หลายครั้งหลายคราวเราอาจจะเคยได้ยินข่าวว่า น้องหมาช่วยชีวิตคนที่ป่วยเป็นโรคต่าง ๆ ด้วยการเห่าเตือน ก่อนที่อาการจากโรคร้ายของผู้ป่วยนั้นจะเกิดขึ้น ทั้งทีบางตัวก็ไม่เคยถูกฝึกมาก่อน ทำให้ผู้ป่วยหรือญาติของผู้ป่วยคนนั้น รับรู้ได้ถึงความผิดปกติและเข้าให้การช่วยเหลือได้ทันการณ์ ก่อนที่จะเกิดอันตรายร้ายแรงตามมา


     สุนัขขึ้นชื่อว่ามีทักษะเรื่องการดมกลิ่นที่ยอดเยี่ยม การดมกลิ่นทำให้สุนัขรับรู้ข้อมูลต่าง ๆ รอบตัวได้ แต่การดมกลิ่นนั้น จำเป็นต้องอาศัยประสบการณ์และการเรียนรู้ เพื่อนำข้อมูลที่ได้มาตีความ ว่ากลิ่นที่ได้รับเข้าไปนั้น เป็นกลิ่นของอะไรกันแน่ มนุษย์เราจึงใช้ความสามารถตรงจุดนี้ของสุนัข มาฝึกสอนให้สุนัขสามารถรับรู้ถึงโรคบางโรคของมนุษย์ได้ เพื่อให้ช่วยตรวจจับสัญญาณโรค และช่วยเตือนก่อนที่อาการจะเกิดขึ้น เรามาดูกันนะครับว่า สุนัขสามารถรับรู้และช่วยเตือนโรคร้ายของมนุษย์โรคใดได้บ้าง  

 

1 โรคเบาหวาน และภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

     โรคเบาหวาน ถือเป็นภัยคุกคามสุขภาพของประชากรโลกที่น่ากลัว จากข้อมูลของเว็บไซต์ diabetesatlas.org ระบุว่า ในปี พ.ศ. 2015 มีประชากรโลกกว่า 415 ล้านคน ป่วยเป็นโรคเบาหวาน และทุก ๆ  6 วินาที จะมีคนหนึ่งคนป่วยและเสียชีวิตจากโรคนี้  แนวคิดการใช้สุนัขบำบัดกับผู้ป่วยโรคเบาหวานจึงเป็นสิ่งที่น่าสนใจ  เพราะเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำตาล กลิ่นของร่างกายจะเปลี่ยนไป สุนัขจะรับรู้ได้ทันที มันจะรีบเห่าเตือนทันที แม้ในขณะที่ตัวผู้ป่วยกำลังหลับอยู่ก็ตาม

 

     หากเพื่อน ๆ ได้ติดตามข่าวจากคอลัมน์ Daily dog อยู่เป็นประจำ อาจจะเคยได้ยินข่าวของ เจ้า Maisie สุนัขสายพันธุ์ลาบราดอร์รีทรีฟเวอร์ ที่เป็นสุนัขบำบัดคอยปกป้องหนูน้อย Alena Hughes วัย 6 ปี ที่ป่วยเป็นเบาหวาน โดยมันถูกฝึกมาเพื่อช่วยผู้ป่วยโรคเบาหวานโดยเฉพาะ เพื่อให้ดมกลิ่นเหงื่อและกลิ่นลมหายใจของผู้ป่วยโรคเบาหวานเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดมีการเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะเพิ่มขึ้นหรือลดลงก็ตาม หากเกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้น มันจะคอยเตือนผู้ป่วยถึงความผิดปกตินั้น และช่วยให้ผู้ป่วยจัดการปรับระดับน้ำตาลให้กลับมาสู่ภาวะปกติ ก่อนที่อาการของผู้ป่วยจะแย่ลงไป


    ในต่างประเทศมีการฝึกสุนัขเพื่อช่วยเหลือเหลือผู้ป่วยโรคนี้โดยเฉพาะเลยครับ ผมขอยกตัวอย่างเช่นที่ประเทศสหรัฐอเมริกา จะมีองค์กรหนึ่งชื่อว่า Dogs for Diabetics (D4D)  ซึ่งก่อตั้งมาตั้งแต่ ปี ค.ศ. 2004 มีสุนัขในโครงการมากกว่า 120 ตัว หากเพื่อน ๆ คนไหนสนใจ สามารถติดตามได้ใน เพจนี้ เลยครับ


 

2 โรคลมชัก

     โรคลมชัก เป็นอีกหนึ่งโรคที่ผู้ป่วยจะไม่สามารถรู้ได้เลยว่า ตัวเองจะมีอาการชักเมื่อใด ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการกำเริบบ่อยครั้ง จนไม่สามารถทำกิจวัตรประจำได้ตามปกติ เช่น การขับรถ การทำงานในที่เสี่ยงภัย ฯลฯ อาการชักอาจเกิดขึ้นได้เมื่อใดก็ได้ ถ้ายังคุมอาการชักไม่ได้ จึงอาจเป็นอันตรายเป็นอย่างมาก หากผู้ป่วยคนนั้นต้องอยู่คนเดียวตามลำพัง


     มีหลายรายงานระบุว่า สุนัขบางตัวสามารถรับรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงได้ก่อนที่ผู้ป่วยลมชักจะแสดงอาการครับ จึงมีการนำสุนัขมาฝึกเพื่อให้อยู่ร่วมกับผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้ อย่างน้อยก็เพื่อช่วยเตือนผู้ป่วยให้ทราบว่าอีกไม่นาน จะมีอาการชักเกิดขึ้นแล้วนะ ผู้ป่วยจะได้เตรียมตัวและเตรียมสถานที่รอบข้างให้พร้อม และนอนลงในท่าที่ปลอดภัย เพื่อไม่ให้เกิดอันตรายขณะที่ตัวเองกำลังเกิดอาการชักขึ้น สุนัขที่ถูกฝึกมาบางตัวสามารถช่วยเตือนผู้ป่วยก่อนแสดงอาการได้ก่อน 15-45 นาที ช่วยให้ผู้ป่วยหลายคนปลอดภัย จากอุบัติเหตุที่ตามมาขณะที่ตนเองกำลังชักได้ครับ 

 

โพสโดยสมาชิกเว็บไซต์ยูทูป Ryan Locke

3 โรคมะเร็ง

     โรคมะเร็ง เป็นโรคที่พบได้มากขึ้นในมนุษย์ มะเร็งมีหลายชนิดตามชนิดของซลล์ แต่ส่วนใหญ่เวลาที่เกิดขึ้นที่อวัยวะใด เราก็มักจะเรียกกันง่าย ๆ ว่า เป็นมะเร็งอวัยวะนั้น มะเร็งบางชนิดสามารถสร้างสาร Volatile organic compounds ได้ สุนัขมาความสามารถตรวจพบมะเร็งบางชนิดในมนุษย์ได้ครับ เช่น โรคมะเร็งเต้านม โรคมะเร็งปอด โรคมะเร็งรังไข่ โรคมะเร็งผิวหนัง โรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ ฯลฯ  อย่างในคอลัมน์ Daily dog ก็เคยนำเสนอข่าวของ เจ้าเล็กซี่ สุนัขสายพันธุ์บาสเซ็ต ฮาวด์  ที่เห่าเตือนภัยถึงสิ่งอันตรายที่กำลังก่อตัวขึ้นในร่างกายของ ลิซา ฮีลจี เจ้าของของมัน โดยลิซาเล่าให้ฟังว่า ฉันไม่เคยเห็นพฤติกรรมของเล็กซี่เป็นแบบนี้มาก่อน มันพยายามที่จะขุดหน้าอกฉัน มันเห่าตลอดเวลา จนฉันเริ่มสงสัยจึงไปพบแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพดู และฉันก็ตกใจมากที่พบว่าคุณหมอตรวจเจอว่า "เป็นมะเร็งเต้านม" 


     มีนักวิจัยหลายคนให้ความสนใจฝึกสุนัข เพื่อใช้ช่วยในการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งในหลาย ๆ ชนิดของมนุษย์ มีงานวิจัยหนึ่งตีพิมพ์ลงในวารสาร European urology เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ปี ค.ศ. 2011 โดยใช้สุนัขพันธุ์ Belgain Malinois shepherd มาฝึกให้ดมและจดจำกลิ่นปัสสาวะของผู้ป่วยที่เป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก พบว่าให้ผลความไวและความจำเพาะคิดเป็น 91 % เลยทีเดียว มะเร็งชนิดนี้จะสร้างสาร Volatiles organic compound (VOCs) จาก malignant cell ซึ่งจมูกของสุนัขสามารถตรวจจับกลิ่นของ VOCs ได้ นักวิจัยจึงนำประโยชน์ของสุนัขในจุดนี้มาใช้ ถือเป็นนวัตกรรมใหม่ที่ใช้การคัดกรองโรคมะเร็งต่อมลูกหมากในคนในระยะเริ่มต้นได้อย่างมีประสิทธิภาพครับ

      ทั้ง 3 โรคนี้เป็นเพียงตัวอย่างความสามารถของสุนัขในด้านการรับรู้โรคของมนุษย์ ผมเชื่อว่ายังมีอีกหลายโรคที่สุนัขสามารถรับรู้ได้  ในอนาคตอาจมีงานวิจัยที่ใช้สุนัขมาตรวจคัดกรองโรคได้อีกมากมายตามมาอย่างแน่นอน เรื่องนี้ทำให้เราได้รู้ว่า การเลี้ยงสุนัขนั้นมีประโยชน์มากกว่าแค่เป็นเพื่อน เพราะบางครั้งเค้าอาจช่วยชีวิตเราจากการป่วยเป็นโรคร้ายได้ด้วยครับ