เป็นธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดในโลกนะครับ ที่ต้องมีการเจ็บไข้ได้ป่วยกันอยู่บ้าง พอเวลาที่เจ็บป่วยขึ้นมา แน่นอนว่าคนที่เราต้องคิดถึงเป็นคนแรกก็คือ คุณหมอ แต่บางครั้งเราก็อาจไม่สามารถไปหาคุณหมอได้ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลอะไรก็ตาม ทำให้เราต้องหาทางรักษาเยียวยาตัวเอง ยาไหนใครว่าดี มีคนบอกต่อมาว่าได้ผล ก็สรรหามาทดลองใช้ ใช้กันแบบลองผิดลองถูกสูตรโน้นสูตรนี้หวังให้ตัวเองหายป่วย จึงเป็นที่มาของความเชื่อหรือความเข้าใจผิดๆ ที่ต่างคนต่างนำมาบอกต่อๆ กัน ฝังรากลึกลงในใจของคนส่วนใหญ่ จนเข้าใจไปว่าเป็นสิ่งที่ทำอยู่นั้นถูกต้องแล้ว เรื่องเช่นนี้ก็มีเกิดขึ้นกับการรักษาโรคของน้องหมาเช่นกัน เรามาดูสิว่า ... มีเรื่องราวการรักษาโรคสุนัขอะไรบ้างที่คนมักเข้าผิดกันครับ
 

น้ำมันเครื่องและน้ำมันก๊าด ใช้รักษาโรคขี้เรื้อนในสุนัข

     ไม่น่าเชื่อว่าจะมี แต่ก็มีจริงๆ นะครับกับกรณีการนำเอาน้ำมันเครื่อง (น้ำมันขี้โล้ว) หรือน้ำมันก๊าดมาทาหรือราดบนตัวของน้องหมาที่เป็นโรคผิวหนัง วิธีนี้เป็นการเล่าต่อกันแบบปากต่อปาก เชื่อกันว่าน้ำมันเครื่องสีดำๆ นั้น ใช้รักษาโรคขี้เรื้อนในสุนัขได้ ในน้ำมันเครื่องมีกำมะถันหรือซัลเฟอร์ (Sulfur) เป็นส่วนประกอบ (จัดเป็นสิ่งปลอมปนในผลิตภัณฑ์น้ำมัน) ในแชมพูบางชนิดก็มีการผสมกำมะถันร่วมกับ Salicylic acid และ  Coal tar (มีพิษต่อตับ) เช่นกัน เพราะกำมะถันเป็นส่วนประกอบของกรดอะมิโน ที่ร่างกายใช้ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ ช่วยผลัดเซลล์เก่ากระตุ้นการสร้างเซลล์ใหม่ จึงทำให้หลังจากที่น้องหมาใช้น้ำมันเครื่องแล้ว พบว่าบางตัวมีขนใหม่ขึ้นปกคลุมตัวดูดีเหมือนหายจากโรค

     แต่ฉันใดก็ฉันนั้น น้ำมันเครื่องยังมีส่วนประกอบอื่นๆ อีกมากมายที่เป็นพิษต่อร่างกายน้องหมา ไม่ว่าจะเป็นสารไฮโดรคาร์บอน โลหะหนักต่างๆ และสารเพิ่มคุณภาพที่อาจเป็นอันตรายต่อผิวหนัง อีกทั้งกำมะถันในรูปอนินทรีย์เองยังเป็นพิษต่อร่างกายและเป็นสารก่อมะเร็งด้วย จึงไม่เหมาะที่จะนำมาใช้กับแมวและลูกสัตว์เป็นอันขาด  การที่เราใช้น้ำมันเครื่องหรือน้ำมันก๊าดมาทาหรือราดบนตัวของน้องหมานั้น จะทำให้ผิวหนังเกิดการระคายเคืองอย่างรุนแรง น้องหมาจะไม่สบายตัว ร้องเจ็บปวดหรือดิ้นทุรนทุราย ทำให้ผิวหนังที่เปื่อยหลุดลอก เกิดอาการแพ้ตามมา ซึ่งน้ำมันจะไปชะล้างไขมันตามธรรมชาติออกจากผิวหนัง ทำให้ผิวหนังอ่อนแอลง และหากได้รับผ่านทางการสูดดมก็จะทำให้เกิดการระหายเคืองต่อเนื้อเยื่อโพรงจมูกและทางเดินหายใจ ที่สำคัญละอองไอของน้ำมันเครื่องและน้ำมันก๊าดยังส่งผลให้เกิดความเป็นพิษต่อร่างกายได้ อีกทั้งสารไฮโดรคาร์บอนที่อยู่ในน้ำมันเครื่อง สามารถซึมผ่านผิวหนังได้ เราอาจพบน้องหมาบางตัวคลื่นไส้ อาเจียน อ่อนแรง ซึม และหมดสติได้
 

     ดังนั้นการใช้น้ำมันเครื่องและน้ำมันก๊าดมารักษาโรคขี้เรื้อนจึงถือว่าเป็นวิธีที่ผิดหลัก เพราะโรคผิวหนังในสุนัขเกิดจากสาเหตุมากมาย เช่น ไรขี้เรื้อนแห้ง ไรขี้เรื้อนเปียก ไรในหู เชื้อราหรือยีสต์ เชื้อแบคทีเรีย สาเหตุจากฮอร์โมนต่างๆ สาเหตุจากภูมิแพ้ต่างๆ ขาดสารอาหารบางอย่าง ฯลฯ คนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจเอาเองว่าการที่สุนัขขนร่วง ผิวหนังแดง มีสะเก็ดรังแค และมันเยิ้มแบบนี้ เป็นอาการของโรคขี้เรื่อน ซึ่งอาจไม่จริงเสมอไป  การรักษาที่ถูกต้อง จึงต้องเริ่มจากการตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุของโรคผิวหนังเสียก่อน หากเป็นโรคขี้เรื้อนจริงก็มีวิธีรักษาที่ถูกต้องมากมาย (วิธีการรักษาโรคไรขี้เรื้อนรูขุมขน...คลิก) ซึ่งใช้ระยะเวลาการรักษาอย่างน้อย 2-3 เดือน หรือจนกว่าจะขูดตรวจไม่พบเชื้อ (ตัวไร) ติดต่อกัน 2 ครั้ง ห่างกันครั้งละ 4 สัปดาห์ครับ
 

ฟ้าทะลายโจร ใช้รักษาโรคลำไส้อักเสบติดต่อในสุนัข

     หากเราสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการรักษาโรคลำไส้อักเสบติดต่อในสุนัข ก็จะพบเห็นข้อมูลของฟ้าทะลายโจรจำนวนมากบนอินเตอร์เน็ต ที่อ้างว่าน้องหมาสามารถหายจากโรคได้ หลังจากได้กินฟ้าทะลายโจร จึงมีคนแนะนำต่อๆ กันมา อันที่จริงฟ้าทะลายโจรก็เป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่ง ที่มีสรรพคุณในการบรรเทาอาการของโรคหวัด แก้ปวด ลดไข้ น้ำมูกไหล บรรเทาอาการท้องเสีย ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียบางชนิด แต่โรคลำไส้อักเสบติดต่อในสุนัขนั้น เกิดจากการติดเชื้อไวรัส ได้แก่ Parvovirus type 2 (CPV-2), Coronavirus และ Rotavirus ไม่มีสมุนไพรหรือยาใดที่ใช้รักษาโรคติดเชื้อไวรัสโดยตรง โดยเฉพาะกับฟ้าทะลายโจร  

     ดังนั้นการให้สุนัขกินฟ้าทะลายโจรอย่างเดียวไม่ได้ช่วยรักษาโรคลำไส้อักเสบติดต่อในสุนัขได้ วิธีการรักษาที่ถูกต้อง คือ การรักษาแบบประคองอาการ ให้ร่างกายสร้างภูมิต้านทานมาต่อสู้กับเชื้อโรคเอง หลักการ คือ ต้องได้รับสารน้ำเพื่อชดเชยสิ่งที่เสียไป น้ำตาลเด็กโตรสเพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำตาล (Hypoglycemia) ได้รับยาปฏิชีวนะ ยาระงับอาเจียน ยาลดกรด-เคลือบกระเพาะ บรรเทาปวด ยาเสริมภูมิคุ้มกัน ฯลฯ  เพื่อควบคุมอาการและหวังผลทางอ้อมไปกระตุ้นให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกันใช้ต่อต้านกับเชื้อได้ แต่แนวทางที่ดีที่สุด คือ เราต้องป้องกัน โดยสามารถพาน้องหมาไปรับการฉีดวัคซีนได้ตั้งแต่อายุ 6-8 สัปดาห์ขึ้นไป ก่อนที่น้องหมาจะป่วยครับ (ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติม...คลิก)
 

ให้สุนัขเลียแผลจะหายเร็วขึ้น

     คนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจว่า การที่น้องหมาเลียแผลนั้นเป็นการรักษาตัวเองของสุนัขอย่างหนึ่ง ซึ่งจะทำให้แผลนั้นหายเร็วขึ้น เรื่องนี้ก็มีนักวิทยาศาสตร์ตั้งข้อสงสัยเช่นกัน ว่าทำไมแผลในช่องปากของคนและสัตว์ถึงหายไวกว่าแผลที่บริเวณอื่น จึงมีการศึกษาพบว่า น้ำลายของสุนัขมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียอย่างอ่อน โดยจำเพาะกับแบคทีเรียบางชนิดเท่านั้น เช่น  Streptococcus canis และ E. coli แต่ฤทธิ์ที่ได้มีไม่มากและได้ผลไม่แน่นอน

     ในทางกลับกันพบว่า ในน้ำลายของสุนัขยังมีเชื้อโรคอันตรายอื่นๆ อีกมากมาย ที่สามารถทำให้เกิดการติดเชื้อเพิ่มขึ้นกับบาดแผลได้ ซ้ำร้ายแบคทีเรียจำพวก Gram negative anaerobic bacteria ในน้ำลาย ยังสามารถสร้างสาร Endotoxins ไปทำลายเนื้อเยื่อ และอาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด (Septicemia) ตามมาได้ ซึ่งหากปล่อยให้น้องหมาเลียแผลมากๆ จะทำให้เกิดรอยโรคที่เรียกว่า lick granuloma ได้

     ดังนั้นน้องหมาจึงไม่ควรเลียแผล เพราะน้ำลายสุนัขไม่ได้ช่วยให้แผลหายเร็วขึ้นได้ วิธีที่ถูกต้อง หากน้องหมามีบาดแผลเกิดขึ้น เจ้าของต้องทำแผลอย่างถูกวิธี โดยเริ่มจากการโกนขนโดยรอบบาดแผล จากนั้นทำความสะอาดแผลด้วยสบู่หรือแชมพูฆ่าเชื้อ ถ้าไม่มีอาจใช้น้ำเกลือหรือน้ำสะอาดเฉยๆ ก็ได้ แต่ห้ามล้างด้วยแอลกอฮอล์ที่แผลโดยตรงเด็ดขาด เวลาล้างเราอาจใช้วิธีการเปิดน้ำไหลผ่านแล้วถูเบาๆ ด้วยสบู่สัก 2-3 รอบ จากนั้นล้างออกแล้วซับแผลให้แห้ง แต้มหรือพ่นด้วยยาฆ่าเชื้อ เช่น เบาตาดีน ฯลฯ อาจปิดแผลหรือไม่ก็ได้ แต่ต้องระวังอย่าให้น้องหมาเลียแผลเด็ดขาด โดยสวมปลอกคอกันเลียตลอดเวลาจนกว่าแผลจะหายสนิทครับ (ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติม...คลิก)
 

หญ้าและพืชชนิดต่างๆ คือ ยาสำหรับสุนัข

     เวลาเห็นน้องหมากินหญ้าหรือพืชชนิดต่างๆ หลายคนอาจตั้งข้อสังเกตว่า น้องหมาของตัวเองอาจกำลังป่วยอยู่อย่างเป็นแน่ แต่แท้จริงแล้ว จากการศึกษาเก็บข้อมูลของนักวิจัยพบว่า สุนัขส่วนใหญ่ร้อยละ 80 มีพฤติกรรมการกินหญ้าและพืชชนิดต่างๆ อยู่ก่อนแล้ว มีเพียงร้อยละ 8 เท่านั้น ที่มีอาการป่วยก่อนที่จะมากินหญ้า ดังนั้นหญ้าจึงไม่ใช่ยาสำหรับสุนัข สุนัขที่กินหญ้าไม่ได้ป่วยทุกตัว สุนัขที่ป่วยบางตัวก็ไม่ได้กินหญ้า เพราะฉะนั้นไม่ต้องหวังเลยว่า หากสุนัขป่วยแล้วเราปล่อยให้น้องหมาไปกินหญ้าหรือพืชชนิดต่างๆ แล้วน้องหมาจะหายป่วยได้เองหลังจากที่อาเจียนออกมา วิธีที่ถูกต้องหากพบว่าน้องหมาป่วย ควรพาไปพบคุณหมอเพื่อตรวจวินิจฉัยโรคและทำการรักษาอย่างถูกวิธีจะเป็นการดีที่สุด ที่สำคัญต้องพึงระลึกไว้ด้วยว่า พืชบางชนิดก็มีประโยชน์ (พืชสมุนไพร) แต่บางชนิดก็มีโทษมีความเป็นพิษอยู่ หรืออาจมีสารเคมีหรือยาฆ่าแมลงปนเปลื้อนอยู่ ซึ่งอาจก่อให้เกิดอันตรายกับตัวน้องหมาได้ครับ (ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติม...คลิก)
 

แอลกอฮอล์ ใช้เช็ดหูสุนัขได้

     นอกจากใช้ยาหยอดหูแล้ว การเช็ดทำความสะอาดช่องหูสุนัขก็เป็นวิธีการหนึ่งที่ใช้สำหรับรักษาโรคช่องหูอักเสบของสุนัขได้ โรคช่องหูอักเสบนี้ส่วนใหญ่จะเกิดจากการติดเชื้อในช่องหู เช่น เชื้อแบคทีเรีย ยีสต์หรือไรในหู เจ้าของบางคนเลยเข้าใจว่า หากใช้แอลกอฮอล์จะสามารถฆ่าเชื้อเหล่านี้ได้ แต่อันที่จริงแล้วเยื่อบุผิวภายในช่องหูของน้องหมานั้น เป็นส่วนที่บอบบางกว่าผิวหนังส่วนอื่นๆ มาก หากสัมผัสกับแอลกอฮอล์ ก็อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองได้ง่าย ยิ่งจะทำให้เกิดการอักเสบไปกันใหญ่ ดังนั้นเราจึงไม่ควรทำความสะอาดช่องหูของน้องหมาด้วยแอลกอฮอล์ วิธีที่ถูกต้องหากต้องการเช็ดทำความสะอาดหู เราควรเลือกใช้น้ำยาล้างหูสำหรับสุนัขที่ไม่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์จะดีกว่า เพื่อป้องกันการอักเสบที่จะตามมาจากการระคายเคืองครับ
 

ยาคุมกำเนิดของคน ใช้คุมกำเนิดให้กับสุนัขได้

     อีกหนึ่งเรื่องที่เจ้าของหลายคนเป็นกังวลใจไม่อยากให้เกิดขึ้น ก็คือ การตั้งท้องของน้องหมา จึงมีคนแนะนำว่า หากให้น้องหมากินยาเม็ดคุมกำเนิดแบบแผงของคนวันละเม็ด จะสามารถช่วยคุมกำเนิดให้กับน้องหมาได้เช่นเดียวกับคน อันที่จริงแล้วสรีรวิทยาของวงรอบการเป็นสัด (ฮีท) ของสุนัขไม่เหมือนกับของคนซะทีเดียว มีความแตกต่างในรายละเอียดกันอย่างมาก เห็นได้ชัดว่าในหนึ่งวงรอบการเป็นสัดของสุนัขนั้นใช้ระยะเวลายาวนานถึงเฉลี่ย 6 เดือน ต่างกับของผู้หญิงที่วนครบหนึ่งรอบใช้เวลาเพียงแค่ 28 วัน (เราจึงเรียกกันว่า ประจำเดือน) ส่วนเลือดของน้องหมาที่เราเห็นนั้น เป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่า น้องหมากำลังจะเข้าสู่วงรอบของการตกไข่และยอมรับการถูกผสมพันธุ์ อันเกิดจากอิทธิพลของฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ต่างจากของผู้หญิงที่เป็นผลมาจากการลอกหลุดของผนังมดลูกหลังจากการตกไข่ไปแล้ว ช่วงเวลาที่แตกต่างกัน ชนิดและปริมาณของฮอร์โมนต่างๆ ก็ย่อมต่างกันไปด้วย    

     ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบแผงของคนนั้น จะมีส่วนผสมของฮอร์โมนเพศ 2 ตัว คือ เอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสติน (Progestin) ซึ่งจะไปออกฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่ และทำให้ผนังมดลูกไม่เหมาะแก่การฝังตัว เวลากินจะต้องกินตามวัน (วันละ 1 เม็ด) เพราะแต่ละเม็ดจะมีปริมาณและชนิดของฮอร์โมนต่างกันไปตามช่วงเวลา ซึ่งแน่นอนปริมาณของฮอร์โมนและช่วงเวลาดังกล่าวของคนนนั้นไม่เหมือนกับน้องหมา การที่น้องหมาได้รับยาเม็ดคุมกำเนิดของคนจึงไม่ได้ผล ทั้งยังอาจก่อให้เกิดผลเสียต่างๆ ได้ เพราะฮอร์โมนเหล่านี้มีผลต่อผนังมดลูก อาจทำให้เกิดมดลูกอักเสบแบบติดเชื้อตามมาได้

     ดังนั้นเราจึงไม่ควรนำยาเม็ดคุมกำเนิดของคนมาใช้กับสุนัข วิธีที่ถูกต้องหากต้องการจะคุมกำเนิดให้กับน้องหมา เราควรพาน้องหมาไปผ่าตัดทำหมัน เพราะแม้การฉีดยาคุมกำเนิดให้กับน้องหมาจะได้ผลดี แต่ก็มีผลข้างเคียงค่อนข้างสูง ทั้งยังอาจเหนี่ยวนำให้เกิดมดลูกอักเสบแบบติดเชื้อและเกิดมะเร็งตามมาได้ หากใช้เป็นระยะเวลานานเกินไปหรือฉีดในช่วงเวลาที่ไม่ถูกต้องครับ
 

ยาปฏิชีวนะ คือ ยาแก้อักเสบและลดไข้

     เวลาน้องหมาเจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ เจ้าของผู้หวังดีบางคน อาจจะหายามาป้อนให้กับน้องหมาเอง ก่อนที่จะพามาหาคุณหมอ ยาพวกนี้บางทีก็มีคนรู้จักแนะนำมาบ้าง หรือบางครั้งก็เป็นยาที่คุณหมอจ่ายมาเมื่อครั้งก่อน แต่เจ้าของยังป้อนไม่หมดจึงเหลืออยู่ ซึ่งบางครั้งหลังจากป้อนยาไปแล้ว น้องหมาบางตัวอาจมีอาการดีขึ้นหรือหาย แต่บางรายก็อาจไม่ดีขึ้นจึงต้องพามาหาคุณหมอ เมื่อคุณหมอสอบถามจึงได้ทราบว่าเจ้าของได้ป้อนยาไป และเจ้าส่วนใหญ่มักจะแจ้งกับคุณหมอว่ายาที่ป้อนไปนั้น คือ ยาแก้อักเสบ

     ยาแก้อักเสบ (Anti-inflammation) ต่างจากยาปฏิชีวนะ (Antibiotic) คนไทยส่วนใหญ่มักจะเข้าใจผิด และเรียกรวมๆ กันจนติดปากและเข้าใจว่าเป็นยาตัวเดียวกัน อันที่จริงยาปฏิชีวนะ คือ ยาฆ่าเชื้อ มีฤทธิ์ยับยั้งหรือทำลายเชื้อแบคทีเรีย บางครั้งการอักเสบอาจเกิดจากการติดเชื้อ คุณหมอเลยจ่ายยาฆ่าเชื้อมาให้ป้อนน้องหมา เพื่อกำจัดเชื้อที่เป็นสาเหตุของการอักเสบ คนจึงเข้าใจว่ายาปฏิชัวนะเป็นยาแก้อักเสบ เป็นเหตุให้ใช้กันอย่างผิดๆ มาโดยตลอด

     ดังนั้นเราจึงไม่ควรป้อนยาให้กับน้องหมาหากยังไม่ได้รับการวินิจฉัยหรือได้คำแนะนำจากคุณหมอเสียก่อน เนื่องจากหากเราใช้ยาใดๆ โดยที่ไม่ทราบก็อาจส่งผลเสียต่อตัวน้องหมาได้ ยาทุกชนิดมีผลข้างเคียงและข้อจำกัดในการใช้ตามแต่ละกรณี ยิ่งหากยานั้นเป็นยาฆ่าเชื้อด้วยแล้ว การใช้ยาพร่ำเพื่อมากเกินไป อาจเป็นสาเหตุทำให้เชื้อเกิดการดื้อยาได้ ต่อไปในอนาคตหากเราต้องการใช้ยานั้นก็อาจใช้ไม่ได้ผลเสียแล้วครับ 
 

     ผมเชื่อว่าความจริงแล้ว เราทุกคนต่างก็มีเจตนาดี หวังให้น้องหมาหายป่วยด้วยกันทั้งนั้น แต่วิธีการบางอย่างอาจไม่ถูกต้องหรือไม่เหมาะสมที่จะนำมาใช้กับน้องหมาเท่าที่ควร จริงอยู่ ... บางวิธีอาจใช้ได้ผล แต่ก็อาจมีผลเสียอื่นๆ ตามมีอีกมากมาย เพราะฉะนั้นก่อนที่เราจะเลือกใช้วิธีการใดนั้น ควรศึกษาข้อมูลให้ถูกต้องรอบด้านเสียก่อน ถ้าไม่มั่นใจว่าเราจะรับผิดชอบต่อผลร้ายที่จะตามมาได้หรือไม่ ก็จงอย่าใช้วิธีนั้นเลยนะครับ