการละลายน้ำของแมกนีเซียมฟอสเฟตลดลงไป จึงเป็นสาเหตุให้เกิดนิ่วชนิดสตรูไวท์ได้ (struvite, Magnesium ammonium phosphate hexahydrate) 

 

 

 

     น้องหมาที่ป่วยด้วยโรคบางอย่างอยู่ก่อนแล้ว อาจเป็นสาเหตุโน้มนำให้เกิดโรคนิ่วตามมาได้ เช่น สุนัขที่มีความผิดปกติของการไหลเวียนเลือดที่ตับหรือมีปัญหาที่ตับ ตับจะไม่สามารถสร้างเอนไซม์เฮปปาติก ยูริเคส (uricase) ได้ ทำให้กรดยูริคไม่ถูกเปลี่ยนเป็นออแลนโตอิน (allantoin) จึงมีกรดยูริคในปัสสาวะสูง ส่งผลให้เกิดนิ่วชนิดยูเรทได้ หรือสุนัขที่เป็นโรค Hyperparathyroidism จะทำให้มีปริมาณแคลเซียมในกระแสเลือดสูง ส่งผลให้เกิดนิ่วชนิดแคลเซียมออกซาเลต (Calcium oxalate) ได้เช่นกัน

 

 

     เห็นแล้วนะครับว่า โรคนิ่วนั้นเกิดได้จากปัจจัยหลายอย่างร่วมกัน สุนัขบางพันธุ์เสี่ยงที่จะป่วยเป็นโรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะได้ง่ายอยู่แล้ว หากได้รับอาหารที่ไม่เหมาะสมเข้าไปอีก นานวันเข้าก็อาจก่อให้เกิดโรคนิ่วตามมาได้ เมื่อรู้ถึงปัจจัยเสี่ยงกันไปแล้ว ที่นี้เรามาเรียนรู้วิธีรับมือกับโรคนิ่วกันต่อดีกว่า แต่ขออุ๊บไว้ ตามกันต่อในบทความตอนหน้าแล้วกันนะครับ...

 

 

 

บทความโดย:หมอต้น ด็อกไอไลค์

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

www.dogilike.com 

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

 

 

รูปภาพประกอบ:

www.dogsgonegood.com

www.hamptonveterinaryhospital.ca

www.public-domain-image.com

www.crittercures.com

www.dogquestions.org

www.mansonpublishing.com

www.rayur.com