ตอนนี้กระแสของกัญชาถูกยกมาพูดเป็นวงกว้างตามสื่อต่าง ๆ มีให้เห็นแทบทุกวัน  หลาย ๆ ประเทศทั่วโลกก็ให้การยอมรับและอนุญาตให้ใช้กัญชาทางการแพทย์ได้อย่างถูกกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นเนเธอร์แลนด์ แคนาดา โคลัมเบีย ออสเตรเลีย และบางรัฐในสหรัฐอเมริกา อย่างในรัฐแคริฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา อนุญาตให้ใช้กัญชามานานแล้ว และยังให้ขายปลีกกัญชาเพื่อการสันทนาการได้ด้วย หลายคนยอมรับว่า ได้นำกัญชามาใช้นานแล้ว แม้จะยังไม่ถูกอนุญาตให้ใช้ก็ตาม 

 

     มนุษย์นำกัญชามาใช้รักษาโรคมานานกว่า 2,000 ปีแล้ว ในอดีตกัญชาถูกนำมาใช้ในการแพทย์แผนไทย ซึ่งมีผสมอยู่ในตำรับยา ตามบันทึกใน "แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ฉบับหลวง" รวบรวมและพิมพ์โดยพระยาพิศณุประสาทเวช (คง ถาวรเวช) หรือ หมอคง เมื่อปี พ.ศ. 2413 และหลาย ๆ ตำรับยาโบราณของไทยมีกล่าวถึงกัญชาเอาไว้ แต่ได้สูญหายไปตามกาลเวลา เมื่อกัญชาได้ถูกประกาศให้เป็นยาเสพติด ก็ไม่ได้ถูกนำมาใช้อีกเลย 

 

     ปัจจุบันไทยเริ่มกลับมาตามกระแสโลกอีกครั้ง ด้วยการเปิดทางให้สามารถนำกัญชามาใช้เพื่อการศึกษาวิจัยและใช้ทางการแพทย์ได้ แต่ต้องได้รับอนุญาตก่อน ซึ่งถือเป็นชาติแรกในอาเซียน มีผลบังคับใช้เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 นับเป็นเวลา 40 ปี หลังจากที่กัญชาถูกประกาศให้เป็นยาเสพติดประเภทที่  5 ตาม พรบ. ยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 แต่ก็ยังห้ามใช้เสพและมีไว้ในครอบครองเพื่อความบันเทิงหรือสันทนาการอยู่ รวมถึงห้ามมิให้ผลิต นำเข้า ส่งออก เว้นแต่จะได้รับอนุญาตเช่นกัน โดยใน พรบ. ยาเสพติดให้โทษ ฉบับที่ 7 พ.ศ. 2562 ยังคงถือว่ากัญชาเป็นยาเสพติดอยู่ ผู้ที่มีสิทธิขอใบอนุญาตก็จำกัดในบางวิชาชีพและอาชีพเท่านั้น เช่น ต้องเป็นผู้ที่มีใบประกอบวิชาชีพสัตวแพทย์ เภสัชกร แพทย์ ทันตแพทย์ แพทย์แผนไทยประยุกต์ ฯลฯ เป็นต้น ประชาชนทั่วไปจะได้รับอนุญาตให้ปลูกกัญชาได้ก็ต่อเมื่อ เป็นเกษตรกรที่รวมกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชนหรือสหกรณ์การเกษตรที่จดทะเบียน คนทั่วไปจะปลูกหลังบ้านแม้แค่ 1 ต้น เพื่อใช้บำบัดโรคเองไม่ได้นะครับ หากจะใช้ต้องเข้ารับการตรวจและให้แพทย์ที่ได้รับอนุญาตสั่งจ่าย

 

 

 

 

     กัญชา เป็นพืชจำพวกหญ้า จัดเป็นพืชล้มลุกในเขตเมืองร้อนที่ปลูกและโตง่าย สามารถพบได้ทั่วโลกรวมถึงในประเทศไทย ในทางการแพทย์กัญชาจะมีสารสำคัญอยู่  2 ชนิด คือ Cannabidiol (CBD) และ Tetrahydrocannabinol (THC)  โดยจะเอาดอกเพศเมียหรือส่วนใบมาสกัดเป็นน้ำมันกัญชา เป็นสารที่ออกฤทธิ์ทางจิตและประสาท โดยสาร CBD จะมีสรรพคุณ  ช่วยลดการอาเจียน กระตุ้นความอยากอาหาร และลดการอักเสบการบวมของแผลได้ ส่วนสาร THC จะช่วยลดการปวดและช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย ปัจจุบันมีทำออกมาเป็นสารสกัดบรรจุแคปซูลหรือนน้ำมันหยดใต้ลิ้น และรูปแบบสเปรย์ฉีดพ่น 

 

     อีกทางหนึ่งกัญชาถือเป็นยาเสพติดที่เสพแล้วไม่ติด แต่ถ้าเสพมาก ๆ จะไปทำลายระบบประสาท สมอง ภูมิคุ้มกันของร่างกาย สมรรถภาพทางเพศได้ โดยคนที่เสพ มักนำมาตากแห้งแล้วบดผสมในมวนบุหรี่ ภาษาชาวบ้านจะเรียกว่า "ดูดเนื้อ" แรก ๆ จะทำให้ผู้ที่เสพตื่นตัวตลอดเวลา ร่าเริง คุยเก่ง แต่พอเสพไปมาก ๆ ก็จะกลายเป็นไปกดระบบประสาท ทีนี้ก็จะเริ่มเหมือนคนเมา พูดจาไม่รู้ความ ซึมและง่วงนอน จนถึงขั้นเกิดภาพลวงตา แต่พอหยุดเสพอาการเหล่านี้ก็จะหมดไปเอง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระยะเวลาการใช้และความถี่ที่สูบด้วย โดยสาร THC สามารถถูกสะสมไว้ในไขมันได้ สารนี้จัดเป็นสารที่เป็นพิษในสุนัขด้วย

 

 

 

     สุนัขมีตัวรับสารออกฤทธิ์จากกัญชาเช่นเดียวกับคน โดยมีระบบที่ชื่อว่า Endocannabinoid system (ECS) ซึ่งจะมีตัวรับที่สามารถจับกับสารในกัญชาได้ เราเรียกตัวรับนี้ว่า CB1 มีอยู่ในสมองส่วนต่าง ๆ และ CB2 ซึ่งมีในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายและระบบประสาทส่วนปลาย เมื่อสาร จากกัญชามาจับกับตัวรับดังกล่าว จะกระตุ้นให้เกิดการทำงาน ซึ่งตัวรับทั้งสองตัวนี้มีอยู่แทบจะทั่วทั้งร่างกาย และยังทำหน้าที่ควบคุมกระบวนต่าง ๆ ทั้งการอักเสบ ความเจ็บปวด อารมณ์ และความเครียด ฯลฯ โดยร่างกายสามารถรับเอาสารจากกัญชาได้หลายช่องทาง ทั้งการกิน การทา หรือแม้แต่การสูดดมผ่านปอด เมื่อได้รับเข้าสู่ร่างกายผ่านกระแสเลือด จะเข้าไปจับกับตัวรับและออกฤทธิ์ จากนั้นจะถูกไปย่อยสลายในตับ และถูกขับออกจากร่างกายออกมาพร้อมปัสสาวะ  การได้รับผ่านทางการกินอาจต้องใช้ระยะเวลาในการย่อย 30-60 นาที จากนั้นจึงค่อยดูดซึมเข้ากระแสเลือด แล้วจึงค่อยออกฤทธิ์ 

 

 

 

 

     ก่อนจะพูดถึงข้อดีขอพูดถึงข้อเสียก่อน แน่นอนว่าหลาย ๆ คนยังมองกัญชาในทางลบ เพราะภาพของกัญชาถูกจำว่าเป็นยาเสพติดมานาน มีการรายงานในวารสาร The Journal of Veterinary Emergency and Critical Care ว่ามีจำนวนสัตว์ป่วยในรัฐโคโลราโดที่ได้รับพิษจากกัญชามากขึ้นถึง 4 เท่า ในช่วงระยะเวลาห้าปีที่มีจำนวนผู้จดทะเบียนกัญชาทางการแพทย์ของรัฐเพิ่มมากขึ้น ในจำนวนนี้มีสุนัขจำนวน 2 รายที่เสียชีวิต ความเป็นพิษของกัญชาในสุนัขนั้น จะเกิดขึ้นหลังจากได้รับเข้าสู่ร่างกายผ่านการกินไปแล้ว 30-90 นาที โดยสาร THC สามารถสะสมในไขมันได้ และอาจทำให้พิษยังคงค้างอยู่ต่อไปอีกนานสองสามวัน อาการของสุนัขที่ได้รับพิษจากกัญชานั้น จะสามารถทำให้สุนัขเดินเซ อาการคล้ายเหมือนคนเมา ทรงตัวไม่อยู่  รูม่านตาขยาย กล้ามเนื้อกระตุก หัวใจเต้นช้าลง  อ่อนแรง อุณหภูมิร่างกายต่ำ ปัสสาวะกระปิดกระปอย สามารถตรวจพบสาร THC ได้จากการตรวจฉี่ของสุนัข 

 

     วิธีการช่วยเหลือสุนัขที่ได้รับพิษจากกัญชาผ่านการกินเข้าไป จะต้องรีบพาไปพบสัตวแพทย์ให้เร็วที่สุด หากได้รับมาไม่เกิน 30 นาที ต้องทำการกระตุ้นให้สุนัขอาเจียนออกมา แต่ต้องระมัดระวังในสุนัขที่หมดสติ เพราะอาจทำให้เกิดการสำลักสิ่งที่อาเจียนลงปอดได้ การใช้ผงถ่านคาร์บอน (ชาโคล) ช่วยลดการดูดซึมของสาร THC หากได้รับมานานแล้วทำได้แค่เพียงรักษาตามอาการ โดยให้สารน้ำหรือสารจำพวก intravenous lipid emulsion เข้ากระแสเลือดเพื่อเข้าไปจับและเร่งการขับสารพิษออกจากร่างกาย และเฝ้าสังเกตอาการไปจนกว่าพิษของสารพิษจะถูกขับจากร่างกายไปหมด

 

 

 

     ปัจจุบันงานวิจัยในสุนัขยังมีไม่มาก ส่วนมากเป็นงานตีพิมพ์ในสหรัฐอเมริกาและในบางประเทศของยุโรป ที่อนุญาตให้ใช้กัญชาได้อย่างถูกกฎหมาย การนำสารสกัดจากกัญชามาใช้ในทางการสัตวแพทย์ยังเป็นเรื่องที่จำกัดในวงแคบ ส่วนมากยังไม่เป็นที่ยอมรับ เนื่องจากงานวิจัยยังมีจำนวนน้อยมาก และผลที่ออกมายังไม่เป็นที่ยืนยันได้ว่า สารสกัดจากกัญชาจะสามารถใช้เป็นยาที่ใช้รักษาโรคได้ที่เต็มร้อยเปอร์เซ็นต์และยังไม่ชัดเจนเท่ากับในคน

 

- ศึกษาขนาดการใช้สารออกฤทธิ์จากกัญชาในสุนัข

 

     ในปี ค.ศ. 2016 มีการศึกษาความเป็นพิษและความปลอดภัยในการนำกัญชามาใช้ในสุนัข โดยนำสุนัข 30 ตัว มาแบ่งเป็น 6 กลุ่ม กลุ่มละ  5 ตัว เพื่อทดลองใช้สาร CBD ในรูปแบบต่าง ๆ 3 รูปแบบด้วยกัน คือ แบบครีมทาที่หู แบบแคปซูลแป้ง และรูปแบบน้ำมันทิงเจอร์ โดยแต่ละวิธีสุนัขจะถูกแบ่งกลุ่มย่อย 2 กลุ่ม กลุ่มหนึ่งได้รับวันละ 150 มิลลิกรัม อีกกลุ่มหนึ่งได้รับวันละ 300 มิลลิกรัม รวมทั้งสิ้น  6 กลุ่ม พบว่ารูปแบบน้ำมันทิงเจอร์สามารถให้การดูดซึมและคงตัวอยู่ในกระแสเลือดในมากที่สุด ซึ่งก็ก่อให้เกิดผลข้างเคียงตามมามากเช่นกัน สุนัขทั้ง 30 ตัวแสดงอาการท้องเสียในช่วงที่ได้รับสาร CBD ซึ่งขนาดที่ปลอดภัยสำหรับการใช้สารออกฤทธิ์จากกัญชาในสุนัขนั้น ยังคงต้องได้รับการศึกษาเพิ่มเติมต่อไป

 

 

 

- การศึกษาการใช้สารสกัดจากกัญชาในสุนัขที่ป่วยโรคข้อเสื่อม

 

     ในปี ค.ศ. 2018 มีการตีพิมพ์การศึกษาผลและความปลอดภัยในการใช้น้ำมันสกัดของสาร CBD ในการรักษาโรคข้อเสื่อมในสุนัข โดยสุ่มให้ทั้งน้ำมัน CBD ในขนาด 2  มิลลิกรัม/กิโลกรัม และ 8 มิลลิกรัม/กิโลกรัม และน้ำมันหลอก (placebo oil) โดยผู้รับก็ไม่ทราบว่าสุนัขได้รับแบบไหนไปใช้ ผลการศึกษาพบว่า สุนัขที่ได้รับน้ำมัน CBD สามารถช่วยลดอาการปวดและสามารถทำกิจกรรมได้เพิ่มขึ้น โดยยังไม่พบผลข้างเคียงในสุนัขที่ได้รับ CBD ทั้งสองขนาด อย่างไรก็ดี มีพบการตรวจพบค่าเอนไซม์ตับ alkaline phosphatase สูงขึ้นระหว่างที่สุนัขได้รับสาร CBD ผลการศึกษาทางเภสัชจลนศาสตร์และคลินิกนี้ แสดงให้เห็นว่าสุนัขที่ได้รับ CBD ขนาด 2 มิลลิกรัม/กิโลกรัม จำนวน 2 ครั้งต่อวัน สามารถช่วยลดอาการปวดจากโรคข้อเสื่อมได้

 

 

- การศึกษาการใช้สารสกัดจากกัญชาในสุนัขที่ป่วยโรคอื่น ๆ

 

     สัตวแพทย์หญิง Stephanie McGrath ผู้เชี่ยวชาญทางด้านระบบประสาทจากมหาวิทยาลัย Colorado State ได้นำเอาสาร CBD มาใช้ในสุนัขที่ป่วยเป็นโรคลมชัก พบว่า 89% ของสุนัขที่ได้รับสาร CBD มีความถี่ของอาการชักลดลง โดยเป็นการศึกษานำล่องในสุนัขจำนวน 16 ตัว แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มแรกให้สุนัขได้สารสกัดจากกัญชา โดยมี THC ไม่เกิน 0.3% delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) จำนวน  9 ตัว ส่วนกลุ่มที่ 2 ในสุนัขอีก 7 ตัวได้รับยาหลอกสำหรับใช้เป็นกลุ่มควบคุม นอกจากนี้ยังมีการนำมาใช้ในสุนัขที่ป่วยเป็นมะเร็งที่ม้ามระยะแพร่กระจาย เพื่อการบรรเทาปวดแทนการได้รับยา Tramadol ในสุนัขพันธุ์ลาบราดอร์อายุ 12 ปี พบว่าหลังจากได้รับสุนัขมีความอยากอาหารมากขึ้น เจ้าของแจ้งว่าสุนัขสามารถลุกเดินได้และมีชีวิตชีวามากกว่าแต่ก่อนที่มักจะเอาแต่นอน

 

 

     กล่าวโดยสรุปก็คือว่า งานศึกษาที่มีอยู่ในตอนนี้ส่วนมากมุ่งไปที่สาร Cannabidiol (CBD) ที่มีสรรพคุณ ช่วยลดการอาเจียน กระตุ้นความอยากอาหาร ลดการอักเสบการบวม และลดปวดจากโรคที่สุนัขเป็นอยู่ แต่ยังไม่สามารถใช้รักษาโรคนั้นโดยตรงได้ และทุกการศึกษายังคงต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมอีกต่อไป จนกว่าจะสามารถนำมาใช้ได้อย่างมั่นใจ ทั้งขนาดที่สุนัขควรได้รับในแต่ละโรค และผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้นกับสุนัขด้วย การได้มาซึ่งยาใหม่จากกัญชานั้นยังคงต้องใช้ระยะเวลาอีกนับ 10 ปี กว่าจะผ่านกระบวนการต่าง ๆ จนแล้วเสร็จ หรือจนกว่าจะประกาศเป็น Guideline ที่สัตวแพทย์นำมาใช้รักษาสัตว์ได้
 

 

 

     ต้องยอมรับว่าเรามีความรู้เรื่องกัญชาในสุนัขน้อยมาก อนาคตของกัญชาในประเทศไทย หลังจากที่ประเทศไทยเปิดช่องทางให้สามารถนำกัญชามาใช้ในการศึกษาวิจัยและใช้ทางการแพทย์ได้ ก็คงมีการศึกษาในทางการสัตวแพทย์มากขึ้น เมื่อคนเรามีความรู้มากขึ้น อนาคตคนจะเปิดใจและยอมรับกัญชามากขึ้น