ช่วงนี้ เห็นเพื่อนหลายๆ คนนิยมแชร์คลิปสุนัขอ้วน ดูเผินๆ แล้วก็ดูตลกและน่ารักดี แต่ว่าภายใต้ความน่ารักนี้ มีความเสี่ยงอะไรหลาย ๆ อย่างซ่อนอยู่ ทั้งโรคร้ายต่าง ๆ ที่จะตามมาเมื่อสุนัขอ้วน คุณภาพชีวิตของสุนัขที่ลดลง  การเคลื่อนไหวร่างกายช้าลง อุ้ยอ้าย ไม่ว่องไว อีกทั้งน้ำหนักตัวที่มาก ยังอาจไปกดทับกระดูกและข้อต่อ ทำให้ข้อต่อต่างๆ เสื่อมลงได้เร็วกว่าสุนัขทั่วไป
 

     โรคข้อเสื่อมในสุนัข เกิดจากความเสื่อมของเซลล์เนื้อเยื่อบริเวณข้อกระดูก ความเสื่อมนี้แบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ แบบปฐมภูมิ ซึ่งเกิดจากการที่สัตว์มีอายุมากขึ้น ทำให้การผลิตสารพวกไกลโคโปรตีน และไกลโคซามิโนไกลแคนลดลง เซลล์เนื้อเยื่อจึงเริ่มเสื่อมและหมดสภาพไป และแบบทุติยภูมิ ที่เป็นผลมาจากความผิดปกติต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับข้อต่อ แล้วส่งผลให้เกิดพยาธิสภาพขึ้นกับเซลล์บริเวณข้อต่อ เซลล์จึงมีการสร้างสารทำให้เกิดกระบวนการอักเสบขึ้น เกิดการเปลี่ยนแปลงทำให้ความแข็งแรงของกระดูกอ่อนผิวข้อ (articular cartilage)  เสียไปและเกิดการตายตามมา ซึ่งสุนัขที่อ้วนจะมีความเสี่ยงเป็นโรคข้อเสื่อมแบบทุติยภูมิมากกว่าปกติ

 

 

 

     น้องหมาที่เป็นโรคข้อเสื่อมจะเกิดมีอาการเจ็บปวด ไม่อยากใช้ขา นั่งหรือนอนมากกว่าลุกเดิน ทำกิจวัตรประจำวันไม่ได้ตามปกติ เดินยกขา บางตัวอาจซึมลง มีข้อบวม มีไข้ จับคลำหรือยืดหดข้อแล้วเกิดเสียงกรอบแกรบ (crepitus sound) พิสัยหรือมุมในการยืดหดลดลง บางรายเป็นมานานจนเกิดกล้ามเนื้อฝ่อลีบตามมาได้ ซึ่งโรคนี้เมื่อเป็นแล้วจะไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ทำได้เพียงบรรเทาอาการไม่ให้รุนแรงหรือเจ็บปวดทรมานไปมากกว่าที่เป็นอยู่

 

     ซึ่งต้องยอมรับว่า ปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ของโรคนี้ ส่วนหนึ่งก็มาจากการเลี้ยงของเรานั่นเอง หากเราจัดการตรงนี้ได้ ก็จะช่วยชะลอหรือลดความเจ็บปวดทรมานของสุนัขที่เป็นอยู่ได้ เรามาดูกันครับว่า ปัจจัยเสี่ยงจากการเลี้ยงดูแบบไหนทำให้น้องหมาป่วยเป็นโรคข้อเสื่อมได้เร็วกว่าบ้าง... 

 

 

     เมื่อสุนัขอ้วนน้ำหนักตัวจะกดทับลงไปยังกระดูกและข้อต่อ ทำให้กระดูกและข้อต่อเกิดการเสื่อมได้เร็วกว่าสุนัขทั่วไป หากเป็นลูกสุนัขที่อยู่ในช่วงวัยที่กำลังเจริญเติบโตก็จะทำให้กระดูกเจริญเติบโตมาผิดรูปและส่งผลทำให้เกิดข้อเสื่อมตามมาได้ง่ายกว่าสุนัขตัวอื่นๆ  ดังนั้นเราจึงไม่ควรเลี้ยงให้สุนัขมีน้ำหนักตัวมากเกินไป

 

 

 

     การที่สุนัขออกกำลังกายหนักๆ เช่น การกระโดดขึ้นลงที่สูง ชอบยืนสองขา การวิ่งควบเร็วๆ เป็นประจำ อาจมีผลทำให้เกิดการกระทบกระเทือนต่อกระดูกและข้อต่างๆ ได้มากขึ้น ยิ่งหากมีน้ำหนักตัวมากร่วมด้วยแล้ว ก็จะทำให้แรงกดกระทบยังข้อต่อนั้นยิ่งเพิ่มขึ้นไปอีก

 

 

     การให้สุนัขเดินบนพื้นลื่นๆ เช่น พื้นกระเบื้อง พื้นปาเก้ หรือพื้นหินอ่อน ฯลฯ ทำให้น้ำหนักถ่ายเทไปยังข้อต่ออย่างปกติ ส่งผลให้กระดูกและข้อต่อได้รับการบาดเจ็บ ซึ่งจะส่งผลให้เกิดความเสื่อมของข้อต่อตามมาได้ในอนาคต  ดังนั้นเจ้าของจึงควรเลี่ยงการให้สุนัขเดินบนพื้นลื่นๆ อาจจะหาแผ่นยางหรือพรมมาปูรอง หรืออาจซื้อถุงเท้ากันลื่นมาสวมใส่ให้สุนัขแทนก็ได้ เช่นเดียวกับขนที่ฝ่าเท้า หากเราปล่อยให้ยาวมากจนปกคลุมใต้ฝ่าเท้าทั้งหมด ก็ให้สุนัขเดินได้ลำบาก ไม่ต่างอะไรกับการที่คนเราใส่ถุงเท้าแล้เดินพบพื้นลื่นๆ ควรตัดแต่งขนบริเวณที่ให้สั้นตลอดเวลา

 

 

 

     สำหรับวิธีการสังเกตว่า สุนัขของเรามีความผิดปกติเข้าข่ายเป็นโรคข้อเสื่อมหรือไม่นั้น มีวิธีการสังเกตง่าย ๆ ดังต่อไปนี้ครับ น้องหมาจะมีความสนใจทำกิจกรรมต่าง ๆ ในแต่ละวันลดลง การเคลื่อนไหวร่างกายที่ง่าย ๆ ก็กลายเป็นเรื่องที่ยากขึ้น เพราะสุนัขจะเจ็บปวดทุกครั้งเวลาที่ต้องการเคลื่อนไหวร่างกาย ไม่ว่าจะลุก ยืน หรือเดินก็ตาม จึงทำให้ไม่อยากจะลุกหรือเดินไปไหน มักจะนอนมากขึ้นและการที่สุนัขไม่ยอมใช้ขาเป็นเวลานาน ๆ ผลที่ตามมาก็จะทำให้กล้ามเนื้อบริเวณขาหลังฝ่อลีบ หรือเกิดแผลกดทับได้ครับ  บางตัวก็เดินกระเพลก เดินยกขา ไม่ลงน้ำหนักในขาข้างที่ปวด

     ยิ่งถ้าหากมีปัญหากับข้อสะโพกด้วยแล้ว น้องหมาจะลุกยืนได้ช้าหรือลำบากขึ้น  เพราะการสวมกันของหัวกระดูกต้นขาหลังกับเบ้ากระดูกเชิงกรานนั้นผิดปกติไป ทำให้การทำงานของข้อสะโพกเป็นไปโดยไม่ราบรื่นเหมือนแต่ก่อน เราจะเห็นว่าเวลาที่น้องหมาจะลุกยืนนั้นจะเป็นไปอย่างช้า ๆ บางตัวก็ต้องใช้แรงมากขึ้นถึงกับขาสั่นเลยก็มี ยิ่งหากสุนัขนอนมาเป็นเวลานาน พออยากจะลุกก็จะยิ่งทำให้ลุกยากมากขึ้น และหลังจากลุกมาแล้วก็มักจะยืนนิ่ง ๆ สักพักก่อนที่จะก้าวเดินต่อไป 

    

 

 

 

     ทั้งหมดนี้ก็เป็นอาการเบื้องต้นที่เราใช้สังเกตความผิดปกตินะครับ หากน้องหมาของใครแสดงอาการเหล่านี้ ก็ควรต้องพาไปพบคุณหมอเพื่อตรวจดูก่อน สำหรับวิธีการรักษามีทั้งการรักษาแบบที่ต้องทำศัลยกรรมและแบบที่ไม่ต้องทำศัลยกรรม ขึ้นกับแต่ละสาเหตุ และความรุนแรงของโรค อายุของสุนัข การควบคุมน้ำหนักตัว การจัดการโภชนาการ การออกกำลังกายอย่างเหมาะสม เช่น เดินบนสายพานในน้ำ ว่ายน้ำ ฯลฯ ตลอดจนการปรับสภาพที่อยู่ไม่ให้เดินบนพื้นลื่น เป็นหนทางช่วยให้สุนัขมีคุณภาพชีวิตดีขึ้นได้ อยากฝากให้เพื่อน ๆ ระมัดระวังและหลีกเลี่ยงการเลี้ยงสุนัขตามที่กล่าวไปนี้ด้วยนะครับ