น้องหมาต้องการเลือด...ด่วน!! ประโยคแบบนี้เพื่อน ๆ ชาวด็อกไอไลค์ (Dogilike.com) คงจะเคยพบเห็นกันอยู่บ่อย ๆ ซึ่งสาเหตุที่ทำให้น้องหมาต้องการเลือดนั้นก็มีอยู่มากมายหลายโรค หนึ่งในนั้นอาจเกิดได้จากความผิดปกติในระบบภูมิคุ้มกันของตัวน้องหมาเอง บทความนี้ มุมหมอหมา จะพาเพื่อน ๆ ไปทำความรู้จักกับ ภาวะที่ภูมิคุ้มกันของน้องหมามาทำลายเม็ดเลือดแดงของตัวเอง มาดูกันครับว่า โรคนี้นั้นมีสาเหตุมาจากอะไร และน้องหมาที่ป่วยจะแสดงอาการอย่างไรกันบ้าง

 

     ภาวะโลหิตจางเนื่องจากภูมิคุ้มกันทำลายเม็ดเลือดแดงของตัวเอง มีชื่อเล่นเรียกสั้น ๆ ว่า IMHA (อิม-ห้า) ย่อมาจาก Immune mediated hemolytic anemia เกิดจากการที่ร่างกายของน้องหมาสร้าง autoantibody ขึ้นมาจับกับ antigen บนผิวเซลล์ของเม็ดเลือดแดงของตัวเอง เพราะร่างกายคิดว่าเม็ดเลือดแดงของตัวเองนั้นเป็นสิ่งแปลกปลอมที่ต้องกำจัดทิ้ง เมื่อเม็ดเลือดแดงถูกทำลายไปมาก ๆ ผลที่ตามมาก็คือ การเกิดภาวะโลหิตจาง (anemia) สุนัขที่เกิดภาวะโลหิตจางรุนแรงจนค่าเม็ดเลือดแดงอัดแน่น (PCV) ต่ำมาก ๆ คุณหมอจะพิจารณาถ่ายเลือดให้ครับ

    ซึ่งโรคนี้สามารถเกิดได้ร่วมกับภาวะเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันของตัวเอง หรือ Immune mediated thrombocytopenia (IMT) ที่ทำให้เลือดหยุดยากเวลาที่น้องหมามีบาดแผลแล้วมีเลือดออก เราเรียกว่า กลุ่มอาการ Evan 's syndrome

 

 

     สาเหตุของโรคนี้เกิดได้ทั้งจากร่างกายน้องหมาเอง (Primary IMHA) เช่น ความเครียด พันธุ์สุนัข โดยพันธุ์สุนัขทีมักพบบ่อย ๆ ได้แก่ Cocker spaniel, Miniature poodle, Maltese, Irish setter ฯลฯ และเกิดตามมาจากสาเหตุอื่น ๆ มาเหนี่ยวนำให้เกิดโรค (Secondary IMHA) เช่น การติดเชื้อโรคต่าง ๆ การได้รับยาบางชนิด การได้รับวัคซีนบางชนิด จากการเกิดเนื้องอกหรือมะเร็ง รวมถึงการได้รับพิษจากแมลงและสัตว์กัดต่อย โดยสาเหตุในเมืองไทยบ้านเรามักมาจากการติดเชื้อโรคพยาธิในเม็ดเลือดจากเห็บ ซึ่งอัตราการเสียชีวิตของโรคนี้จะอยู่ที่ 20-75% ขึ้นกับความรุนแรงของอาการ โดยมักจะพบเสียชีวิตในช่วง 2 สัปดาห์แรกของการรักษาครับ

 

 

 

     เมื่อเม็ดเลือดแดงของน้องหมาถูกทำลายลงไป อาการที่ตามมาก็คือ น้องหมาจะมีเยื่อเมือกซีด เบื่ออาหาร ซึม มีไข้ ม้ามโต ปัสสาวะสีเปลี่ยน (สีน้ำตาล) เยื่อเมือกมีสีเหลือง (ดีซ่าน) หัวใจเต้นเร็วขึ้น หายใจเร็วขึ้น เพื่อต้องการออกซิเจนไปชดเชย เพราะเม็ดเลือดถูกทำลายมากไปจนมีใช้ไม่เพียงพอ

     คุณหมอจะทราบว่าน้องหมาป่วยเป็นโรคนี้ได้จากการตรวจเลือด โดยเฉพาะค่าเม็ดเลือดแดง ก็จะพบว่ามีค่าเม็ดเลือดแดงอัดแน่นต่ำลงอย่างรวดเร็ว มีการสร้างเม็ดเลือดแดงอ่อน  (Reticulocyte) ขึ้นมาชดเชย แต่นั้นก็ไม่เพียงพอต่อความต้องการใช้อยู่ดี เพราะร่างกายก็จะทำลายต่อไปเรื่อย ๆ และยังมีการตรวจการตกตะกอนของเลือด เมื่อหยดเลือดลงในน้ำเกลือด้วย นอกจากนี้ยังมีการตรวจที่เรียกว่า Coomb’ test ซึ่งเป็นการตรวจที่มีความจำเพาะกับโรคนี้ เพราะเป็นการตรวจหา antibody บนผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง เมื่อใส่ antiserum ที่จำเพาะจะเกิดการจับกลุ่ม (Agglutination) กันขึ้นครับ

 

 

 

     น้องหมาที่ได้รับการวินิจฉัยว่าป่วยเป็นโรคนี้ ต้องแยกก่อนว่า เกิดจากตัวของน้อหมาเองหรือเป็นตามมาจากโรคอื่น ๆ กรณีเป็นผลตามมาจากโรคอื่น ๆ ต้องรักษาที่สาเหตุของโรคนั้น ควบคู่กับการรักษาตามอาการ ถ้ามีเม็ดเลือดแดงต่ำมาก ๆ ก็ต้องพิจารณาถ่ายเลือดให้ โดยอาจให้เฉพาะเม็ดเลือดแดง (packed red cells) เฉย ๆ ก็ได้แล่้วแต่กรณี น้องหมาจะต้องได้รับยาในกลุ่มมีฤทธิ์กดภูมิคุ้มกัน (immunosuppressive) ซึ่งมีความสำคัญในการรักษาโรคนี้ เช่น prednisolone, azathioprine, cyclosporine ฯลฯ รวมถึงการพิจารณาผ่าตัดเอาม้ามออก (splenectomy) ในบางรายด้วย น้องหมาจะต้องได้รับยาต่อเนื่องอย่างน้อย ๆ 3-6 เดือน โดยจะค่อย ๆ ลดขนาดยาบางตัวลง ภายหลังจากค่าเม็ดเลือดแดงอยู่ในระดับปกติคงที่ต่อเนื่องแล้ว 2 สัปดาห์ 

  
     ซึ่งความสำเร็จในการรักษา พบว่าในรายที่เกิดตามมาจากสาเหตุอื่น ๆ มาเหนี่ยวนำให้เกิดโรค (Secondary IMHA) นั้น จะมีการตอบสนองต่อการรักษาแย่กว่า อาจพบการกลับมาเป็นซ้ำได้ใหม่ ดังนั้นแม้สุนัขจะมีอาการดีขึ้นแล้ว ก็ต้องหมั่นตรวจเลือดซ้ำเป็นประจำทุก ๆ 6 เดือน เพื่อติดตามผลการรักษาด้วยครับ  


     สำหรับสุนัขที่ป่วยเป็นโรคนี้ เจ้าของอาจต้องทำใจสักหน่อยนะครับ โดยเฉพาะกับเรื่องค่าใช้จ่ายในการรักษาซึ่งค่อนข้างสูงเอาเรื่องเลยทีเดียว เพราะส่วนใหญ่จะหมดไปกับค่ายาและค่าตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น ค่าตรวจเลือด ฯลฯ หากน้องหมาตัวไหนจำเป็นต้องมีการถ่ายเลือดให้ ก็จะมีค่าใช้จ่ายในส่วนนี้เพิ่มเข้ามาอีก ซึ่งน้องหมาบางตัวอาจต้องได้รับการถ่ายเลือดให้หลายต่อหลายครั้ง แต่นั่นก็ยังไม่น่าหนักใจเท่าการที่ต้องหาเลือดมาให้น้องหมา ต้องยอมรับจริง ๆ ว่า #ขาดแคลนเลือดหนักมาก ไม่เช่นนั้นก็คงไม่ได้เห็นประโยคเด็ด ต้องการเลือด...ด่วน!! เป็นแน่ แต่ก็อย่าเพิ่งถอดใจไปนะครับ

   

 

   

 

 

บทความโดย: หมอต้น ด็อกไอไลค์

น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์

www.dogilike.com

http://family.dogilike.com/tonvet/

 

ข้อมูลบางส่วน:

http://www.merckmanuals.com/vet/circulatory_system/anemia/hemolytic_anemia.html#v3257206

 

รูปภาพประกอบ: